O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi samarqand davlat universiteti aminov I. B., Bustanov X. A., Raximov S. Z

Сase texnologiyasi
- matnli, audiovizual va multimediya o'quv 
material-lari to'plamlaridan foydalanish va ularni an'anaviy ravishda 
yoki masofa-dan turib o'qituvchi-murabbiylar bilan muntazam 
maslahatlashishda o'qituvchilar tomonidan mustaqil o'rganish uchun 
tarqatish asosida masofaviy o'qitish texnologiyasi. 
Televizion texnologiyalar
bu masofadan turib o'qitish texnolo-
giyasining bir turi bo'lib, u o'quv materiallarini talabaga etkazishda va 
o'qituvchi-murabbiylar bilan doimiy maslahatlashuvlarni tashkil qilishda 
televizion tizimlardan foydalanishga asoslangan. 
Тarmoq texnologiyasi
masofadan o'qitish texnologiyasiga 
asoslangan turdagi talabalarni o'quv materiallari bilan ta'minlash va 
o'qituvchi va ma'mur o'rtasidagi interfaol aloqalarni ta'minlash uchun 
telekommunikatsiya 
tarmoqlaridan 
foydalanishto'g'risidava 
tinglovchilar. 
Masofaviy ta'lim texnologiyalari: 

Videokonferentsiya 

SDO Rusal bilan masofaviy o'qitish; 

Ta'lim tarmog'idagi loyihalar; 

O'quv jarayonida bulutli texnologiyalardan foydalanish; 

Shaxsiy saytlar va o'qituvchilarning bloglari. 

---

303 
Videokonferentsiyalar
Videokonferentsiyalar - bu odamlar o'rtasida ma'lumot 
almashish uchun yangi imkoniyatlarni kashf etishga imkon beradigan 
aloqa turlaridan biridir. Bugungi kunda videokonferentsiyalar jonli 
suhbatga uzoq masofada bo'lgan odamlarning muloqotini maksimal 
darajada olib boradi va suhbatdoshni vizualizatsiya qilish tufayli idrok 
etish darajasini oshiradi. 
Bulutli texnologiyalar
Zamonaviy 
axborot 
texnologiyalarini 
rivojlantirishning 
istiqbolli yo'nalishlaridan biri bulutli texnologiyalardir. 
Bulutli hisoblash deganda tarqatilgan ma'lumotlarni qayta 
ishlash texnologiyasi tushuniladi, bunda foydalanuvchiga Internet 
xizmati sifatida kompyuter resurslari va imkoniyatlari taqdim etiladi. 
Bulutli texnologiyalardan foydalanishning bir qator afzalliklari 
mavjud: 

Mavjudligi Bulutda saqlanadigan ma'lumotlarga kompyuter, 
planshet, Internetga ulangan har qanday mobil qurilmaga ega bo'lgan har 
kim ega bo'lishi mumkin. 

Harakatlanish. 
Foydalanuvchi 
bitta 
ish 
joyiga 
doimiy 
biriktirilmaydi. Daromadlilik. Muhim afzalliklardan biri xarajatlarni 
kamaytirish deb ataladi. Foydalanuvchiga katta ishlov berish quvvatiga 
ega bo'lgan qimmatbaho kompyuterlar va dasturlarni sotib olish kerak 
emas. 

Moslashuvchanlik. Barcha zarur manbalar provayder tomonidan 
avtomatik ravishda ta'minlanadi. 

Yuqori ishlab chiqarish qobiliyati. Ma'lumotni saqlash, tahlil qilish 
va qayta ishlash uchun foydalanilishi mumkin bo'lgan foydalanuvchiga 
taqdim etiladigan katta hisoblash kuchi. 

