O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent moliya instituti moliya-iqtisod fakulteti

 
8-rasm 
KICHIK BIZNES MUAMMOLARI
41
 
 
Respublikamizda tadbirkorlik faoliyatini q lla g q atla ga qaratalgan 
qator me y iy-huquqiy xujjatlar qabul qilinib, tegishli tadbirlar amalga 
oshirilmoqda. 
Prezidentimiz Islom Karimov ta i la tga la i e : “Ishlab chikarish, 
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jizohlash, iqtisodiyotning etakchi 
tarmoqlarini jadal yangilash biz uchun eng muhim ustuvor vazifa sifatida izchil 
davom ettiriladi”
42
.
 
 
 
41
O z e i t Re p li a i P ezi e ti I.A.Ka im i g “B maq a imiz – e g lamli i l tla a 
m e izat iya y li i qat iyat ila a m etti i ” ma z i agi ma za i i ga i yi a q q lla ma. 
– 
T.: “O qit i” NMIU. - 2013 
42 I. Karimov. Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz faravonligini oshirishga xizmat qiladi. 
– T.: “O z e i t ”, 2011. 24-b. 

---

67 
9-rasm
Kichik biznes va ishbilarmonlik muhitini tubdan yaxshilash bo’yicha 
2013-2015 yillarga mo’ljallangan istiqbolli yo’nalishlar
43
 
 
 
Bugungi kunda eng dolzarb muammolardan biri - yurtimizda mehnatga 
lay qatli a li i i ila ta mi la m amm i i la a i. 
2014-yilda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida 480 mingdan ortiq 
yangi ish o‘ i ta il etil i. B ya atilga ami i o‘ i la i i g ya mi ema i . 
Bugungi kunda iqtisodiyotning ushbu sohasida ish bilan band bo‘lga a li i g 
76,5 foizdan ziyodi mehnat qilmoqda. 2000-yilda bu ko‘ at i 49,7 f izga te g 
edi. Iqtisodiyot sohasida izchil amalga oshirayotgan ana shunday chora-
tadbirlarimiz o‘zi i g y a ama a i i e m q a. Kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlik sohasi mamlakatimizni modernizatsiya qilish va yangilashning 
43
O z e i t Re p li a i P ezi e ti I.A.Ka im i g “B maq a imiz – e g lamli i l tla a 
m e izat iya y li i qat iyat ila a m etti i ” ma z i agi ma za i i ga i yi a q q lla ma. 
– 
T.: “O qit i” NMIU. - 2013 

