O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

Termiz davlat universiteti Arxitektura va Qurilish fakulteti

“Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalari ishlab chiqarish texnologiyasi” ta’lim yo’nalishi 3-kurs 118-guruh talabasi Abdunabiyev Otabekning

“Bog’lovchi moddalar” fani bo’yicha

Kurs LOYIHASI

Mavzu:Angidrit giltuproqli sement ishlab chiqarish korxonasini loyihalash maxsuldorlik 1 mln tonna yiliga

Bajardi: Abdunabiyev.O

Qabul qildi: Abdumo’minov.O


Termiz-2021y.
Mavzu; Angidrit giltuproqli sement ishlab chiqarish korxonasini loyixalash

1. 
   Kirish………………………………………...
   
2. 
   Maxsulotning fazilati…………………………
   

3.Texnalogik qism………………………….... 4.Hisob-kitob qismi……………………………. 5.Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………….

Kirish

Qadim zamonlarda parchalalangan va butun toshlarni bir-biriga zich joylashtrib yoki band,bilan qisib inshooatlar qurishgan.Biroq bunday usuldan katta inshooatlar qurish qiyint edi,shuning uchun odamlar toshni bir-biriga biriktrishning boshqa yo’llarini izlay boshladilar.Ular daslab gildan foydalanishgan,biroq gil qurigan vaqtida kichrayadi,bu esa ravshanku bu yoriqlar hosil bo’lishga olib keladi.Bundan qutilish maqsadida qumtuproqdan foydalana boshladilar,mustahkamligini oshrish uchun esa turli hil tolasimon moddalar qo’shiladilar,eramizdan taxminan 3-4 ming yil avval kuydirish yo’li bilan olinadigan bog’lovchi moddalar paydo bo’ladi.Bir qator olimlar birinchi bo’lib portlandsmentni ishlab chiqarishni kruscha usulini taklif etdila.1885 yil Rossiyada sement ishlab chiqarish bo’yicha birinchi yig’ilishi taklif etildi.1903-yilda birinchi mustaqil jurnal “Sment”ning dastlabki soni nashr etildi.Keyingi yillar davomida rus olimlari N.M.Belayev,I.P.Aleksandrin va B.G.Skramentaev beton tayyorlashning ham nazariy ham amaliy qismiga juda ko’p yangliklar kiritiladi.Texnologik jarayonlarni boshqarishni avtomatlashtrish sohasida muhim ishlar boshlanib ketdi.Smentning turli xil yangi turlari paydo bo’ldi.Mineral bog’lovchi moddalar haqidagi fanni rivojlantrishni tashkil va tadbiq etishda atoqli olimlardan Voljenskiy, Yu.M.Bunin, V.V.Timashayev,M.M.Sichev,V.D.Gluxovskiy hamda boshqalar faol ishtrok etdi.Bog’lovchi moddalar o’zining tarkibiga ko’ra ikkita katta guruhga bo’linadi:Anorganik (ohak,sement,gips,suyuq shisha va boshqalar):Organik (bitum,elim,polimer).Ularni qizdrib,suyuqlantrib yoki organik suyuqliklardan eritib ishchi holatga keltiriladi.

Mineral yoki anorganik bog’lovchi moddalar toshlarni yoki binoning tarkibiy qisimlarini bir-biriga yopishtrish qobilyatiga ega.Bog’lovchi moddalardan qurilish konstruksiya v ava buyumlari tannarxini pasaytiradigan bino va qurilishni og’rligini kamaytiradigan va ularni issiqbardoshligini oshiradigan mahsulotlar ishlab chiqarish ko’zda tutiladi.Shuning uchun xorizgi vaqtda tog’-kon sanoatining ikkilamchi resuruslardan foydalangan holda bog’lovchi modda ishlab chiqarish texnologiyasi ishlab chiqilmoqda.Sement,ohak,va boshqa bog’lovchi moddalar ishlab chiqaruvchi korxonalar yonilg’i-energetik resuruslarni iqdisod qilish uchun elektirni tejaydigan texnologiya o’tmoqdalar.Bunga quruq usulda portlandsement ishlab chiqarishni misol qilib keltirish mumkin.bu usulda boshqa usulga nisbatan energiya sarfi 1,5-2 martta iqtisod qilinadi.Sement,va boshqa bog’lovchi moddalar ishlab chiqarish usulida ko’pgina davlatlar ham foydalanadi.Olimlar sement kimyosini va texnologiyasi sohsida bir qancha muhim kashfiyotlar yartdilar.Xom-ashyoni quyi haroratda kuydirish va bu jarayonda kam energiya sarflash,ana shular jumlasidandir.

