Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

X o t i r a g a t o ’g ’ri k ir is h ig a im k o n i y a t i b o r k o n t r o l l e r ( P D P ). 
PDP
75

---

kontrolleri sistemali mag istrald an s o ’rov qabul qiladi, uni protsess org a uzatadi va 
protsessor m agistral™ ta k l if etgandan keyin kiritish/chiqarish qurilmasi va xotira 
oral ig ’ida qiymatlarni uzatishni amalga oshiradi. PDP kontrollerini h a m m a ishlash 
rejimlari, ish boshlanishidan avval protsessordan pro g r a m m a beriladi. Kompyute rga 
o ’rnatilgan uzilish va PDP kontrollerlari q o ’llaniladigan kengaytirish platalarini 
apparatlarini sezilarli soddalashtiradi.
1. 1-1-rasm. IB M P C lipli sh a xsiy kom pyutern'm g arxitekturasi.
-
R e g e n e ra t s iy a k o n t r o l l e r i . Shina b o ’yicha maxsus regeneratsiya siklini 
o'tk azish usuli bilan operativ dinam ik xotiradagi m a ’lumotlam i davriy yangilab 
turish vazifasini bajaradi.
- q i y m a t l a r b a y ti n i o ’r n i n i a l m a s h t i r i s h (o ’r n i g a q o ’yis h) 16 va 8-razryadli 
quriimalar orasida qiymatlarni alm ash inishiga yordam beradi, alohida baytlarni yoki 
butun s o ’zni uzatishni tashkil qiladi.
- haqiqiy v a q t s o a ti va t a y m e r i (s ch y o tch ik ) - bu ichki vaqtni va kunlarni 
nazorat qilish qurilmasidir, b o ’lardan tashqari vaqt oraliqlarini programmali ushlash, 
chastotani program mali berish va bo sh qa vazifalarni bajaradi.
Sis te m ali k i r i t i s h / c h i q a r i s h q u r i l m a s i - bu qu rilm a kompyuterni ishlashi 
ham da standart bo'lg an tashqi paralel va ketm a-ket interfeyslar bilan m uloqot qilish 
uchun q o ’llaniladi.
- K e n g a y tir is h p l a t a l a r i - bu platalar sistemali magistralni slotlariga 
o ’rnatiladi va kompyuterni O X Q ham d a kiritish/chiqarish qurilmasi b o ’lishi mumkin. 
Bu platalar program mali almashish, uzilish va PDP rejimlarida bo sh qa quriimalar 
bilan shina b o ’yicha qiymatlarni almashishi mumkin.
Boshqa turdagi shaxsiy kom pyutern ing strukturali sxemasi, 
1.16-rasmda 
keltirilgan.
76

---

H i s o b l a s h m a s h i n a s i n i n g s i s t e m a l i
v a d r o s i
P r o t s s e s s o r n i
X o t i r a o s t
p o d s i s t e m a s i
s i s t e m a s i
M x o t i r a s h i n a s i
X o t i r a g a
t u g ’ ri k ir i s h
o s t s i s t e m a s i
I z i s h
p o d s i s t e m a s i
K l a v i a t u t a d a i
b o s h q a r i s h
p o d s i s t e m a s i
T a v m e r
C M O S
s c h v o t c h i k l a r n i
x o t i r a s i n i
os t s i s t e m a s i
o s ts i s t e m a s i
/ Р В s o a t i
S i s te m a li p c r c f e r i y a
. 15-rasm. IBM PC AT nin<> arxitekturasi va KESH xotirasi bilan
77

---

K l a v i a t u r a
interfcvsi
V ideo
a d a p ie r
P rin te r adapteri
T a 'm in o t
m anbai
T a n n o t j
adap teri
K l a v i a t u r a
V id eo m o n ito r 
(d isp iey )
B osish q u rilm a si 
(p rin ter)
A l o q a k a n a l i
1.16-rasm. Shaxsiy kom pyuterning strukturali sxemasi.
Taktli im p u l’slar generatori eiektr im pui’slari ketma-ketligini ishlab chiqaradi.
Shaxsiy kompyuterning asosiy bloklari va ularning vazifalari:
ishlab 
chiqarilayotgan 
im p u l’slarning 
chastotasi 
mashin aning 
taktli 
chastotasini aniqlaydi.
- qo'sh n i im pul’slar orasidagi vaqt oralig ’i mashinani ish taktini aniqlaydi.