Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
147

---

– maliyyə vəziyyətinə və likvidliyə nəzarət. 
Iri 
kommersiya 
strukturunda 
maliyyə 
menecerləri 
kapitalın 
investisiyalaşdırılmasının bütün prosesinə nəzarət edir. Postaudit adlanan bu proses 
özündə istehsal investisiya fəaliyyətinin hər bir mərhələsində faktiki maliyyə 
nəticlərinin, biznes planın maliyyə bölməsində proqnozlaşdırılanlar ilə müqayisəni, 
onların çatışmazlıqlarının təhlil və aradan qaldırılmasını, istehsal xərclərinin aşağı 
salınması yollarının axtarılması və maliyyə proqnozlaşdırılması metodlarının 
yaxşılaşdırılmasını əhatə edir. 
Maliyyə nəzarətinin ən yeni orqanları – Dövlət Xəzinədarlığı, Vergilər Nazirliyi, 
Gömrük Komitəsi, Hesablama Palatası və s. meydana gəlmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinin strukturu yenidən qurulmuş, 
onun funksiyaları xeyli dəyişdirilmişdir. 
Maliyyə nəzarətini şərti olaraq müxtəlif meyarlara görə təsnifləşdirmək olar. Belə 
ki, 
keçirilmə subyektinə görə
- ümumdövlət nəzarəti vasitəsi ilə reallaşdırılan dövlət 
nəzarəti (prezident nəzarəti, səlahiyyətli hakimiyyət orqanları və yerli özünüidarəetmə 
orqanlarının nəzarəti, icra hakimiyyəti orqanlarının nəzarəti, maliyyə-kredit 
orqanlarının nəzarəti) və inzibati (idarə) nəzarət (nazirliklərin, dövlət komitələrinin və 
dövlət idariəçiliyinin, digər orqanların struktur bölmələri), qeyri-dövlət (daxili – 
təsərrüfatdaxili, firmadaxili, korporativ) və xarici auditor (müstəqil, idarədənkənar), 
qeyri-inzibati nəzarət fərqləndirilir.
 
Maliyyə fəaliyyəti sferasına görə: 
büdcə, vergi, valyuta, kredit, sığorta, 
investisiya, pul kütləsinə nəzarətə ayrılır.
Keçirilmə müddətinə görə:
maliyyə nəzarəti qabaqcadan nəzarətə, cari (operativ) 
nəzarət və sonrakı nəzarətə ayrılır.
Qabaqcadan maliyyə nəzarəti maliyyə əməliyyatları başa çatanadək aparılır və 
maliyyə pozuntularının qarşısının alınması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 
Qabaqcadan 
maliyyə nəzarəti vəsaitlərin qeyri-səmərəli və qeyri-qənaətçil