---

68 
ishonchli tayanchi bo‘lga m l la i fi i, ya i o‘ ta i f i a lla ti i i g 
muhim omilidir. 
Y t imiz ta i laga la i e ,
“
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni 
i la ti i i ag‘ atla ti i o‘yi a o‘ ilgan chora-tadbirlar natijasida o‘tga
yili, fermer va dehqon xo‘ ali la i i i ga lmaga a, 20 mi g a ziy ya gi 
kichik biznes subyektlari tashkil etildi, ularning umumiy soni esa 195 mingdan 
ziyodni tashkil etdi. Bu 2000-yilga nisbatan 2 barobar ko‘pdir. 
Yalpi ichki mahsulotni shakllantirishda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 
sohasining ulushi 2000-yildan buyon 31 foizdan 56 foizga, sanoat mahsulotlari 
ishlab chiqarishda 12,9 foizdan 31,1 foizga o‘ i.”
44
Qishloq xo‘ aligi a ama a li a a a ini oshirishni asosiy yo‘ ali la a
biri meva va sabzavotni qayta ishlashga, mazkur yo‘ ali a i li ay tga
tadbirkorlik subyektlarini moliyaviy qo‘lla -q atla ga qa atilm g‘i e a . B
yo‘ ali agi i la i ta il eti a imtiy zli a editlari jalb etilishi 
elgila i i e a . Da lat m liya m a a ala i i ma lag‘la i maq a iz etga 
chiqishini oldini olish maqsadida biznes-rejalari maxsus tashkil etilgan ko‘ i a
o‘ti i, e it ma lag‘la i maq a iz i latili latla iga iqti iy anksiyalar 
belgilanishi kerak. 
Bundan tashqari xo‘ ali ye tla i yilli iz e -rejasi egiluvchan, bozor 
talablaridan kelib chiqib, har qanday sharoitga moslasha oladigan, iqtisodiy 
ama a li i ta mi lay la iga ifatla ga ega o‘li i e a . U i lab chiqarish 
xarajatlari va mahsulot tannarxini pasaytirish bo‘yi a a-tadbirlarni 
shuningdek, ishlab chiqarish rejasi, marketing faoliyati rejasi, investitsiya 
loyihalari rejalarini aks ettirishi va ularni samarali bajarilishi va boshqarilishini 
ta mi lashi kerak.
Korxonalarni tiklash, texnik va texnologik modernizatsiya qilish va ishlab 
chiqarishni qayta qurollantirish, zarur bo‘lga a x a i to‘liq e t t izat iya 
qilish orqali faoliyat yo‘ ali i i o‘zga ti i , t ategi am la a i e t la i 
44
I.A.Karimov “2015-yilda iqtisodiyotimizda tub tarkibiy zga i la i amalga oshirish, modernizatsiya va diversifikatsiya 
jarayonlarini izchil davom ettirish hisobidan xususiy mulk va xususiy tadbirkorlikka keng y l ochib berish – ustuvor 
vazifamizdir.”. // Xalq zi, 2015yil 17 yanvar №11 (6194). 

---

69 
jalb qilish uchun aniq, kerak bo‘l a ilmiy a la ga iz e -rejalarni ishlab 
chiqish lozim.
 
Mamla atimiz a m taqilli yilla i a a li eal a ma la i i iga 
ma la a iga liq i l tla i i amalga oshirish, ishlab chiqarishni 
m e izat iya qili , i i iz e a x iy ta i li i q lla -quvvatlashga 
a li xizmat qila iga e g lamli a-tadbirlarni amalga oshirishga 
al i a e ti qa atilm q a. B a ay a ay iq a, iqti iy i i g y q i 
atla i i ta mi la a liq y i i qi ma-bosqich pasaytirish ustuvor etib 
belgilangan. 
P ezi e timiz i g 2014 yil 4 e a agi «O z e i t Re p li a i i g 
2015 yilgi a iy ma iqti iy at i la i p g zi a Da lat y djeti 
pa amet la i t g i i a»gi 2270-sonli Qarori qabul qilinib, unga muvofiq yuridik 
ax la a li a iga f y a lig i ta a i 8 f iz a 7,5 f izga t i il i. 
X imla ga t la a iga a ma la i legalla ti i , me atga aq t la
fondiga soliq yukini pasaytirish maqsadida mikrofirmalar, kichik korxonalar 
am a fe me x ali la i yag a i tim iy t l ta a i 25 f iz a 15 
f izga, q ili a i a fa liyat y it i i i iz e e tla i yag a 
liq t l i ta a i 6 f iz an 5 foizga pasaytirildi. 
Mikrofirma va kichik korxonalarni hamda yoshlarni tadbirkorlikka keng jalb 
eti i ya a a ag atla ti i maq a i a i i ta i li e tla i t m i a
kasb- a lle la i, a a emi lit eyla a liy ta lim m a a ala i bitiruvchilari 
i iga a x imla i g ta a yilli i i g elgila ga me y i i 20 
f iz a 50 f izga i i m m i ligi elgila q yil i. Mi l , e gil a at 
sohasida faoliyat yurituvchi kichik korxonalar xodimlarining cheklangan soni 200 
i i i ta il eta iga l a, la i ila i i ta lim m a a ala i 
iti ila i i iga ya a 100 taga i ga l a i i ta i li e tla i 
elgila ga imtiy z a af latla a f y ala i im iyatiga ega l ila . 
Mazkur lat, milliy iqti iy t a fa liyat y itay tga e tla fa liyati i 
ag atla ti i ga, a li a ligi i i i ga a t m fa ligi i 
yaxshilashga xizmat qilmoqda.

