Optika 1-Laboratoriya ishi yorug’likning qaytish va sinish qonunlarini o’rganish

hv≥A bo’lib,
hν_min ni hosil qilamiz. Bu shartdan esa fotoeffekt­ning qizil chegarasi uchun
ν_min ≤ h/A ni olamiz.
Anod va katod orasidagi V_A-V_k<0 tormozlovchi potensi­al mavjud bo’lsin. Agar elektronning kinetik energiyasi yetarlicha katta bo’lsa, u tormozlanuvchi fotonni hosil kiladi . Bu holda fototok hosil qilishda
(4-4)
shartni qanoatlantiruvchi elektronlar ishtirok etadilar.
Bu ifodada, ν=ν_max elektronning maksimal tezligi (4-4) ni (4-3) ga qo’yib,

va

ni olamiz. V=f(ν) bog’lanishdan Plank doimiysi h ni aniqlash mumkin (6-rasm).

6-rasm
6-rasmda tg= to’g’ri chiziq  o’qida kesmani ajratadi.
Yorug’lik intensivligi fotonlar soniga bog’liq bo’lganidan tushuvchi yorg’lik intensivligining oshishi ajraluv­chi fotoelektronlar sonini oshirishga olib keladi, ya’ni fototok qiymati ortadi.
Fotoeffekt hodisasi ichki va tashqi fotoeffektga aj­raladi. Ichki fotoeffekt yarim o’tkazgichlarga xos bo’lgan hodisadir.


ASBOBNING TUZILISHI

Fotoeffekt qonunlarini va fotoelementlar ishlash prinsipini "ESO" tipidagi stendda o’rganish maqsadga muvofikdir. Bunday stend sxemasini esa alohida qismlarga ajratib, qo’lda ham yig’ish mumkin. Asbobning tashqi ko’rinishi 7-rasmda tasvirlangan.

7-rasm
Stend old tomonining yuqori qismida tok kuchi va kuchlanishlarning qiymatini o’lchash uchun mikroampermetrlar va voltmetrlar qator qilib, tartib bilan o’rnatilgan va har biriga qanday kattalikni o’lchashi yozib qo’yilgan. Stendning quyi qismida darcha qopqoqchalar ostida SSV-3 yoki SSV-4, SG-3, FSK-P, FD-1 fotoelementlari, fotodiodlari o’rnatilgan. Uning ostida esa, yorug’lik oqimini tan­lonchi tumblerlar joylashtirilgan. Qolgan tumbler va re­zistorlarning vazifasi yozib qo’yilgan.
Kerakli asbob va materiallar: Fotoeffekt stendi (EOS), SSV­-3, SG-3 fotoelementlari, FD-1, FD-2 fotodiodlari, FSK tilidagi fotokarshiliklar.