Optika 1-Laboratoriya ishi yorug’likning qaytish va sinish qonunlarini o’rganish

2-mashq. Stefan-Bolsman doimiysini aniqlash
Kerakli asboblar va materiallar: OPPIR-09 pirometri, cho’g’lanma lampa, transformator, voltmetr, ampermetr, reostat, ka­litlar.


ISHNING BAJARILISH TARTIBI

1. 4-rasmdagidek zanjir (a va b) yig’ing va 1­-mashqdagidek ish yuritib, pirometr ishlashini kuzating.

2. Pirometr strelkasini (TK) nol nuqtaga keltirib, r halqani chapga burab eng katta qarshilik tanlanadi.
3. r halqani asta-sekin soat strelkasi yo’nalishida ay­lantirib, 1000 K ga yaqin holatga keltiriladi.
4. Okulyar tubusini surib, aniq tasvirga erishiladi va L lampa tarmoqka ulanib, uning spirali pirometr orqali kuzatiladi.
5. Ob’ektiv tubusini siljitib, L lampa nakaliga fo­kuslang va pirometr spirali bilan lampa spiralini bir tekislikda joylashtirishga erishing.
6. Cho’g’langan tola fonida pirometr tolasi yo’qolguncha r halqa u yoqdan bu yoqqa burab boriladi va tola yo’qolgan temperatura yozib olinadi.
7. T_x=t_v+Δt formula yordamida xaqiqiy temperatura hisoblanadi.
8. Cho’g’lanma lampa zanjiridagi U₁ kuchlanish va I tok kuchini aniqlab, yozib oling.
9, σ=IU₁/S(T⁴-T⁴_v) formulaga olingan qiymatlarni qo’yib Stefan-Bolsman doimiysini hisoblang. S-cho’g’lanma tola yuzasini alohida hisoblab toping.
10. L cho’g’lanma lampaga berilayotgan kuchlanishni bir oz kuchaytiring va o’lchashni yana takrorlang. Natijalarni jad­valga yozib boring.
11. Pirometr ob’ektivi ustidagi bulutsimon (tutunsi­mon) filtrni tutashtiruvchi kallakni o’ngga burab qo’ying va okulyardan qapa6 ob’ektivni sozlab, fokuslang.
12. 1400-2000 shkalasi bo’yicha temperaturani aniqlang va σ ni hisoblab,olingan natijalarni 4-jadvalga yozib boring.
4-jadval

Ti, K

T, K

I, mA

U1, V

σ, W/(m^2·K^4)