Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
| KitabYurdu.az
3 Mübadilənin inkişafının uzun tarixi prosesinin nəticəsində kortəbii olaraq digər əmtəələrdən ayrılmaqla meydana gələn pul-əmtəə təbiətini saxlamaqla davam edir. O, spesifik, ictimai funksiyanı – bütün başqa əmtəələrin dəyərini ifadə etmək vəzifəsini yerinə yetirməyə, bazarda əmtəələrin mübadiləsi zamanı vasitəçi və bununla da ümumi ekvivalent rolunu oynamağa başlayır. Sikkənin meydana gəlməsi pulun formalaşmasında həlledici mərhələ oldu. Sikkə, bir tərəfdən, əmtəə istehsalı və mübadiləsinin inkişafı, digər tərəfdən, quldarlıq dövlətlərinin iqtisadi və siyasi qüdrətinin güclənməsi, tacirlər sinfinin yaranması nəticəsində meydana çıxmışdır. Ilk qızıl sikkələr bizim eramızdan əvvəl VII əsrdə meydana gəlmişdir. Birinci olaraq sikkədə öz əksini təsvir edən Makedoniyalı Isgəndər olmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, uzun dövr ərzində sikkələrin adları onların çəki mənşəli olduğu vaxtları xatırladır. Hansı ki, metallar pul formasında yox, çəki üzrə tədavül edirdilər. Məsələn keçmişdə funt-sterlinq həqiqətən də bir funt gümüşə bərabər idi. Pul həcmi istehsal münasibətlərinin mühüm həlqəsidir. Pul və əmtəə ümumi mənşəyə, təbii əsasa malikdirlər. Lakin onların təbiətində fərqləndirici cəhətlər mövcuddur. Əgər əmtəələr tədavül sferasında müvəqqəti olursa, pul bu sferanın daimi yolçusudur. Əmtəə mübadiləsinin kortəbii inkişafı prosesində meydana gələn pul, əmtəə olaraq qalmaqda davam edir. Lakin bu əmtəə ona xas olan spesifik xüsusiyyətlərlə sair əmtəələr kütləsindən fərqlənir. Xüsusi əmtəə olan pul əmtəəsi əlavə istehlak dəyərinə malikdir. Əmtəə aləmindən pulun ayrılması ona gətirib çıxarır ki, pul spesifik ictimai funksiyanı – bazarda əmtəələrin mübadiləsində vasitəçilik vəzifəsini yerinə yetirməyə başlayır. Pulun ictimai faydalılığı onunla səciyyələnir ki, o, istehsalçı ilə istehlakçı arasında əmtəələrin hərəkətini müşayiət edərək, fərdi kapitalların tədavülünə xidmət edir. Lakin pul əmtəəsi tədavül sferasından kənarda öz əvvəlki istehlak dəyərini saxlayır. Bununla əlaqədar pul münasibətlərinin daşıyıcısı eyni zamanda iki istehlak dəyərinə – əmtəə kimi pul əmtəəsinin istehlak dəyərinə və pul sifətində çıxış edən pul Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|