Osmanli yeniLEŞme hareketleri osmanli gerileme devri (XVIII. Yüzyıl Osmanlı Devleti) Neden geriLeme?

OSMANLI YENİLEŞME HAREKETLERİ OSMANLI GERİLEME DEVRİ (XVIII. Yüzyıl Osmanlı Devleti)

Neden GERİLEME?

• Neden GERİLEME?

• Osmanlı toprak kayıpları başlamıştır.

• Avrupa ilerlemiş ve Osmanlı geri kalmıştır.

• GENEL ÖZELLİKLER:

• Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile kaybedilen yerleri geri almak.

• Toprakların alınamayacağı anlaşılınca savunmaya geçilmiştir.

• İlk defa LALE Devrinde Avrupa örnek alınarak yenilikler yapılmaya başlanmıştır.

• Askeri başarısızlıklardan dolayı Askeri ıslahatlara ağırlık verilmiştir.

Yapılan yeniliklere karşı çıkanlar, yenilikçi padişah ve devlet adamlarını “dinsizlikle” suçlayıp öldürmüşlerdir.

• Yapılan yeniliklere karşı çıkanlar, yenilikçi padişah ve devlet adamlarını “dinsizlikle” suçlayıp öldürmüşlerdir.

• Dönemin sonlarına doğru “denge politikası” takip edilmeye başlamıştır. (Güçlü devletlerin desteği ile toprak bütünlüğünü korumak)

• SAVAŞLAR

• Batıda Doğuda

• Rusya, Avusturya, İran

• Venedik

XVIII. Yüzyıl RUS siyaseti

• XVIII. Yüzyıl RUS siyaseti

• (Çar Deli Petro ile)

• Kırım’ı ele geçirmek,

• Karadeniz’e çıkmak,

• Balkanlardaki Ortodoksları himaye altına almak,

• Panslavist Politika,

• Lehistan üzerinde egemenlik kurmak,

• Boğazları ele geçirmek (İstanbul ve Çanakkale),

• Akdeniz’e inmek (Sıcak denizlere ulaşmak),

• Hammadde ve pazar bulmak,

• Avrupa devletleri ile yarışabilecek duruma gelmek.

RUSYA

XVIII. Yüzyıl Islahatları (Genel Özellikleri):

• XVIII. Yüzyıl Islahatları (Genel Özellikleri):

• Sorunların gerçek nedenlerine inilerek çözüm aranmıştır.(Sebebi: 1.Avrupa karşısında alınan yenilgiler ve toprak kayıpları. 2.XVII.Yüzyıl yeniliklerinin yeterli olmadığının görülmesidir)

• Batı’nın siyasi ve askeri alanda üstünlüğü kabul edilmiştir.

• Batılı anlamda ilk ıslahatlar, Pasarofça antlaşmasından sonra yapılmıştır. (Lale devri)

• Batılılaşma hareketleri özellikle askeri alanda yoğunlaşmıştır.

• Ulema ve Yeniçeriler ıslahatlara karşı olmuşlardır.

LALE DEVRİ (1718-1730):

• LALE DEVRİ (1718-1730):

• Pasarofça Antlaşması ile Patrona Halil İsyanı arasındaki dönem LALE devridir.

• Padişah: III.Ahmet

• Sadrazam: Nevşehirli Damat İbrahim Paşa

• Genel Özellik: Saray halkı ve çevresi zevk ve sefa içinde iken halk sefalet içinde idi.

DOLMABAHÇE SARAYI LALE BAHÇESİ

LALE DEVRİ ISLAHATLARI

• LALE DEVRİ ISLAHATLARI

• Avrupa’ya ilk defa geçici elçilikler gönderildi. (Amaç: Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip edebilmektir)

• İlk Türk matbaası kurulmuştur. (Daha önce Fatih zamanında azınlıklara ait matbaa vardı)

• Matbaanın Osmanlı’ya geç gelmesi hattatların karşı çıkmasından dolayıdır. Matbaa geldikten sonrada dini kitapların basılması yasaklanmıştır. Dini kitapları hattatlar yazmıştır.

• Yalova’da kağıt fabrikası açılmıştır.

• Yeniçerilerden itfaiye bölüğü (tulumbacı) kuruldu.

• Çiçek aşısı uygulandı. Sivil mimari gelişti.

Lale Devri’nin Sonu Patrona Halil İsyanı (1730)

• Lale Devri’nin Sonu Patrona Halil İsyanı (1730)

• Nedenleri:

• İran savaşlarının başarısızlıkla sonuçlanması.

• Vergiler ve salgın hastalıkların artması.

• Yöneticilerin lüks yaşamına karşılık halkın yoksul olması.

• İsrafların artması.

• NOT: Patrona Halil İsyanı, devlet düzenini değil, yönetimdeki kişileri değiştirmeye yöneliktir.

III.SELİM DÖNEMİ (NİZAM-I CEDİT)

• III.SELİM DÖNEMİ (NİZAM-I CEDİT)

• Nizam-ı Cedit = Yeni Düzen demektir.

• Devlet adamlarından layihalar (raporlar) istenmiştir. Bu raporların çoğu askeri nitelikli olduğu için, III.Selim yenilikleri çoğunlukla askeri nitelikli olmuştur.

• Yeniçeri ocağına talim zorunluluğu getirilmiştir.

• Nizam-ı Cedit adıyla yeni bir ordu kurulmuştur.

• Nizam-ı Cedit ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile İrad-ı Cedit hazinesi kuruldu.

III.SELİM NİZAM-I CEDİT YENİLİKLERİ

Önemli ülke başkentlerinde daimi(sürekli) elçilikler kurulmuştur.(Paris,Viyana,Londra, Berlin)

• Önemli ülke başkentlerinde daimi(sürekli) elçilikler kurulmuştur.(Paris,Viyana,Londra, Berlin)

• III.Selim, Kabakçı Mustafa İsyanı ile tahttan indirilmiş ve yerine IV.Mustafa geçirilmiştir.

• NOT: Bu isyan devlet düzenini değil yönetimdeki kişileri değiştirmeye yöneliktir.

• NOT: Yeniçerilerin ölümüne neden oldukları son padişah III.Selim’dir.

• *** İLK Devlet Matbaası (Matbaa-i Amire) kuruldu.

İLKLER

• İLKLER

• LALE DEVRİ’NDE:

• İlk kez Avrupa örnek alınarak yenilik yapıldı.

• İlk çiçek aşısı ve itfaiye bölüğü kuruldu. (tulumbacılar)

• İlk kez mimaride Avrupa tarzı evler yapıldı.

• İlk kez Avrupa’ya geçici elçilikler yollandı.

• KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI İLE:

• Rusya’ya ilk kez Kapitülasyon verildi.

• Halkı Müslüman olan bir yer kaybedildi. (Kırım)

• Karadeniz Türk gölü olmaktan çıktı.

• Osmanlı ilk kez savaş tazminatı verdi.

• *** Avrupa tarzı ilk okul (Kara Mühendishanesi)

• *** Avrupa’dan ilk kez uzman getirildi. (I.Mahmut)

Lale Devri’nde;

• Lale Devri’nde;

• İlk Türk matbaası kurulmuştur.

• Kağıt fabrikası açılmıştır.

• Avrupa başkentlerine elçiler gönderilmiştir.

• Buna göre Lale Devri’nin Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerin hangisinde bir değişmeye yol açtığı söylenebilir? (2001)

• A. Ordunun yenilenmesine

• B. Ticaretin yaygınlaşmasına

• C. Düşünsel ve kültürel yapının gelişmesine

• D. Eyaletlerin yeniden yapılanmasına

Lale Devri’nde;

• Lale Devri’nde;

• İlk Türk matbaası kurulmuştur.

• Kağıt fabrikası açılmıştır.

• Avrupa başkentlerine elçiler gönderilmiştir.

• Buna göre Lale Devri’nin Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerin hangisinde bir değişmeye yol açtığı söylenebilir? (2001)

• A. Ordunun yenilenmesine

• B. Ticaretin yaygınlaşmasına

• C. Düşünsel ve kültürel yapının gelişmesine

• D. Eyaletlerin yeniden yapılanmasına

Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri yeniliklerinden biri değildir?

• Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri yeniliklerinden biri değildir?

• A. Çiçek aşısının uygulanması

• B. Yeni kütüphanelerin açılması

• C. Barutun ateşli silahlarda kullanılması

• D. İlk matbaanın açılması

Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri yeniliklerinden biri değildir?

• Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri yeniliklerinden biri değildir?

• A. Çiçek aşısının uygulanması

• B. Yeni kütüphanelerin açılması

• C. Barutun ateşli silahlarda kullanılması

• D. İlk matbaanın açılması

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı toplumunda görülen eğlence türlerinden biri değildir?

• Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı toplumunda görülen eğlence türlerinden biri değildir?

• A. Cirit oyunu

• B. Yağlı güreşler

• C. Karate turnuvaları

• D. At yarışları

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı toplumunda görülen eğlence türlerinden biri değildir?

• Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı toplumunda görülen eğlence türlerinden biri değildir?

• A. Cirit oyunu

• B. Yağlı güreşler

• C. Karate turnuvaları

• D. At yarışları

Lale Devri aşağıdaki olaylardan hangisi ile sona ermiştir?

• Lale Devri aşağıdaki olaylardan hangisi ile sona ermiştir?

• A. Kabakçı Mustafa İsyanı

• B. Yunan İsyanı

• C. Sırp İsyanı

• D. Patrona Halil İsyanı

Lale Devri aşağıdaki olaylardan hangisi ile sona ermiştir?

• Lale Devri aşağıdaki olaylardan hangisi ile sona ermiştir?

• A. Kabakçı Mustafa İsyanı

• B. Yunan İsyanı

• C. Sırp İsyanı

• D. Patrona Halil İsyanı

OSMANLI DAĞILMA DEVRİ

• OSMANLI DAĞILMA DEVRİ

PADİŞAHLAR

• PADİŞAHLAR

• II.Mahmut (1808-1839)

• Abdülmecit (1839-1861)

• Abdülaziz (1861-1876)

• V.Murat (1876-1876)

• II.Abdülhamit (1876-1909)

• V.Mehmet Reşat (1909-1918)

• VI.Mehmet Vahdettin (1918-1922)

DENGE POLİTİKASI İLE;

• DENGE POLİTİKASI İLE;

• Osmanlı’nın,

• Acizliği,

• Zor duruma düştüğü,

• Ezeli rakipleriyle bile ittifak yapacak duruma düştüğü,

• Bu politika ile yaklaşık 100 yıl daha yaşadığı

• anlaşılmalıdır.

NOT: Geleneksel İngiliz siyasetine göre yıkılan yada güçlenen Osmanlı işlerine gelmiyordu. Zayıf Osmanlı isteniyordu. “Hasta Adam” tabir ettikleri Osmanlıyı gerektiğinde Fransa ve Rusya’ya karşı desteklemişlerdir.

• NOT: Geleneksel İngiliz siyasetine göre yıkılan yada güçlenen Osmanlı işlerine gelmiyordu. Zayıf Osmanlı isteniyordu. “Hasta Adam” tabir ettikleri Osmanlıyı gerektiğinde Fransa ve Rusya’ya karşı desteklemişlerdir.

II.MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI

• II.MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI

• Islahatların en yoğun olduğu dönemdir.

• Her alanda ıslahat yapılmaktadır.

• Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması ile ıslahatlar hıza kazanacaktır.

• Sekban-ı Cedit Ocağı kuruldu. Eşkinci Ocağı kurulmuştur.

• NOT: Her iki ocak Yeniçeri isyanları ile kapanacak.

• Vaka-i Hayriye ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı ve yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu. (1826)

İlk nüfus sayımı yapıldı. (sadece erkekler sayıldı)

• İlk nüfus sayımı yapıldı. (sadece erkekler sayıldı)

• Yorum: Asker kaynağını tespit için yapılmıştır. Osmanlı resmi kayıtlarına da (vergi defterlerine) sadece erkekler yazılmıştır. Çünkü vergi veren kesim erkeklerdir.

• Müsadere usulü kaldırıldı. (Özel mülkiyet güvence altına alınmış oldu. İnsan hakları açısından önemlidir)

Divan-ı Hümayun kaldırıldı.

• Divan-ı Hümayun kaldırıldı.

• Bakanlık (Nazırlık) Sistemi getirildi.

• Hükümet, “Heyet-i Vükela” adını almıştır. (Meclis-i Has-ı Vükela)

• İlk posta teşkilatı ve karantina teşkilatı.

• Polis teşkilatı kuruldu.

• Köy ve mahalle muhtarlıkları oluşturuldu.

• İlk resmi gazete yayınlandı-1831. (Takvim-i Vakayı)

• Tımar sistemi kaldırıldı.

GAZETELER

• GAZETELER

• Takvim-i Vakayı (1831)

• Ceride-i Havadis (1840)

• Tercüman-ı Ahval (1860)

• Tasvir-i Efkar (1862)

Tanzimat Fermanı

• Tanzimat Fermanı

• (Gülhane Hattı Hümayunu):

• SEBEPLER:

• Azınlık ayaklanmalarını engelleyerek Osmanlı İmparatorluğunda dağılmayı engellemek,

• Rusya’nın ve Avrupa devletlerinin, Osmanlı iç işlerine karışmasını önlemek.

