Azo- və diazobirləşmələr Plan

Azo- və diazobirləşmələr
Plan:

1. 
   Azobirləşmələr,onların adlandırılması
   
2. 
   Azobirləşmələrin alınma üsulları
   
3. 
   Azobirləşmələrin fiziki xassələri və quruluşu
   
4. 
   Çevrilmə reaksiyaları:
   

- azotun ayrılması ilə gedən reaksiyalar
- azotun ayrılmaması ilə gedən reaksiyalar
5. Azobirləşmələr və azoboyaqlar.

Diazo- və azobirləşmələr tərkibində bir-biri ilə doymamış rabitə ilə əlaqəli iki azot atomu olan birləşmələrdir.Diazobirləşmələrdə azot atomlarından ancaq biri,azobirləşmələrdə isə hər ikisi əlaqədə olduğu qrupun karbon atomu ilə birləşir.

Diazobirləşmələr:Tərkibində =N₂ və ya –N₂⁺ X ^- – diazo və ya diazonium qrupu olan maddələrdir.Onlarda həmin qrup bir tərəfdən karbohidrogen qalığı ilə birləşməlidir:
Misallar və adlandırılması:

benzoldiazonium p-nitrobenzoldiazonium

xlorid tetraflüorborat

benzol- p-tolil-anti-natrium

anti-diazohidroksid diazotat


3,4-dimetilbenzol-sin-
kalium diazotat


Arendiazonium duzları.
Alınma üsulları:Diazonium duzlarının əsas alınma üsulu birli aminlərə
nitrozolaşdırıcı reagentlərlə -HNO₂ +H⁺X^- ,NOX, [NO]⁺ BF₄^- ,NO + NO₂ ,
RONO + H⁺X^- və s. Qarşılıqlı təsir reaksiyasıdır.Bu reaksiya diazolaşma reaksiyası adlanır.Reaksiya aşağı temperaturda 0-5C-də aparılır.Bu reaksiyanı 1858-ci ildə P.Qris açmışdır:

Diazolaşma reaksiyasının mexanizmi mürəkkəbdir.Belə təsəvvür edilir ki,aralıq məhsul kimi N-nitrozoamin alınır:

NaNO₂ turşu ilə təsir etdikdə nitrit turşusu alınır ki,o da turş mühitdə nitrozil törəməsinə çevrilir.

N-nitrozilamin turş mühitdə tautomer forması olan diazohidroksidə keçir:

Diazobirləşmələr sulu məhlulda alınır və həmin vəziyyətdə istifadə olunur.