Nazariy fizika kursi

r
< 
L 
r
(8.45)
^zoning cheklangan sohasini egalla- 
§an deb olish kerakligini bildiradi.
shart o‘rinli bo'lishini ko‘zda tutish kerak. 
Shu bilan birga bu shart zaryadlar
Potensial 


bo'yicha qatorga yoyamiz va hozircha 
ga proporsional bo'lgan hadlar
,J'la,n aniqlangan kechikuvchi skalyar
Shart (8.45) bajarilgan deb (8.16)
P
8
.
2
-rasm: .
165

---

bilan cheklanamiz. Ya’ni.
1 
1
r
(8.46)
deb olamiz. Bu yaqinlashishda (8.16) quyidagi ko‘rinishga o'tadi:


(V,
t -
1 ^ 1 )
dV'.
(8.47)
Bu yerda zaryad zichligidan olingan integral to'liq zaryadga teng 
bo'lmaydi. Kechikish vaqti turli 
d V
hajm elementlari uchun turlicha, 
demak, integrallashda turli vaqtlarga tegishli bo'lgan 
z a r y a d l a r n i n g
yig'indisi olinadi. Bu kattalik to'liq zaryadga teng bo'lmaydi.
Endi kechikish vaqtini 
r ’/ r
ning darajalari bo'yicha qatorga yoya-
miz:
r
r r
r r
,
v
r « i ------
1
------= то H------- . 
(8.48)J
с 
cr 
cr
Bundan kechikish vaqti ikki qismga ajralgani ko'rinib turibdi. Birin- 
chisi, r / c zaryadlar sistemasining hamma nuqtalari uchun bir xil Ьо'Ш 
ganligi uchun umumiy kechikish vaqti deb ataymiz. Ikkinchisi. 
r 'r / cr
turli nuqtalar uchun turlicha bo'lib, xususiy kechikish vaqti deb ataladil 
Xususiy kechikish vaqtining umumiy kechikish vaqtiga nisbati r '/ r
tartibida bo'lganligi uchun (8.47) dagi zaryad zichligini xususiy kechi­
kish vaqtning darajalari bo'yicha qatorga yoyamiz: