Öss tarih teknik f¬ormülleri
AÇIKLAMA: Bir İnkılâp Tarihi sorusunda yukarıdaki kelimelerden oluşan bir paragraf soru veya bir anlatı geçiyorsa bilesiniz ki o soruda ULUSAL BAĞIMSIZLIK
Yüklə 382,76 Kb.
|
AÇIKLAMA: Bir İnkılâp Tarihi sorusunda yukarıdaki kelimelerden oluşan bir paragraf soru veya bir anlatı geçiyorsa bilesiniz ki o soruda ULUSAL BAĞIMSIZLIK var demektir. Unutmayın cevap yine o kelimeler arasında gizlidir. ÖNEMLİ NOT: Teknik formüllerimizle soruları çözerken çok önemli bir kazancınız daha olacak; Konuları öğreneceksiniz. Buna da dikkat etmeyi unutmayın. 1. Atatürk Birinci Dünya Savaşında Suriye ve Hicazda bulunan Türk ordusunun sevk ve idaresinde Almanların söz sahibi olmalarından rahatsızlık duymuş ve bunu savaş bakanı Enver Paşaya gönderdiği bir raporda dile getirmiştir. Bu durum Atatürk’ün aşağıdakilerden hangisini önemsediğinin göstergesidir. A) Bağımsız devlet anlayışını B) Ordudaki disiplini C) Türk alman dostluğunu D) Arap topraklarında başlayan ulusçuluk hareketlerini E) Türk ordusunun birden fazla cephede savaşmakta olduğu
Cevap: A (2000 ÖSS ) 2. Düşman işgaline karşı 1918 1919 yılları arasında Anadolu ve Trakya’nın çeşitli bölgesel direniş güçleri oluşturulmuştur. Bu durum Atatürk ilkelerinden hangisinin Türk Ulusunca daha önceden benimsenmiş olduğunu gösterir? A) Devletçilik B) Halkçılık C) Milliyetçilik D) İnkılâpçılık E) Bağımsızlık
B) Kurtuluş Savaşının kazanılması C) TBMM kurulması D) Kadınlara siyasal haklar tanınması E) Kurtuluş savaşı döneminde mahalli derneklerin kurulması (1987 ÖSS)
(MİLLİ EGEMENLİK) (MİLLİ HÂKİMİYET) (ULUSAL YÖNETİM)
KARŞITI (ZITTI)  
  
 İÇ’E KARŞI YAPILIR
 Olumsuz ve aykırı kelimeler
Olumlu ve uygun kelimeler, anlatımlar, durumlar Anlatımlar, durumlar
Padişah padişahlık
Ulusal İrade (Milli İrade) Tek kişinin yönetimi Halkın isteği (Halk iradesi) Monarşi Ulusun (milletin –Halkın) yönetime katılması Mutlakıyet Meclis (Mebusan Meclisi veya TBMM) Padişahın seçmesi Seçme, oy verme, seçilme (DEMOKRASİ) Padişahın ataması Cumhuriyet, Cumhuriyetçilik Padişahın Meclisi Seçilmişin, atanmışın üstünlüğü Hilafet, Halifelik Katılımcılık, Çoğulculuk Osmanlı Hükümeti Ulusal karar İstanbul Hükümeti  Temsilciler kurulu (Temsil Heyeti)= Halkın
İradesini temsil eden kurul(Günümüzde Hükümet) Meclis denetimi, Meclis Egemenliği Çok Partili Yaşam Milletvekili, Mebus
demektir. Bunların kaldırılması ULUSAL EGEMEN- ULUSAL EGEMENLİK: Ulusun yönetimi veya LİĞİN GERÇEKLEŞMESİ demektir. Ulusun denetim hakkı demektir. PADİŞAH EGEMENLİĞİ: Saltanat yönetimi veya Saltanatın yönetim hakkı demektir. NOT: ULUSAL EGEMENLİĞİ FORMÜLLEŞTİRELİM: SEÇİM: Halk istediğini seçer OY VERİR (KATILIMCILIK) (DEMOKRASİ) (ULUSAL İRADE)
En çok oy alan; Milletvekili (Mebus) olur. 
En çok Milletvekili olan parti; ülkeyi yönetir. (HÜKÜMET) 
Milletvekilleri MECLİS’te (TBMM’de) toplanır.
