17
so’ng boshlanadi.
Epidemik fazasi parazit va xo’jayin organizmining o’zaro munosabatlarida
qo’zg’atuvchilar virulentligining oshishi hisobiga kasallikning manifest
ko’rinishlari yuqori darajada bo’lishi bilan tushuntiriladi.
Bunday holat kasallikning tarqalish imkonini beradi (yangi joylarni
"egallash"). Boshlang’ich va potensial geterogenliklari esa ularga yashash
sharoitining o’zgarish jarayonida o’z faoliyatini yana qayta o’zgartirish imkonini
beradi.
Epidemik jarayonning o’z-o’zini boshqarishi, har qanday tirik jonzot
faoliyatining ichki mexanizmi hisobiga o’zaro ta’sir qiluvchi elementlarni ular
yashab turgan sharoitning o’zgarishiga qarab moslashishi hisobiga amalga
oshiradi.
Epidemik jarayon rivojlanishining hududlar bo’yicha, aholining turli
guruhlari orasida va vaqt mobaynida turli xil taqsimlanishi bilan ifodalanuvchi
miqdor va sifat o’zgarishlari o’zgarib turuvchi ijtimoiy, tabiiy sharoitlar, biologik
omillar ichki mexanizmi ta’siri natijasidir.
Har xil yuqumli kasalliklarda epidemik jarayon rivojlanishi uchun zarur
bo’lgan ijtimoiy va tabiiy muhit elementlari o’zgaruvchan va nisbatan turlichadir.
Bu kasallik qo’zg’atuvchining organizm bilan o’zaro ta’siri ma’lum ko’rinishlarda
bo’lishiga, har qaysi kasallik qo’zg’atuvchilar genofondiga va ekologik saqlanish
joyiga bog’liq bo’ladi. Kasallikning alohida nozologik turida epidemik jarayonning
o’z-o’zini boshqarishi va uning rivojlanishi uchun zarur bo’lgan ijtimoiy va tabiiy
sharoitlar ko’lami kasallik profilaktikasidagi yo’nalishni belgilaydi. Oxiri borib bu
yo’nalish zanjirning eng "kuchsiz halqasini" topish va bilimlarni hozirgi zamon
darajasida ishlab chiqilgan chora-tadbirlarni qo’llashga olib keladi. Epidemik
jarayon to’g’risidagi ta’limotning 2 ta o’zaro bog’liq bo’lgan qismini: bu
jarayonning omillari va rivojlanish mexanizmini, ya’ni yuzaga kelish va rivojlanish
sababi va sharoitlarini ko’rib chiqdik. Epidemik jarayonning 3 qismi uning qanday
namoyon bo’lishidir.
Dostları ilə paylaş: