Hukukun temel kavramlari

3.1.1.7. Adsız Düzenleyici İşlemler 
Yürütme organının anayasada öngörülmüş olan düzenleyici işlemleri cumhurbaşkanlığı 
kararnamesi,  tüzük  ve  yönetmelik  olarak  yukarıda  incelendi.  Bununla  birlikte  uygulamada 
yürütme  organının  bunların  dışında  kararname,  karar,  tebliğ,  mukteza,  sirküler,  esaslar, 
yönerge, ilan, duyuru, plan, tarife gibi değişik isimler taşıyan işlemlerle soyut, nesnel hukuk 
kuralları koyduğu bilinmektedir. Dolayısıyla bunlar da idarenin  düzenleyici  işlemleri olarak 
kabul edilmelidir. Bunların adı anayasada geçmediği için bunlara “adsız düzenleyici işlemler” 
denmektedir (Gözler 2010: 376-377). 
Burada  yasalar arasındaki astlık üstlük ilişkisinden söz etmek gerekir. Geniş anlamda 
yasa  kavramına  giren  düzenlemeler  (anayasa,  yasa,  uluslararası  antlaşma,  cumhurbaşkanlığı 
kararnamesi, yönetmelik…) arasında bir altlık-üstlük ilişkisi vardır. Aynı kümede yer alanlar, 
kural olarak, birbirleriyle eşit güç ve etkiye sahiptir. Örneğin iki farklı yasada yer alan kurallar, 
uygulama gücü yönünden aynı ağırlığa sahiptir. Bunlar arasında bir çelişki ortaya çıkarsa bu 
sorun, birinin diğerinden daha üst düzeyde veya nitelikçe daha güçlü oluşuna göre değil, başka 
ölçütlere göre çözümlenir. 
Buna  karşılık,  ayrı  kümelerde  yer  alan  düzenlemeler  arasında  eşitlik  değil,  birinin 
diğerine bağımlılığı biçiminde bir ilişki vardır. Örneğin bir cumhurbaşkanlığı kararnamesi, bir 
yönetmeliğe  karşı  üst  konumdadır.  Yönetmelikte  yer  alan  kuralların  cumhurbaşkanlığı 
kararnamesine uygun olması gerekir. Aynı ilişki anayasayla yasa arasında da söz konusudur. 
Bu  piramidin  tepesinde  anayasa  bulunur.  Tüm  yasaların  anayasa  uygun  olması  gerekir.  Bu 
durumda kurallar (normlar hiyerarşisini) piramidini, tabanda adsız düzenleyici işlemler, onların 
üstünde yönetmelikler, yönetmeliklerin üstünde tüzükler, tüzüklerin üstünde cumhurbaşkanlığı 
kararnamesi,  yasalar/kanun  hükmünde  kararnameler,  uluslararası  antlaşmalar  ve  bunların 
üstünde de anayasa vardır. Bu piramit düzeninde, alttakinin üsttekine veya üsttekilere aykırı 
düşmesi  biçiminde  bir  uyumsuzluk  ortaya  çıkarsa,  bunun  giderilmesi  gerekir.  Bu  da 
düzenlemeyi yapan organ veya bu konuda denetleme yapan yargı organları tarafından yerine 
getirilir (Aybay vd. 2016: 114).  

---

59