Meclis ülkenin iç ve dış kaderine hâkimdir (Egemendir). İstediğini yapar. Çünkü gücünü halktan alır.
Meclisin yetkilerinin de bir sınırı vardır. ANAYASA
 A’dan Z’ye tüm ülke vatandaşları buna uymak zorundadır. Çünkü ANAYASA halkın isteği doğrultusunda hazırlanmıştır.
 Meclis YASAMA yetkisini kullanır. Hükümet ANAYASA’ya uygun şekilde ülkeyi yönetir.
YÜRÜTME YETKİSİ SONUÇ FORMÜL: Ulusal İrade = Ulusal Egemenlik (Ulusçuluk) = Demokrasi = Cumhuriyet = Halkçılık = Eşitlik ÖNEMLİ NOT: Ulusal Egemenlik Teknik Formülü Demokratik bütün devletlerde geçerlidir. Çünkü demokratik ülkelerde evrensel vatandaşlık bilgisidir. Bu teknik formülü her vatandaş ezbere bilmelidir. 1. Birinci TBMM hükümet kurulmasına ilişkin olarak kabul edilen ilkelerden bazıları şunlardır. I. Meclisin üstünde bir güç yoktur. II. Mecliste toplanan milli iradeyi doğrudan vatanın geleceğine egemen kılmak esastır. III. Padişah ve Halife baskıdan kurtulduğu zaman Meclisin düzenleyeceği yasaya uygun esaslar içinde durumunu alır.
B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III
II. Öncül → Meclis → ulusal irade → ULUSAL EGEMENLİK III. Öncül → Padişahın geleceğine meclis karar verecek → ULUSAL EGEMENLİK sorunun yönlendirme bölümü “Halk egemenliği” yani → ULUSAL EGEMENLİK Cevap: E ( 2001 ÖSS ) 2. 1 Nisan 1923 tarihinde yapılacak milletvekili seçiminden önce seçim kanununda yapılan değişiklikler şunlardır. I. Milletvekili seçebilme yaşı 25’ten 18’e indirilmiştir. II. Milletvekili seçmek ve seçilmek için vergi verir olmak şartı kaldırılmıştır III. 50.000 erkek nüfus için bir milletvekili seçilmesi yerine 20.000 erkek nüfus için bir milletvekili seçilmesi esası kabul edilmiştir. Bu değişikliklerden hangilerinin yönetime katılımı artırdığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I,II ve III Açıklama: Soru kısaca şunu anlatmaktadır. Aşağıdaki öncüllerden hangileri ULUSAL EGEMENLİĞİN etkinliğini arttırmıştır? I. ULUSAL EGEMENLİĞİN etkinliğini artırır → çünkü daha fazla kişi oy kullanabilecek II. ULUSAL EGEMENLİĞİN etkinliğini artırır → çünkü seçme seçilme koşulları kaldırılmıştır. III. ULUSAL EGEMENLİĞİN etkinliğini artırır → çünkü halk daha fazla milletvekiliyle temsil edilecek. Cevap: I,II ve III. E ( 2001 ÖSS)
( MİLLİYEYÇİLİK ) IRKÇILIK Fransız ihtilali =Milliyetçilik Kendini üstün görme: ırkçılık Saygılı olmama: ırkçılık Barışçı olmama: ırkçılık Halk egemenliği = Milliyetçilik Kendini Milletini üstün görme: ırkçılık Hoşgörülü olmama: ırkçılık Hukuk ve adalet dışı davranma: ırkçılık Ulus egemenliği = Milliyetçilik Başka milletleri küçümseme ve saygısızlık yapma: ırkçılık Sürekli kendini milletini öne çıkarma başka milletleri kötüleme: ırkçılık
Böyle davranan tarihte 3 devlet vardır. 1- Emeviler → Arapçılık yapmışlardır. Ulusallık = Milliyetçilik 2 - Almanya → Alman ırkçılığı ( Nazi )
Millet = Milliyetçilik Genel yorum: Daima sorun yaşamışlardır, daima sorun çıkarmışlardır. Ulusal değerler Ulusal kültür Milli değerler MİLLİYETÇİLİK Milli kültür -Türk Tarih Kurumunun kurulması Ulusa özgü - Türk Dil Kurumunun kurulması Ulusal birlik Ulusal benlik Genel yorum: Yukarıdaki kelimelerin hepsi ULUSAL EGEMENLİK FORMÜLÜNE girer. MİLLETE DEĞER vermek demek HALKA DEĞER vermek demektir. Buna da EŞİTLİK denir. Atatürk’ün HALKÇILIK ilkesi böyle doğmuştur. Öyleyse; Cumhuriyetçilik =Milliyetçilik = HALKÇILIK demektir.