Ishonchlilik Ba'zi ekspertlarning ta'kidlashicha, zamonaviy bulutli 
hisob-kitoblarning ishonchliligi mahalliy resurslarning ishonchliligidan 
ancha yuqori. 
Bulutli texnologiyalar o'quv jarayonini tashkil etishning 
an'anaviy shakllariga alternativani taklif qiladi, bu shaxsiy mashg'ulotlar, 
interfaol darslar va kollektiv o'qitish uchun imkoniyat yaratadi. Bulutli 
texnologiyalarni joriy etish nafaqat zarur dasturiy ta'minotni sotib olish 
xarajatlarini kamaytiradi, o'quv jarayonining sifati va samaradorligini 
oshiradi, balki talabani zamonaviy axborot jamiyatida hayotga 
tayyorlaydi. 

---

304 
Bulutli texnologiyalar sizga quyidagilarni tashkil qilish 
imkonini beradi: 

talabalar va o'qituvchilar o'rtasida o'quv jarayoni uchun zarur 
bo'lgan ma'lumotlar va hujjatlar bilan almashish; 

uy vazifasini tekshirish; 

loyihalar va tezislar bo'yicha maslahat berish; 

guruhlarda qo'shma loyihalarni amalga oshirish: matnli fayllar va 
prezentatsiyalar tayyorlash, boshqa hammualliflar bilan real vaqt 
rejimida hujjatlarni muhokama qilish va tahrirlashni tashkil etish; 

onlayn ishingizni hamma uchun ochiq veb-sahifalar shaklida nashr 
eting 

har xil turdagi axborot ob'ektlarini qayta ishlash bo'yicha amaliy 
topshiriqlarni bajarish: matnni formatlash va tahrirlash, matn 
muharririda jadval va diagrammalar yaratish. 
Masofaviy ta'lim - bu masofadan turib ma'lumot almashish 
vositalariga (sun'iy yo'ldosh televideniesi, radio, kompyuter aloqasi va 
boshqalar) asoslangan ixtisoslashtirilgan axborot va ta'lim muhiti 
yordamida taqdim etiladigan ta'lim xizmatlari majmui. 
Masofaviy ta'lim - bu masofaviy ta'lim, masofaviy o'qitish 
tizimi sizga shaxsiy kompyuter va Internet tarmog'idan foydalanish 
orqali zarur ko'nikmalar va yangi bilimlarni olish imkoniyatini beradi. 
Kompyuterning joylashuvi muhim emas, shuning uchun siz uyda, ishda, 
masofaviy o'qitish markazlaridan birining on-layn sinfida, shuningdek, 
Internetga ulangan shaxsiy kompyuter mavjud bo'lgan boshqa joyda 
o'qishingiz mumkin. Bu masofaviy o'qitishning an'anaviy o'qitish 
shakllaridan eng muhim ustunligidir. 
Masofaviy ta'lim tizimi quyidagilarni ta'minlashi kerak 
vazifalari
: 
talabalar tomonidan axborot texnologiyalaridan foydalanib o'rganilgan 
materiallarning asosiy qismini etkazib berish; 
o'quv jarayonida o'quvchilar va o'qituvchilarning interfaol hamkorligi; 
talabalarga o'rganilayotgan o'quv materiallarini ishlab chiqish bo'yicha 
mustaqil ish olib borish imkoniyatlarini berish; 
o'quv jarayonida talabalarning bilim va ko'nikmalarini baholash. 
Ma'lumotni masofadan uzatish texnologiyasiga ko'ra quyidagilar 

masofadan o'qitish shakllari
: 
interfaol televidenie va videokonferentsiyalar orqali; 
telekonferentsiyalar, ARM, MOO, MUD (Internet asosida); 
www. 

---

305 
Bugungi kunda Internet texnologiyalari boshqa shakllarni qamrab 
olmoqda. 
O'quv ma'lumotlarini olish usuli bo'yicha quyidagilar ajralib turadi: 

sinxron o'qitish tizimlari; 

asenkron o'qitish tizimlari. 
Sinxron tizimlar talabalar va o'qituvchilarning o'quv jarayonida bir 
vaqtning o'zida ishtirok etishini o'z ichiga oladi. Bunday tizimlarga 
quyidagilar kiradi: 

interfaol televizor 

videokonferentsiyalar 

kompyuter yangiliklar guruhlari,