Mamlakatimizda eng muhim qurilish moddalar,sement va barqaror temir-beton ishlab chiqarish borasida eng rivojlangan davlatlardan biridir.Xususan sement va uning turlarining 30xilda ishlab chiqarilmoqda.

Birinchi jaxon urushi va grajdanlar urushi yillarida sement ishlab chiqarish keskin kamayib ketdi.Sovet davlatida amalda sement sanoatini yangitdan tuzishga to’gri keldi.Qurulayotgan qayta tiklanyotgan zavodlar yangi jihozlar bilan taminlandi.

Vatanimiz O’zbekistonda ilk bor portlandsement ishlab chiqarish zavodi 1918-yilda Bekobotda yo’lga qo’yilgan bu zavoda 1926-yilga kelibgina ishga tushdi dastlabki 3 yil davimida korxona portlandsement ishlab chiqarishni o’zlashtrib yiliga 28000 tonna dan mahsulot berdi.O’sha vaqtlarda zavod zamonaviy hisoblangan soatiga 4 tonna klinker ishlab chiqaradigan aylanma pechga ega bo’lgan.Unda xom ashyo va klinkerni tuyuvchi shar tegirmonlar 1000 klavatli quvattli Elektra stansiyaga ega bo’lgan.1936-1937 yillardagi birinchi rekontruksiyadan keyin zavod yiliga 155 000 tonna mahsulot bera boshladi.

I.V Kravchenko ishlab chiqgan gipsli-giltuproqli kengayuvchan sement, yuksk giltuproqli shlaklar va ikki suvli gipsni foiz xisobida 0.7-0.3 nisbatda qo’shib tuyish yo’li bilan olinadi.Suvli va xavoli muxitlarda tez qotadi, mustaxkamligi bo’yicha 400-500 markalarga bo’linadi.Chiziqli kengayishi bir sutkadan so’ng 1929 -yili Quvasoy sement zavodi qurila boshlandi.1932 - yilning 21 fevralida bu zavod ishga tushurildi. Birinchi yili Quvasoy zavodi 42,2 tonna sement ishlab chiqardi. Texnologiya takomillashib, ishchi va injener - texnik xodimlar malakasining o'sishi tufayli birinchi 5 yillik oxirida zavodning ishlab chiqarish quvvati 120 500 tonnaga etdi.1946 - 1951 yillarda zavod rekonstruksiya qilinishi oqibatida sement ishlab chiqarilishi yiliga 200 000 tonnani tashkil qildi. 1951 - 1959 yillarda Quvasoy zavodida katta rekonstruksiya ishlari amalga oshirildi, zavod kengaytirilib, 150 metrli pechlar bilan jihozlandi.1959 yilga kelib hamma pechlar gaz bilan ishlaydigan bo'ldi. Zavod quvvati 1960 yili 670 000 tonnani,1970 yili esa 800 000 tonnani tashkil qildi. XX asr 5 yillik oxirida zavod 1 mln tonna mahsulot berdi. Ikkinchi Jahon urushidan so'ng boshqa zavodlardan ko'chib keltirilgan jihozlar hisobiga Angren shahrida bir soatda 6.2 tonna sement ishlab chiqarish quvvatiga ega bo'lgan, uzunligi 57,5 metr.