Hukukun temel kavramlari

hukuk sistemi aşağıdakilerden hangisidir? 
A) 
İslam 
B) 
Sosyalist  
C) 
İslam ve Kıta Avrupası 
D) 
Anglosakson 
E) 
Kıta Avrupası 
10)  Aşağıdaki  ülkelerin  hangisinde  sosyalist  hukuk  sisteminin  uygulandığı 
söylenebilir? 
A) 
İran 
B) 
Suriye 
C) 
Küba 
D) 
Polonya 
E) 
Pakistan 
Cevaplar 
1)C, 2)D, 3)E, 4)A, 5)E, 6)E, 7)A, 8)A, 9)D, 10)C 
 
 

---

26 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2. HUKUKTA YAPTIRIM 
 
 

---

27 
 
 
 
 
 
 
 
 
         Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 
Yaptırım Çeşitleri 
 
            Özel Hukuk Yaptırımları 
 
             Kamu Hukuku Yaptırımları   
 

---

28 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
          Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular 
1.Yaptırım nedir, yaptırıma neden ihtiyaç vardır? 
2.Yaptırımların gelişme süreci nasıl olmuştur? 
2.Özel hukuk yaptırımları nelerdir? 
3.Kamu hukuku yaptırımları nelerdir? 
 
 

---

29 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri 
Konu 
Kazanım 
Kazanımın 
nasıl 
elde 
edileceği veya geliştirileceği 
Yaptırım çeşitleri 
Yaptırım 
kavramını 
ve 
çeşitlerinin 
öğrenilmesini 
sağlamak 
Okuyarak ve video izleyerek 
Özel hukuk ve kamu hukuku 
yaptırımları 
Özel hukuk ve kamu hukuku 
yaptırımları 
arasındaki 
farkların 
anlaşılmasını 
sağlamak 
Okuyarak ve video izleyerek 
 
 
 

---

30 
 
 
 
 
 
 
 
Tazminat__Yokluk__Yaptırım'>Anahtar Kavramlar 
  Yaptırım kavramı 
  Yaptırım türleri 
  Butlan 
  Butlan çeşitleri 
  Tazminat 
  Yokluk  
 
Yaptırım:  Yasa
,  töre,  ahlâk  gibi  kurumların  buyruklarının  yerine  getirilmesini,  onlara 
uyulmasını sağlayan güç. 
Tazminat: Maddi ve/veya manevi 
zarar karşılığı ödenen para, ödence. 
Butlan: Geçersizlik. 
 
 

---

31 
 
Giriş 
Toplumsal  düzeni  sağlayan  hukukun  en  belirgin  özelliklerinden  biri,  yaptırımdır. 
Hukukta  yaptırım,  zorlama  (cebir)  ve  ceza  şeklinde  ortaya  çıkar.  Hukukta  söz  konusu  olan 
zorlama herhangi bir zorlama değil, hukuk kuralının ihlal edilmesine tepki olarak gösterilen ve 
hukuk  düzenince  öngörülen  ve  düzenlenen  bir  zorlamadır.  Hukukun  zorlayıcılık  özelliği, 
kendisine uygun davranılmasının zorla gerçekleştirilmesi yoluyla kendini ortaya koymaktadır. 
Yaptırıma  bağlı  olma,  hukuk  kurallarının  en  ayırt  edici  özelliklerinden  biridir.  Hukuk  bir 
yandan kişilere hak ve yetkiler tanırken diğer yandan da ödevler, yükümlülükler getirmektedir. 
Bu husus anayasada “Herkes, kişiliğine bağlı dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez, temel 
hak ve hürriyetlere sahiptir. Temel hak ve hürriyetler kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere 
karşı ödev ve sorumluluklarını ihtiva eder.” (m. 12) şeklinde ifade edilerek hak ve yetkilerle 
ödev  ve  sorumlulukların  karşılıklı  olduğu  kabul  edilmiştir.  Kişiyi  ödevlerini  yapmaya, 
sorumluluklarını yerine getirmeye zorlayan araçlara yaptırım denir (Kalabalık 2018: 44-45).  
Yaptırımın varlık nedeni, hukuk kuralına aykırı davranan veya onu yerine getirmekten 
kaçınan kişinin bu davranışıyla bozulan toplum düzenini yeniden kurmak ve bu şekilde hareket 
eden kişileri de etkisiz hale getirmektir. Yaptırım, toplum adına, devleti temsil eden kişi, kurum 
veya organlar tarafından yerine getirilir. Yaptırım uygulayacak kişi veya kurumun yetkisi ve bu 
yetkinin kapsamı yasalarca belirlenir (Pulaşlı/Korkut 2017: 12). 
Tarihte  yaptırımın  ilk  şekli,  kişisel  öç  almadır.  Kişisel  öç  almada  haksızlığa,  zarara 
uğrayan  kişi,  kendisine  karşı  haksız  davranışta  bulunanı/bulunanları  dilediği  gibi 
cezalandırabilmekteydi. Toplum da, bunu meşru bulmaktaydı. Kişisel öç almanın sakıncaları 
özellikle  iki  noktada  ortaya  çıkmıştır.  Bunlardan  ilki,  kişisel  öcün  sınırının  nesnel  olarak 
belirlenmemesi;  ikincisi,  kişisel  öcün  yalnız  suçu  işleyene  değil,  onun  yakınlarına  karşı  da 
kullanılmasıydı.  Öç  alma,  karşı  tarafın  yakınlarını  da  kışkırttığından  intikam  duygusunu 
artırmaktaydı.  Günümüzde,  ülkemizin  kimi  bölgeleri  de  dâhil  olmak  üzere  kimi  kültürlerde 
geçerli  olan  kan  gütmenin,  kişisel  öç  almanın  bir  uzantısı  olduğu  söylenebilir.  Toplumsal 
huzuru ve kamu düzenini bozan bu sorunlu, ilkel ve olumsuz geleneğin ortadan kaldırılması 
için yasa koyucu devreye girmiştir. Bu kapsamda Türk Ceza Kanununda yapılan değişiklikle 
adam öldürme suçu kan gütme (töre) saikiyle işlendiği takdirde ceza artırılacaktır (TCK, m. 82; 
Cansel vd. 2016: 143) 
Tarihsel açıdan bakıldığında, kişisel öç almayı kısasın izlediği görülmektedir. Kısasta, 
söz konusu haksız davranışla bu davranışa gösterilen tepki arasında bir denge söz konusuydu. 
Örneğin bir kişiyi öldürenin kendisi de öldürülmekteydi. Diğer bir anlatımla kısasta göze göz, 
dişe diş ilkesi geçerlidir. Semavi dinler de kıyasa yer vermiştir. Kısasın da her zaman tatmin 
edici  sonuçlar  vermemesi,  süreç  içinde  diyet,  fidye  gibi  başka  yaptırım  çeşitlerinin  ortaya 
çıkmasına neden olmuştur (Cansel vd. 2016: 144).