Bo`lishsizlik olmoshi So‘roq olmoshlari va bir, narsa, nima so‘zlari oldidan hech so‘zining qo‘llanishi
natijasida bo‘lishsizlik olmoshlari hosil bo‘ladi. Hech kim, hech nima, hech
qachon, hech qanday,
hech qancha, hech narsa, hech bir so‘zlari bo‘lishsizlik
olmoshlari sanaladi va ular yozuvda ajratib
yoziladi.
Olmoshlar tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma, juft va takroriy bo‘ladi. Faqat bir asosdan iborat bo‘lgan olmoshlar sodda, ikki asosdan tashkil topgan
olmoshlar qo‘shma olmoshlar hisoblanadi.
Kim?, nima?, hamma, barcha singari tub olmoshlar, kimdir,
qaysidir, allakim, allaqanday singari yasama olmoshlar soda olmoshlardir.
Hech kim, hech qachon, har bir, har kim, mana shu, ana o‘sha kabi olmoshlar
qo‘shma olmoshlardir. Sodda olmosh qismlari qo‘shib, qo‘shma olmosh qismlari
esa ajratib yoziladi.
Bir-
biriga mazmunan yaqin bo‘lgan olmoshlarning birikuvidan hosil bo‘lgan
olmoshlar juft olmoshlar sanaladi: sen-men, u-bu, siz-biz.
Bir olmoshning aynan takrorlanishidan hosil bo‘lgan olmoshlar takroriy
olmoshlar
hisoblanadi: shu-shu, nima-nima, kim-
kim …
Juft va takroriy olmoshlar qismlari chiziqcha bilan yoziladi.
Olmoshlar boshqa so‘zlarning yasalishiga asos bo‘lishi mumkin:
O‘zboshimcha, o‘zbilarmon, manman –
sifat, o`zlik - ot
o‘zidan ketmoq, o‘ziga kelmoq –
iboralar, sizlamoq
–
fe`l
ISMLAR So‘zlarni turkumlarga ajratish masalasi eng qadimgi davrlardan buyon
olimlar diqqatini tortib
keladi. Tilshunoslikni fan sifatida shakllantirgan qadimgi
hindlar so‘zlarni otlar, fe’llar, yordamchilarga
ajratgan edilar.
Hindlarning tilshunoslik g‘oyalari bilan oziqlangan arablar so‘zlarni uchga:
ismlar, fe’llar, yordamchilarga bo‘ladilar. Hind tilshunoslari fikrlari asosida
