Mahsulot haqida ma’lumot berish usullari bo‘yicha
Oddiy savdo jarayonida mahsulot bilan tanishish shaxsan
amalga oshiriladi. Elektron do‘konda bu tan ishish xaridor tomo-
nidan tovarlarning ma’lumot tavsifi va tegishli xususiyat-
larini sinchkovlik bilan o‘rganish natijasida ro‘y beradi.
Xarid qilish usullari bo‘yicha
Oddiy savdo jarayonida xaridor tomonidan tovarlarni sotib
olish shaxsan sodir bo‘ladi. Elektron do‘konda tovar sotib
olayotganda, xaridor Internet orqali ro‘yxatdan o‘tish va buyurtma
berishdan o‘tadi.
Kirish imkoniyati bo‘yicha
Har qanday elektron do‘konlar dunyoning deyarli har bir bur-
chagidagi mijozlar uchun mavjud. Shuning uchun, u sayohatlar va
xizmat safarlarida zarur tovar va xizmatlarni tanlashda
cheklanmagan. Bunday do‘konlar kun bo‘yi ochiq bo‘lib, odatiy
do‘konlarda bo‘lgani kabi ko‘plab xaridorlarning navbati
yo‘q. Xaridor o‘zi uchun qulay bo‘lgan vaqtda xarid qilish
imkoniyatiga ega .
130
Elektron tijorat bozor sifatida
Elektron bozor deganda axborot va telekommunikatsiya
texnologiyalari va tizimlarining rivojlangan tuzilmalar sharoitida
o‘ziga xos xususiyatlari bilan tavsiflangan uning ishtirokchilari va
ularning o‘zaro munosabatlari jarayonlarini tushunimiz mumkin.
Elektron bozor an’anaviy jismoniy bozorga qaraganda ancha
mukammal raqobat bilan ajralib turadi. Elektron bozorda ko‘plab
sotuvchilar va xaridorlar ishlaydi, bozorga yangi ishtirokchilar
kirib borishi uchun hech qanday to‘siqlar yo‘q, barcha ishtirokchi-
lar ma’lumot olish huquqiga ega.
Elektron
bozorda tovarlar
va
xizmatlarning
ishlab
chiqaruvchilari va iste’molchilari ishtirok etadilar .
Aloqa sohasidagi o‘zgarishlar iste’molchilarga tovarlar va
xizmatlar to‘g‘risida ma’lumot olish, buyurtmalar berish, mah-
sulotlarni to‘lash vositalariga ta’sir etayapti.
Elektron bozor ko‘p jihatdan oddiy bozorga o‘xshaydi, uning
asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat:
o‘yinchilar (kompaniyalar, yetkazib beruvchilar, vositachi-
lar, do‘konlar va mijozlar);
mahsulotlar (tovarlar va xizmatlar);
jarayonlar (ta’minot, ishlab chiqarish, marketing, raqobat,
taqsimlash, iste’mol va boshqalar).
Farqi shundaki, elektron bozor elementlari (hech bo‘lma-
ganda ularning bir qismi) virtual (elektron) bo‘ladi.
Shuni ta’kidlash kerakki, potentsial xaridor va sotuvchilarn-
ing katta soniga etishish bilan bog‘liq bo‘lgan aniq afzalliklarga
qaramay, elektron bozor an’anaviy bozorlarga xos bo‘lgan barcha
muammolarni hal qila olmaydi. Bundan tashqari, u o‘z muam-
molarini keltirib chiqaradi. Avvalo, u elektron bitimlar samara-
dorligini kamaytiriradigan yangi turdagi xarajatlar paydo bo‘lishi.
Elektron (raqamli) mahsulotlar talabga moslashuvchanligi
yo‘qori. Xaridorning ehtiyojlariga oid ma’lumotlar taqdim etila-
yotgan mahsulot turlarini sezilarli darajada kengaytirishi mum-
kin. Bunday yetarlicha tabaqalashtirilgan va segmentlangan bo-
zorda narxlar xaridor to‘lashga rozi bo‘lgan maksimal darajagacha
ko‘tarilishi mumkin.
|