3
1. TBMM’nin 23 Nisan 1920 tarihinde açılması üzerine kurulan vekiller heyetinin programında halk dilinden toplanacak kelimelerle bir sözlük oluşturulacağı belirtilmiştir. Bu durumun aşağıdakilerden hangisi için bir hazırlık olduğu savunulamaz? A) Türkçenin zengin bir dil olduğunun kanıtlanması B) Kültür alanında İnkılâplar yapılması C) Konuşma ve yazı dili arasındaki farkın ortadan kaldırılması. D) Türkçenin ulusal dil haline getirilmesi E) Türkçenin dünyada yaygın bir dil olduğunun gösterilmesi
Kelime: KÜLTÜR Sözcük: KÜLTÜR Öz kültürel değerlere sahip çıkma sorusu A) Kültürel değer B) Kültürel C) Kültürel D) Kültürel – Ulusal E) Kültürel – Evrensel E seçeneğindeki gibi bir amaç savunulamaz. Cevap: E ( 2000 ÖSS ) 2- I. Okuma yazma öğreterek okuryazarlığı yaygınlaştırma II. Türkçeyi yabancı dillerin baskısından kurtarma III. Kitle iletişim araçlarının yayınlarını denetleme IV. Türk Dilinin zenginliklerini ortaya koyma
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) I, III ve IV (2001 ÖSS) AÇIKLAMA: Sorunun yönlendirme bölümündeki “ …Türk Dil Kurumu’nun esas …” cümlesini aynı anlam farklı cümle kuralına göre değiştirelim “…ULUSAL KÜLTÜREL DEĞERLERE SAHİP çıkılması ile ilgilidir.” I. Öncül=EĞİTİM, II. Öncül = Türkçe ULUSAL KÜLTÜR, yabancı dillerin baskısından kurtarma - ULUSÇULUK III. Öncül = TEKNOLOJİ, IV. Öncül = Tük dilinin zenginliği – ULUSAL KÜLTÜR ULUSÇULUK Cevap: D 4.ANAHTAR KELİMEMİZ (9. TEKNİK FORMÜL) ÇAĞDAŞLAŞMA – ÇAĞDAŞLIK (MEDENİYETÇİLİK) Akılcılık Bilimsellik Mantıklılık Araştırmacılık İnceleyicilik Çağa ayak uydurma Çağı yakalama Çağı geçme İlerleme, yükselmek
Değişme Bu 3 kelimeyi daha önceden öğrenmiştiniz. Hatırladınız mı? Gelişme
Laiklik
Din ve vicdan özgürlüğünü devletin garanti altına alması (Hukuki garanti) Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması Çağdaş ve dinsel ve sosyal hoşgörü
Cumhuriyetçilik → SEÇİM Milliyetçilik → bakınız: milliyetçilik (3. Anahtar kelime) Devletçilik → EKONOMİ İnkılâpçılık → YENİLEŞME Laiklik → DİNİ Barışçılık Batılılaşma GENEL YORUM: Atatürk önderliğinde yeni Türk devletinde yapılan tüm çalışmalar tüm yenilikler tüm ilkeler tüm fikirler tüm hareketler v.s. hepsi ÇAĞDAŞLAŞMAK içindir.  
ÇOK ÖNEMLİ NOT: Şimdi şu 4 anahtar kelimemizi ısrarla ve büyük titizlikle ÖĞRENİN. Bu 4 anahtar kelimenin hayatınızın en kolay öğrenmesi olduğunu da unutmayın. 1-ULUSAL BAĞIMSIZLIK, 2- ULUSAL EGEMENLİK, 3- MİLLİYETÇİLİK (ULUSÇULUK), 4- ÇAĞDAŞLAŞMA Öyleyse yapacağımız 2 önemli hamlemiz olmalı. 1- Her İNKILÂP TARİHİ sorusuna;
Diyerek yaklaşmak, okumak ve çözmektir. 2- Soruların açılımını yaparken de (öncül, soru veya seçeneklerde) daha önce öğrendiğiniz anahtar kelimeleri uygulamaktır.(SİYASİ, SOSYAL, ASKERİ, KÜLTÜREL vs.) İŞTE HERŞEY BU KADAR… ÖRNEKLER: 1- Aşağıdakilerden hangisi Atatürkçülükle bağdaşmaz? A) Kalkınmada aklı ve bilimin rehberliğine temel alma B) Yönetimi ulus egemenliğine bağlı tutma C) Ekonomik kalkınmayı yabancı sermayeye dayandırma D) Ülkenin bağımsızlığını koruma E) Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşma (1997 ÖSS)
Her İnkılâp Tarihi sorusuna bu 4 Anahtar Kavramı uygulamayı unutmayın. Şimdi de seçeneklerin karşısına hangilerinin geldiğini öğrenelim.
2- Atatürk ilke ve İnkılâplarında, aşağıdaki düşüncelerden hangisinin yeri yoktur? A) Devletin bağımsızlığını koruma B) Yönetimde millet egemenliğini sürdürme C) Türk kültürünü çağdaş uygarlık düzeyine çıkarma D) Kalkınmada aklın, bilimin rehberliğini esas alma E) Amaca ulaşmak için her yolu deneme (1998 ÖSS)
AÇIKLAMA: Paragrafta Ulusal Egemenlik, Ulusal Bağımsızlık, Milliyetçilik anlatımı yok. O zaman ÇAĞDAŞLAŞMA olması zorunlu bir sonuç. A) EKONOMİ Halifeliğin kaldırılması – Çağdaşlaşma, B) ÇAĞDAŞLAŞMA Kıyafette değişiklik – Çağdaşlaşma, C) SOSYAL Tekke ve Türbelerin kapatılması – Çağdaşlaşma D) ve E) SİYASİ Cevap: B 5.ANAHTAR KELİME DİPLOMASİ: Diplomatik, dış olaylar, dış gelişmeler, dış işler, dış ilişkiler, uluslar arası ilişkiler (ikili görüşmeler-çoklu görüşmeler savaş öncesi savaş sonrası görüşmeler), antlaşmalar, konferanslar, paktlar, uluslar arası eşitlik, uluslar arası bağımsızlık, uluslar arası bağımsızlığa saygı, uluslar arası barış, uluslar arası sözleşme, dış siyaset, dış politika, ültimatom (kesin Uyarı), nota antant… AÇIKLAMA: Yukarıda anahtar kelimemiz olan “DİPLOMASİ“nin açılım kelimelerini görüyorsunuz. Her “DİPLOMASİ” kelimesi aynı zamanda bir “SİYASİ” kelimedir.”DİPLOMASİ” ülke dışı SİYASİ faaliyetleri etkinlikleri ve olayları içerir. Bu nedenle bir ÖSS tarih sorusunda yukarıdaki kelimelerden biri veya bir kaçı geçiyorsa orada “SİYASİ ve DİPLOMATİK“ bir anlatım var demektir. Eğer soru doğrudan bir “DİPLOMASİ“ sorusu ise unutmayın ki cevap yine yukarıdaki kelimler den birisinin cümleleşmiş hali olacaktır. ÖNEMLİ NOT: İNKILÂP TARİHİ’NİN en önemli anahtar kelimesinin ULUSAL BAĞIMSIZLIK olduğunu artık çok iyi biliyorsunuz. Bu bölüme kadar DİPLOMASİ ile ilgi herhangi bir soru çözmedik. DİPLOMASİ sorularının en yoğun olduğu soru bölümümüz İNKILÂP TARİHİ konularıdır. Bu nedenle son kısma kadar DİPLOMASİ den söz etmedik. Şimdi bilmeniz gereken durum şu: DİPLOMASİ ve ULUSAL BAĞIMSIZLIĞI bir arada paralel düşünmelisiniz. Çünkü Türk Diplomasisi ULUSAL BAĞIMSIZLIK üzerine kurulmuştur. Lütfen bunu unutmayın Bununla beraber İnkılâp tarihi konusu olmayan DİPLOMASİ soruları da vardır. Bu sorularda yine DİPLOMASİ açılımındaki kelimelerle çözeceksiniz. Özellikler: 1. Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri 1925–1937 yılları arasında balkan antantına ve Sadabat paktına öncülük etmişlerdir. Aşağıdakilerden hangisi bu girişimlerin amacı değildir? A) Sınırların güvenliğini sağlamak B) Yurtta barış dünyada barış ilkesine uymak C) Komşu devletlerin dostluğunu kazanmak D) Devletlerarası güç birliği kurmak E) Komşu devletlerarasındaki anlamazlıklara çözüm bulmak. ( 1986 ÖSS ) Açıklama: Bu soru çok önemli çünkü İNKILÂP TARİHİMİZİN DIŞ POLİTİKASININ yani DİPLOMASİNİN LOKOMOTİF sorusudur. Kısaca bu soruyu siz ölçü kabul etmelisiniz. Öyleyse inkılâp tarihinin dış politika (diplomasi) soruları için aşağıdaki temel ilkeleri gerekirse ezberleyin. Cevap: E 1.ULUSAL BAĞIMSIZLIK 2.ULUSAL EGEMENLİK 3.BARIŞÇILIK (YURTTA BARIŞ DÜNYADA BARIŞ) 4.ULUSLAR ARASI EŞİTLİK 2- İsmet İnönü, Lozan Konferansı’na katılan devletlere barışın yapılması için egemenlik ve hayat hakkımıza saygı duyulması gerektiğini belirtmiştir. İsmet İnönü bu tutumuyla, Konferansta aşağıdakilerden hangisini savunmuştur?
AÇIKLAMA: Lozan Konferansı: DİPLOMASİ, Lozan Antlaşması: BAĞIMSIZLIK ANTLAŞMASI, Türkiye’nin koşulu: Barış yapacaksak ULUSAL BAĞIMSIZLIĞIMIZA ve ULUSAL EGEMENLİĞİMİZE saygılı olmanız. Teknik Formülü uygulayın. Cevap: C 3- Atatürk, “Dünya milletlerin saadetine çalışmak, diğer bir yoldan kendi huzur ve saadetini temine çalışmak demektir. En uzakta zannettiğimiz bir hadisenin bize bir gün temas etmeyeceğini bilemeyiz.” Demiştir. Atatürk’ün bu sözleri aşağıdakilerden hangisinin değerini ortaya koymaktadır?
AÇIKLAMA: Dünya milletleri: Diplomasi, bu parafta; ULUSAL BAĞIMSIZLK’mı var? ULUSAL EGEMENLİK’mı var? BARIŞÇILIK (YURTTA BARIŞ DÜNYADA BARIŞ) ’mı var? ULUSLAR ARASI EŞİTLİK’mı var? Cevap: D 4-Türkiye Cumhuriyeti Devleti 1932’de Milletler Cemiyeti’ne 1934’te Balkan paktı’na 1937’de Sadabat Paktı’na üye olmuştur. Bu bilgilere dayanarak,
Yargılardan hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV AÇIKLAMA: Paraf anlatımında ULUSLAR ARASI ANTLAŞMALARI görür görmez DİPLOMASİ sorusu. Hemen İnkılâp Tarihi’nin DİPLOMASİ temel ilkelerini öncüllere uygulayın. NOT: Cevap seçenekleri 2’li olduğu için iki öncül arayacağız. I. Öncül: ULUSAL BAĞIMSIZLİĞA uygun. II. Öncül: DİPLOMASİ’de iç olay yoktur. III. Öncül: Barışçılık, IV. Öncül: DİPLOMATİK OLUMSUZLUK- Paragraf’ta böyle bir anlatım yoktur. V.BÖLÜM OSMANLI DURAKLAMA DÖNEMİ(1579–1699)(17.YY) TEKNİK FORMULÜ (10. TEKNİK FORMUL) EKONOMİ TOPRAK SİSTEMİ ASKER Devlet Güçsüzleşmiş Not: Bir devlet güçsüzleşirse ortaya feodalite (derebeylik) çıkar.
YENİÇERİ İSYANLARI CELALİ İSYANLAR (ASKERİ FEODALİTE) (SOSYAL FEODALİTE) Kaldırılmak istenmiştir şiddet kullanarak bastırılmıştır Amaç: Merkezi Yönetimi (otoriteyi) ISLAHAT Amaç: Merkezi Yönetimi (otoriteyi) güçlendirmektir güçlendirmektir .
        
BOZULMA ÜÇGENİ     
Yüklə 382,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|
