Mikroprotsessorlar va mikroehm asoslari

partiyasini nostabilligi uchun savdodan olinadi.
Pentium Pro protsessorlari (1995 y, 0,5 m km texnologiya) 150, 166, 180 va 200 
MGts ch astota yadrda va ikkilamchi kesh 256 va 512 Kbayt hajm da ishlab chiqariladi. 
Ajraluvchan birlamchi m a ’lumotlar va topshiriqlar keshi 8+8 Kbayt hajm ga ega. 
Ikkilamchi kesh yadro chastotasida ishlaydi. Siste m a shinasining chastotasi -60 yoki 
66 MGts. M a ’lum ot ishonchliligi bir xil m odella rda ikkilamchi kesh VSS orqali 
boshqariladi.
Protsessorlar simmetrik m u l’tiprotsessorli qu rilm alarda (SM P) um um iy shina 
orqali 4 ta prot sess orgacha ishlatilishi mum kin. Ulanuvchi protsessorlar bir hil 
chastota k o ’paytirish koeffitsientiga ega b o ’lishi kerak. Bunday protsessorlar uchun 
soket-8 kiritilgan.
Pentium II protsessorli Pentium Pro arxitekturasiga ega. Pentium Pro bilan 
solishtirilganda birlamchi kesh razmeri ikki baravarga oshgan (16+16 Kbayt). 
Birinchi Pentium II protsessorli 1997 yil bahorda paydo b o ’ldi. U 2,8 V manba, 0,35 
mkni texnologiyasi b o ’yicha va 7,5 mln. ga yaqin tranzistor protsessor yadrosiga 
joylashtirilgan. 66,6 M G ts chastotadagi sistema shinasida 233, 266 va 300 MGts takt 
chastotaga ega. Shu n d a ikkilamchi kesh yadro chastotasini ya rm id a ishlardi va 
birinchi 512 Mbay t xotira qismini keshlaydi. Bunday protsessorlar uchun slot-1 
ishlab chiqarilgan. Birinchi modellar CPUID 063xh b o ’yicha indifikator xabar beradi. 
Pentium II protsessorining keyingi avlodlari 2,0 V manba, 0,25 mkm texnologiyasi 
b o ’yicha 1998 yilda paydo b o ’ldi va Deshutes kodli n om ga ega. Bu takt chastotasini 
oshirish imkonini beradi. 333 MGts li protsessor 66,6 MGts chastota shinasiga ega. 
350, 400 va 450 MGts li protsessorlar 100 MGts sistema shinasi chastotasiga ega.
Pentium III 
protsessorlari Pentium 11 protsessorlarini rivojlanishini
davomi hisoblanadi. Ularni asosiy farqi S IM D -topshirig ’i kengaytmasi - SEE 
(S treaming SIM D Extensions), yangi blokda asosiysi 128-razryadli X M M registri. Bu 
blok bir topshiriqda birdaniga 32-razryadli operandlarni 4 ta komplektini hisoblash 
imkonini beradi.
Yangi 
topshiriqlarni 
bajarish jarayonid a 
FR U /M M X
uskunalari doimiy 
islilatilmaydi. X M M registrli topshiriqlar skalyar rejimda ham ishlatilishi mumkin. 
Arifmetik topshiriqlardan tashqari mantiqiy topshiriqlar ham bor. Keshlashni 
boshqarishda yangi imkoniyatlari ham mavjud. C P U I D to pshirig’i kengaygan. 
‘;O ddiy’’ Pentium III SECC upakovkasida yoki SECC 2ni slot 1 ga o ’rnatiladi. 
Birinchi modeli C P U ID b o ’yicha 067xh identifikator xabar beradi.
Copperm ine yadroli protsessorlar ham Pentium III deb nomlanadi. Copper 
s o ’ziga qara m asdan (Cu-med), kumushli o ’tkazgichlar unda ishlatilmaydi. Kristalli 
maydoni 106 m m 2, 28 mln. ta tranzistor va 0,18 m km texnologiyali. SECC 2 katridji 
slot 1 uchun ishlab chiqariladi va soket-370 uchun FC-PGA (Flip-Chip PGA) 
korpuslari ishlab chiqarilyapti.
Birlamchi kesh 32 Kbayt (16+16), kristalli yadro sid a 256 Kbayt, ikkilamchi 
kesh (A dvan ced Tra nsf er Cache) ESS - boshqaruv bilan joylashgan . U yadro 
chastotasida ishlaydi. Ikkilamchi kesh 256 bit razryadli yadro shinasi bilan ulangan.
67

---

Celeron va Pentium III ni birinchi modellari bilan solishtirilsa ikkilamchi C uM in e 
keshi kichik sirtdan bilinm aslik ka ega. Uni o ’tkazuvchanligi 4 m arta oshdi. “ Eng 
sodda” kompyuterlar uchun 1998 yilda bahord a Pentium II protsessorini yengil 
varianti chiqarildi, u Celeron. Celeron protsessorlari Covin gton yadroli (2 V manba,
0,25 mkm texnologiy a) 266 va 300 MGts chastotaga eg a (s hin a chastotasi - 6 6 MGts) 
va slot-1 ga o ’rnatiladi va ulami kartridjlari SEPP (Singl Edge Processor Pascage) 
nomlanadi. Ularda ikkilamchi kesh mikrosxem asi y o ’q.
Sistema platasi va Celeron protsessorlarining narxini tushib ketishi m ashina 
bosh lan g ’ich narxi q im m a t b o ’lmadi. 1998 yil yozda Celeron protsessorini keyingi 
modeli chiqdi, u M e ndokino nomi bilan ham mashhur. B unga Celeron 300 A (300 
M G ts chastotali) Cele ro n 3 3 3-533M G ts kiradi. Protsessorlar uncha katta b o ’lmagan 
128 Kbayt ikkilamchi keshga ega. U yadro kristalida o ’m atilgan va butun yadro 
chastotasida ishlaydi. 300-433 MGts chastotali protsessorlar s l o t - 1 ga ham ishlab 
chiqariladi va 37 0-s oket uchun ham PPGA korpusida ishlab chiqariladi. PPG A 
korpus ida 533 MGts chastota gacha protsessorlar ishlab chiqariladi, faqat bu holda 
sistem a shinasi chastotasi 66 MGts ga teng. CPU ID b o ’yicha 066 xh identifikatori 
xabar beradi.
2000 yil bahorida C opperm ine (0.18 mkm , m anba 1,5 V) yadroli Celeron 
protsessorlari paydo b o ’ ldi v a uni yana Celeron II deb ham nomlashadi.
Unda ikkilamchi kesh hajmi 128 Kbayt va shina chastotasi 66 MGts ga teng. 
Asosiy farqi SSE topshiriq k o 'm a g ig a ega. 8000 Mgts chastotatadn boshlab 100 
M G ts gacha shina chastotasi ko'tarilgan. Kuchli (server) kom pyuterlar uchun Xeon 
oilasi ishiatiladi. Ular uchun yangi slot-2 ishlab chiqarildi. U FRC bilan (s istema 
qurish) simmetriyalari 1, 2, 4 va 8-protsessor sistemalarini qurish imkonini beradi. 
Ikkilamchi kesh Pentium Pro dagi kabi yadro chastotasida ishlaydi.
Ikkilamchi keshni hajmi 512 Kbayt. Xeon protsessorlari faqat katta quvvatliligi 
bilan farq qilib qolm ay balki katta razmeri (15,2 x12,7x1,9sm ) bilan farq qiladi. Xeon 
protsessorlari sistema axborotlarini saqlovchi yangi qurilm alarg a ega. D oimiy xotira 
(faqat o ’qish uchun) PIR O M protsessor axborotlar (Processo r Information ROM ), u 
yadro 
protsessorlarining 
elektrik 
spetsifikatsiyalari 
va 
kesh 
xotirasi, 
SL 
spetsifikatsiyasi va 64-bitli protsessor. Bu markazni (yadroni) o ’zgartirish uchun 
imkon beradi. Scratch EEPR O M quvvatga b o g ’liq b o ’lmagan xotira sistema 
axborotlarini protsessor yetkaz ib beruvchilariga yetkazishi va u keyingi yozuvdan 
him oya qilish uchun ishiatiladi. Protsessomi termodatchiki va temperaturani 
boshqaruvchi progr am malashtirilgan qurilmasi bor. Bu qurilma analog-raqamli 
o ’zgartirigichga ega.
Pentium II Xeon protsessorlari Deshutes (0,25 m km ) yadro da 100 MGts shina 
chastotasiga ega. Y adro chastotasi -- 400-500 Mgts. R 6 + M M X - topshiriqlar 
to ’plamiga ega.
Pentium 111 Xeon protsessorlari Tonner kodli n om ga ega, ular 133 MGts shina 
chastotasiga, 600 MGts yadro chastotasiga ega, ikkilamchi kesh 256 Kbayt. U yadro 
kristalida jo ylashgan va ya dro chastotasida ishlaydi. Birinchi m odella r faqat ikki 
protsessorii konfiguratsiyada ishlaydi. Ikkilamchi keshi 2 M bavtgacha oshirish va 
chastotani 866 M G ts ga c h a oshirish m o ’ljallangan.
R6 oilasiga uyali protsessorlari bloknotli RS larni o ’rnatish va boshqa kichik
68

---

o ’lchamli avtanolm manbali sistemalar uchun h am chiqarilgan.
Uyali protsessorlar oddiy Pentium I/III protsessorlaridan ajralib turadi:
- Funksiyasi xatosini boshqarish ( F R C ) va ikki protsessorli konfiguratsiyaga ega 
emas;
- M an b a kuchlanishi pasaytirilgan va b a ’zi protsessorlarda yadro nianbasini 
kuchlanishi 1V dan past.
- Interfeys sxem asini yuklanish qobiliyati pasaygan.
- Q uic k start iste’moli kamaygan. U stop Gra nt holatidan farq qiladi.