Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

3 2 - r a z r y a d l i p r o t s e s s o r l a r n i n g p r o g r a m m a l i m o d e li.
32-razryadli 
Intel protsessorlarini tarixi 80836 protsessorlarini yaratilish 
tarixidan boshlangan. U o ’z ichiga avvalg a 8086/88 va 80286 M P larini 
xususiyatlarini olgan. Biroq 80386 da uzluksiz segm ent xotirani uzluksizligi 64 
Kbayt. H im oyalangan holatda 32-razryadli protsess orlar da u 4 Mbaytgacha boradi. 
Bu protsess orlar virtual xotiraga ham ega, uning hajmi 64 Gbayt. Boshqaruv bloki 
xotira bilan segm en tatsiya va betlarni va varaqlam i adreslarini almashtirishg imkon 
beradi. Protsessorlar 4 
p o g ’onali sistema himoyasini xotirada ta ’minlaydi va 
kiritish/chiqarish, masalalarini almashishini t a ’minlab beradi. Buyruqlar sistemasi 
8086, 80286 buyruqlarini saq laganda kengaygan.
Protsessorlar 2 ta holatdan bittasida ishlashi mum kin , u holatdan bu holatga 
o ’tish j u d a tez b o ’ladi:
- Real address mode-real adreslash holati. Bu holatda fizik xotirani I 
M baytgacha adreslash mumkin.
- Protected Virtual A ddress Mode-Virtual adreslashni hirnoya holati.
Bu holatda protsessor fizik xotirani 4 G b ay tg ach a adreslash imkonini beradi. 
Agar ular real holatda bajarilsa, himoya holatida protsessor q o ’sh im cha topshiriqlarni 
bajarishi mum kin.
Pentium va ba'zi 486 modeldagi protsessorlardan boshlab asosiy sistema 
boshqar uv rejimi System M anagem ent M ode (S M M ) ham q o ’llaniladi, bu holda 
protsessor boshqa rejimlardan ajratilgan izolyatsiyalangan xotira qismiga o ’tadi.
Protsessorlar 8, 16, 32 bitli operandlar bilan operatsiya bajarishi mumkin. 
Bundan tashqari qato r bayti, s o ’z va ikkilik s o ’zlar, bitlar, bitli maydon, bit qatorlari 
bilan ham opera tsiya bajaradi.
H a m m a protsessorlar arifmetik mantiqiy qu rilm a (A M Q ) ga ega. 1А-32х86 
protsessorlari arxitekturasida FRU, M M X , X M M bloklari mavjud. Ular h am m a 
protsessorlarda ham bor emas. Bu bloklar hisoblashlarni tezlashtirish uchun 
m o ’ljallangan.
Matem atik sopr atses sor markaziy protsessori arifmetik, asosiy mat em atik
funksiyalarni am alga oshirishni, hisoblashlarni tezlashtirish (oshirish) imkonini 
beradi. Protsess orlar nin g har hil avlodlari turlicha nom langan - FRU (Floating Point 
Unit-suzuvchi nuqtalar soni bloki) yoki N PX (N umerik Processor extension -
protscssorlarni sonli kengaytmasi).
Sopro tse ss or 7 ta tipdagi m a ’lumotlarga ega: 16, 32, 64 bitli butun sonlar; 32,
64, 80 bitli s o ’zuvchi nuqtali sonlar (FR-f orm at) va 18 razryadli son 2-10 formatda 
(VSD).
( O ’zgaru vchi) nuqtali sonlar formati 1EEE754 va 854 standartlariga ja v o b
beradi. Soprotsess orlarni q o ’llanishi hisoblashlarni 100 m arta oshiradi. FRU bloki 8 
ta 80 bitli registrlarni o ’z ichiga oluvchi stekdan biorat. Barcha zam ona viy 
protsessorlarda FRU mavjud. U 486 SX da y o ’q. Tadbiqiy program m a matem atik 
soprotsessor ishiagan paytda FRU topshiriqni ishlashi mum kin . Bun in g uchun
72

---

operatsion sistem a soprotsessor emulyatsiyasiga ega b o ’lishi кёгак. Soprotsessor 
emulyatori bu pro g r a m m a qayta ishlab b o ’lgach, qay ta ishlagichni soprotsessordan 
o ’zish yoki o ’chirish imkonini beradi. Shu bilan bir qatorda soprotsessor operatsiya 
kodini bilib olishi, m a ’lumotlarni joylashishini aniqlashi va talab qilingan 
operatsiyani am alga oshirish kerak. Emulyatsiya M M X va X M M bloklari uchun 
emas. Bu bloklar hisoblashlarni real vaqtd a tezlashtirish uchun m o ’ljallangan. Agar 
emulyatsiyani past tezligi bilan ularni am alga oshirish m a ’noga ega emas.