Өзбекстан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билимлендириў министирлиги

4. Dástannıń mazmunı hám qurılısı. Mazmunı boyınsha «Muhabbatnama» 
súyiwshilik temasın sáwlelendiredi. Onda evolyuciyalıq rawajlanıw basqıshlarına 
iye epikalıq syujet joq. Dástan ashıq bolǵan jigittiń óz súyiklisine jazǵan 11 xattan 
ibarat. Xatlardıń hárbirin bólim dep esaplawǵa boladı. Olarda jigittiń óz súyiklisine 
bolǵan shın muhabbatı berilgen, sonday-aq jigit súygen qızdıń gózzallıǵı joqarı 
kórkemlikte táriyiplengen. Biraq qızdıń jigitke bolǵan juwap sezimleri dástanda 
berilmegen. 
Shıǵarmanıń kirisiw bóliminde Xorezmiy bul dástandı jazıwǵa sebepshi 
bolǵan Qońırat ulısı hákimi Muhammed Xojabekti maqtaydı, onı usı dástanǵa 
kirgizip, atın máńgilestirgenin aytadı. Bunnan sońǵı namalardıń (xatlardıń) 
hárbirinde ashıq jigittiń gózzal qızǵa bolǵan muhabbat sezimleri berip barıladı. 
Sonıń menen birge jigit qızdıń sulıwlıq táriypin berip baradı.
Kóngil shiyrin sózinga boldı Farhad, 
Kózing Kashmir jadusiyga ustad. 
Tabassum qilsangiz shakkar uyalur, 
Tishiń hinjusidan gawhar uyalur. 

---

84 
Mazmunı: 
Kóńil (seniń) shiyrin sózińe Farhadtay ashıq boldı, 
Kózleriń sıyqırlı bolǵanı sonsheli, hátteki, olar Kashmir (aldawshı) 
sıyqırına ustazlıq ete aladı. 
Bir kúlseńiz, kúlkińizdiń tatlılıǵınan sheker (qant) uyalıp qalar,
Hinjidey tislerińdi kórgende, gáwhar uyalıp qalar. 
Biraq jigittiń jalınlı muhabbatı juwapsız qaladı, jigit táriyiplegen ájayıp sulıw 
qız onıń muhabbatına itibar bermeydi. Ashıqtıń juwapsız muhabbatı, Shıǵıs 
poeziyasında keń qollanılatuǵın dástúriy motivlerden. Shayır Xorezmiy usı motivti 
paydalanıp ashıq bolǵan jigittiń ruwxıy azapların sheberlik penen beredi. 
Meni óltirdi ıshqıń, bermediń, dad, 
Barurman astanińdin yar, xayr bad.
Hárbir namada jigittiń súyiklisine bolǵan ıqlası, oǵan degen essiz muhabbatı, 
ashıqlıqtan shekken júrek dártleri jırlanıp baradı. Biraq jigit qanshelli azaplansa da 
óz muhabbatınan bezip ketpeydi, kerisinshe, onı ulıǵlaydı.
Sonday-aq, dástanda retli orınlarda Xorezmiydiń filosofiyalıq, didaktikalıq, 
ulıwma gumanistlik oy-pikirleri berilip baradı. Onıń pikirinshe, bul dúnyada 
máńgilik hesh nárse joq, hámme nárse ózgeredi, ólim hámmege barabar, dúnya 
jeldey esip ótedi, ketedi, ómir gúldey solıp pitedi. Usınday dúnya hám ómir 
nızamlılıqlarınan kelip shıǵıp, Xorezmiy bul dúnyada tek jaqsılıq máńgi qaladı 
degen xulasaǵa (juwmaqqa) keledi. Shayır óziniń zamanlasların insaplı, qánáátshil, 
táwbeshil, sabır-taqatlı bolıwǵa, shah, sultan, ámeldarlardı ádalatlı, puqaralarına 
qayırqom, paqır-miskinlerge miyirban bolıwǵa shaqıradı.