O’smirlik davri

Kichik maktab va katta maktab yoshiga qaraganda o’smirlik yoshi ta`lim va tarbiya uchun ancha qiyin hisoblanadi. Ularni quyidagicha ifodalash mumkin:

• -ta`lim jarayonida yangi materialni tushuntirishning eski shakli va metodlari sekin-asta yaroqsiz bo’lib qoladi.
• -ilgarilari o’quv materialini so’zma-so’z qayta tiklashga moyil bo’lgan o’quvchi endilikda materialni o’z so’zlari bilan ifodalab berishga intiladi.
• -o’qituvchi biror formula qonun qoidani aniq esga tushurib aytib berishlarini talab qilganda o’quvchi qarshilik bildiradi.
• -kechagina itoatkor odobli bo’lgan o’smir to’satdan qo’rslik qo’pollik qaysarlik va intizomsizlik ko’rsata boshlaydi.

• O’smirlik inqirozi xususida rus psixologi A.G.Kovalev quyidagilarni ta`kidlaydi: adolatli ravishda qayd qiladiki, bu erda gap yosh inqirozi ustida emas, balki o’smirlar bilan kattalar o’rtasidagi munosabatlar ya`ni o’smirlar bilan o’qituvchilar va tarbiyachilar o’rtasidagi munosabatlar inqirozi ustida ketmoqda.

• O’smirlar psixikasini harakatga keltiruvchi kuchlar uning faoliyatini vujudga keltirgan yangi ehtiyojlar bilan ularni qondirish imkoniyatlari o’rtasidagi qarama-qarshiliklar tizimining namoyon bo’lishidir.

Psixolog Z.Freyd va uning shogirdlari o’smirlik davrini baholashda insonga azaldan berilgan qandaydir ilk mayl nishonasi sifatida vujudga keladigan o’z mavqeini belgilashga ongsiz intilishni eng muhim asos deb hisoblaydilar. Bu intilish guyoki xudbinlik, boshqa kishilarni mensimaslik paydo bo’lishga, atrof-muhit bilan kelisha olmaslikka hatto nizolarga olib kelar, ongsizlik ehtiyojlari va mayllari shaxsning faolligini begilab berar emish.

• Psixolog Z.Freyd va uning shogirdlari o’smirlik davrini baholashda insonga azaldan berilgan qandaydir ilk mayl nishonasi sifatida vujudga keladigan o’z mavqeini belgilashga ongsiz intilishni eng muhim asos deb hisoblaydilar. Bu intilish guyoki xudbinlik, boshqa kishilarni mensimaslik paydo bo’lishga, atrof-muhit bilan kelisha olmaslikka hatto nizolarga olib kelar, ongsizlik ehtiyojlari va mayllari shaxsning faolligini begilab berar emish.