---

70 
O z e i t a x i iy i e ti la q lay i e tit iya m iti, imtiy z a 
proferensiyalar tizimi yaratilgan. Iqtisodiyotimizga jalb etilayotgan xorijiy 
sarmoyaning yildan – yilga oshib borayotganligi buning isbotidir. Jahon 
iqti iy ti a gla alla a a y li agi t iqla amayi liq q iligi 
va tartibga soluvchi erkinlashib borayotgan hozirgi sharoitda xorijiy investitsiya 
l yi ala i i g atla i i m q a.
O z e i t Re p li a i P ezi e ti I.A.Ka im Vazi la Max ama i i g 
2013 yil ya la i 2014 yil i g t y ali la iga ag i la ga ma li i agi 
tqla i a: “Biz iy i aqiqat i im e a t ti imiz a . Ya i 
a m ya iz ta aqqiy t y q, i la iqa i i a m ma mamla atimiz i 
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashni investitsiyalatsiz tasavvur 
eti lmay i” e ta i laganlar.
45
Rivojlangan mamlakatlar tajribasi ularning iqtisodiy yuksalishida faol 
i e tit iya iy ati ma aziy i i egalla i i ta iqlay i. S O z e i t i g 
i tim iy iqti iy i la i maq a la i i la i g i e tit iya iy ati i t liq a
ettirilishini aks ettiradi. 
Xususan bugungi kunda
 
ta i li e la i i ti a t a la i e itla i 
ila ta mi la i g amal agi ta ti i a tizimi i ya a a i la ti i a 
banklarning moliyaviy barqarorligini yanada mustahkamlash va xorijiy investitsiya 
fa lligi i i i t azifala a i i li , azifala i a i a ti at 
banklarining resurs bazasini yanada kengaytirish, ularning investitsiyaviy faolligini 
kuchaytirish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta 
i zla yi a t ategi m im i e tit iya l yi ala i i amalga oshirishga, 
i i iz e a x iy ta i li i m liya iy q lla -quvvatlashga 
y alti ila iga e itla a mla i i payti i a i m im a-tadbirlarni 
samarali amalga oshirishni taqozo etadi. Ta i li e tla i i q lla – 
q atla yi a x i iy i e tit iya l yi ala i i m liyala ti i ma alala i 
45
Ka im I.A. 2014 yil y q i i atla i ila i la ti i , a a ma im iyatla i afa a eti , zi i qlagan 
i l tla t ategiya i i iz il a m etti i y li la i./ 2013-yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari 
hamda 2014-yilga m l alla ga iqti iy a t i g e g m im t y ali la iga ag i la ga Vazi la Ma ama i i g 
ma li i agi ma za i// T.: “O z e i t ”, 2014-64-b 

---

71 
iqtisodiyotni rivojlantirish sharoitida tadbirkorlikni samarali tashkil etish, raqobat 
muhitini shakllanti i , z i t li t a la a xizmatla ila t l i i , liqqa 
tortish bazasini kengaytirishga qaratilgan. Ijtimoiy omili esa, yangi ish joylari 
ta il qili qali a li i ta mi la , a li i g a ma i i i i y li ila
uning farovonligini oshirishni nazarda tutadi. Umuman olganda tadbirkorlikni 
e tla i fa liyati i amalga i i a x i iy i e tit iya l yi ala i i a qa
i la ti i za lga q lay a t-sharoitlar yaratish – jamiyatda 
samarali amal qiladigan bozor munosabatlarini shakllantirish, mulkdorlar sinfini 
q lla -quvvatlash hamda fuqarolik jamiyatining yangi, demokratik institutlarini 
qaror toptirishning muhim shartidir. Bu muhim vazifa hamda uni hal qilishning 
t m a a ligi a i mamla at i g ziga x sligidan kelib chiqib, 
ta i li fa liyati i q lla -q atla a i i la ti i ga a a a iy, 
nostandart yondoshishni taqozo qiladi.