TANZİMAT FERMANI’NIN MADDELERİ:

• TANZİMAT FERMANI’NIN MADDELERİ:

• Müslüman ve gayrimüslim tüm uyruklar ırz, namus, can, mal özgürlüğüne ve güvenliğine kavuşturulacak,

• Vergiler, herkesin gelirine göre düzenli bir şekilde toplanacak,

• Müslüman ve gayrimüslim tüm halkın askerlik yapması kararlaştırarak cizye vergisi kaldırılmıştır,

• Kanunlar önünde herkes eşit sayılacak,

• Mahkemeler açık yapılacak.

• Önemi: Padişahın yetkileri yasalar karşısında ilk kez sınırlanmıştır. (Hukuk devleti olma yolunda ilk aşama)

• Osmanlıda insan haklarına yönelik ilk ıslahat programıdır.

Islahat Fermanı (28 Şubat 1856):

• Islahat Fermanı (28 Şubat 1856):

• Azınlıklara din ve mezhep özgürlüğü tanınacak,

• Azınlıklara okul, kilise, hastane açma yetkisi verilecek,

• Gayrimüslimleri küçük düşürücü sözler kullanılmayacak (örnek:gâvur),

• Hıristiyanlar da devlet memuru olabilecek ve istediği okula gidebilecek,

• Askerlik için “bedel-i nakdi” uygulaması getirilecek,

• Önemi: Dış baskı ürünüdür.

• Daha çok gayrimüslim haklarını koruma amacı vardır.

I.Meşrutiyet’in ÖNEMİ:

• I.Meşrutiyet’in ÖNEMİ:

• Parlamenter yönetime geçildi.

• Halk yönetime katıldı.

• Seçme seçilme hakkı geldi.

• Anayasal düzene geçildi.

• (Kanun-u Esasi)

• Osmanlıcılık fikri etkili olmuştur.

Kaime: Kağıt para.

• Kaime: Kağıt para.

• İdadi: Osmanlı’da lise seviyesindeki okul.

• Hariciye: Dış işleri.

• Hars: Kültür.

• Endaze: Eski sistemde, 65 cm boyundaki uzunluk ölçüsüdür.

• Düyun: Borçlar.

• Dersaadet: İstanbul.

Meşveret (Danışma) Meclisi: Yenilik hareketlerini sağlam temele oturtmak için oluşturulan meclistir.

• Meşveret (Danışma) Meclisi: Yenilik hareketlerini sağlam temele oturtmak için oluşturulan meclistir.

• Layiha: Meşveret meclislerinde görüşleri alınan devlet adamlarının görüşlerinden oluşan “rapor”.

• Dahiliye: İç işleri.

• Bank-ı Dersaadet: İlk Osmanlı bankasıdır.

• Çar: Rus imparatorlarının kullandığı unvandır.

II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması aşağıdaki alanlardan hangisine ihtiyaç duyulduğunun göstergesidir? (1998)

• II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması aşağıdaki alanlardan hangisine ihtiyaç duyulduğunun göstergesidir? (1998)

• A. Hukuk B. Askerlik

• C. Yönetim D. Eğitim

II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması aşağıdaki alanlardan hangisine ihtiyaç duyulduğunun göstergesidir? (1998)

• II.Mahmut’un, Asakir-i Mansure-i Muhammediye’yi kurması aşağıdaki alanlardan hangisine ihtiyaç duyulduğunun göstergesidir? (1998)

• A. Hukuk B. Askerlik

• C. Yönetim D. Eğitim

II.Mahmut zamanında,

• II.Mahmut zamanında,

• I. İstanbul’da ilköğretim zorunlu olması kabul edildi.

• II. Yüksekokullara öğrenci yetiştirmek amacıyla Rüştiye okulları açıldı.

• III. Avrupa’ya öğrenci gönderdi.

• Bunlar Osmanlı Devleti’nin hangi alanda gelişmeye öncelik verdiğinin bir belirtisidir?

• A. Ekonomik B. Askeri

• C. Eğitim D. Hukuk (2005)

II.Mahmut zamanında,

• II.Mahmut zamanında,

• I. İstanbul’da ilköğretim zorunlu olması kabul edildi.

• II. Yüksekokullara öğrenci yetiştirmek amacıyla Rüştiye okulları açıldı.

• III. Avrupa’ya öğrenci gönderdi.

• Bunlar Osmanlı Devleti’nin hangi alanda gelişmeye öncelik verdiğinin bir belirtisidir?

• A. Ekonomik B. Askeri

• C. Eğitim D. Hukuk (2005)