Nazariy fizika kursi

V /c
birinchi darajalari bilan chegaralanib quyidagir 
hosil qilamiz:
E X = E'X, 
Ey = E'y + — H'z, E Z = E'Z - - H ' y) E = E ' + -\ H 'V \
С 
С 
Су
(3.39
HX = H '„ 
Hy = H'v -
Hz = H'z + y~E't H = H ' - - [ E ' V \
с
с 
с
(3.40
Bu almashtirish formulalaridah hatto juda kichik tezliklarda ham may 
donni toza elektr (magnit) xususiyatga ega deb bo'lmasligi ko'rini] 
turibdi.
(3.37)-(3.38) ga teskari almashtirish formulalarini olish uchun 
V -
—V
ga va shtrixning o ‘rni almashtiriladi. Maydon kuchlanganliklai 
uchun Lorentz almashtirishlarini sanoq sistemalarning nisbiy harakal 
ixtiyoriy yo‘nalishda bo'lgan hoi uchun (3.37)-(3.38) ni umumlshtiri 
vektor ko;rinishda yozish mumkin:
£ц 
= E L
E ± = E
1 ^
~
C^H
- ,
(3.41
11 
1
1 ’ 
1
„
„
H 'L - \ \ E 'V \
II ~
II ’ 
H ± -
-----
J iZ T p
2 
•
Bu yerda 
E\\, Щ
maydon kuchlanganliklarining sanoq sistemalarnin 
nisbiy harakat tezligi yo‘nalishiga parallel va 
E x , H x
esa perpendiku 
yar tashkil enuvchilari.
Almashtirish formulalari (3.37)-(3.38) dan ya‘na bir muhim xv 
losa kelib chiqadi. Agar birorta sanoq sistemada maydon toza elekt
74

---

(magnit) bo'lsa, boshqa barcha sanoq sistemalarda elektr va magnit 
maydon o'zaro perpendikulyar b o ‘ladi. Masalan, 
E '
= 0 bo'lsin, bu 
holda almashtirish formulalari quyidagi ko‘rinishga o ‘tadi: