O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi f. I. Xaydarov n. I. Xalilova

. L.S.Vigotskiyning
mulohazasiga ko’ra, insonning psixik funksiyalarini 
yuksak, madaniy hamda quyi, tabiiy turlarga ajratish mumkin. Chunki ularning 
negizida ta'lim bilan insonning oliy nerv faoliyatida birinchi va ikkinchi signallar 
tizimi o’zaro ta'sirining ifodalanishi yotadi. 
Shaxs tuzilishining modelini ishlab chiqishdagi muhim qiyinchilikni eng 
asosiy sababi har xil nuqtai nazarlar mavjudligida namoyon bo’ladi. Ular 
shaxsning tuzilishiga ko’ra substansional va ideal, irsiy va psixologik tomonlarga 
ega bo’lib, u 
V.M.Banshikov
tadqiqotlarida asoslaniladi. 
Mulohazadan ko’rinib turibdiki, bunda shaxsning "substansional tomonini" 
irsiy, kundalik faoliyatda egallagan somatik jabhalar bilan taqqoslaganda, mustaqil 
strukturaviy tarkib sifatida, alohida reallikka ega emas. Bunday tahlil individual 
voqelik ustida gap borayotganini bildiradi. 
A.G.Kovalevning
fikricha, 
temperament tabiiy xususiyatlarning muhimligini bildirib keladi.
B.D.Pariginning
fikricha, shaxsning statik tuzilishiga quyidagilar kiradi:

Umuminsoniy psixologik xususiyatlar

Milliy, kasbiy, iqtisodiy, siyosiy, sinfiy birlikka aloqador ijtimoiy o’ziga xos
xususiyatlar.

Shaxsning individual betakror xususiyatlari. 
Chet el psixologlarining shaxs tuzilishi mohiyatini ochib berishga qaratilgan 
ko’pgina yondashuvlari ham yuksak ko’rsatkichlarga erishmaganligi tufayli bu 
masalani yoritish uchun keskin o’zgarish kiritolmadi. Olimlarning shaxsning 
psixologik mohiyatini tushunchalar tuzish yordami bilan xaspo’shlashi ijobiy 
izlanish tarzida o’ziga tortadi, lekin unda shaxs "kundalik turmushimizda biz 
bilgan shaxsning aynan timsolidir" deb ta'riflanadi. 
AQSH psixologi 
G.Olportning
fikricha, shaxs: ichki tizim, "dinamik 
qurilma", "men", "qandaydir metapsixologik men", o’zida oldindan maqsad va 
dizpozisiyani va aks ettiruvchi inson tafakkuri va xulq-atvorida mutanosib ravishda 
qaror toptiruvchi jonzotdir". Xuddi shu boisdan shaxsning sinfiy, tarixiy jihatdan 

---

109 
yaqqol baholanishi ochilmay qoladi, ijtimoiy tahlil o’rnini psixologik talqin 
egallaydi. 
Psixologlardan