Pán: Geometriya Sabaqtıń teması

Sabaqtıń basqıshları	Qollanılatuǵın metodlar	Qáliplesetuǵın kompetenciyalar
Waqtı
1	Shólkemlestiriw bólimi	Baqlaw metodı	TK-1	2 minut
2	Ótilgen temanı tákirarlaw (bekkemlew)	Soraw-juwap, ózin-ózi tekseriw, toparlarda islew metodları	TK-2, TK-6, FK-2	7 minut
3	Taza temanı túsindiriw	Mini lekciya metodı	TK-1, TK-6	15 minut
4	Taza temanı bekkemlew	Toparlarda islew, «Awa» yamasa «Yaq» shınıǵıw	TK-1, TK-6, FK-2	17 minut
5	Oqıwshılardı bahalaw	Baqlaw metodı	TK-2	2 minut
6	Úyge tapsırma beriw	Dialog metodı	TK-1	2 minut

Sabaqtıń barısı:

1. Shólkemlestiriw bólimi

a) oqıwshılar menen sálemlesiw;

b) oqıwshılardı sabaqqa tayarlaw;

c) toparlarǵa bóliw.

Sabaqta belsene qatnasqan oqıwshılar kartochkalar menen xoshametlenip barıladı.

2. Ótilgen temanı tákirarlaw (bekkemlew)

Oqıwshılardı 4 toparǵa bólinedi. Oqıwshılardan ótilgen temanı sorawda 5 sorawdan ibarat test sorawları tarqatıladı.

1-soraw: Qońsı múyeshlerdiń biri ekinshisinen 26⁰ úlken bolsa, úlken múyeshti tabıń.

A) 103⁰ B) 77⁰ C) 100⁰ D) 80⁰

2-soraw: Eger qońsı múyeshlerdiń gradus ólshemleri qatnası 2:7 qatnasta bolsa, olardı tabıń.

A) 70⁰ hám 160⁰ B) 40⁰ hám 140⁰ C) 80⁰ hám 100⁰ D) 50⁰ hám 130⁰ 

3-soraw: Geometriya pánine birinshi bolıp dáliyllew túsinigin kim kiritken?

A) Fales B) Geron C) Pifagor D) Beruniy

4-soraw: Durıslıǵın dáliyllew jolı menen dáliyllenetuǵın tastıyıqlaw ne dep ataladı?

A) Aksioma B) Dáliyl C) Teorema D) Tegislik

5-soraw: Qandayda bir tastıyıqlawdıń durıslıǵın logikalıq pikirler járdeminde keltirip shıǵarıw … deb ataladı.

A) Aksioma B) Dáliyllew C) Teorema D) Tegislik

Soraw	1	2	3	4	5
Juwap	A	B	A	C	B

Juwapları slayd arqalı ekranda kórsetilip túsindiriledi. Topar sárdarları durıs nadurıslıǵın tekserip muǵallimge aytadı. Muǵallim oqıwshılardıń bergen juwaplarına qaray xoshametlew kartochkaları menen xoshametlep barıladı.

Qábiletli oqıwshılarǵa tabaqalastırılǵan tapsırmalar berilip barıladı.

Másele: Belgisiz múyeshti tabıń.

Sheshiliwi: Jayıq múyeshtiń gradus ólshemi 180⁰ ǵa teń.

Nátiyjede х = 30⁰. Demek, juwap 30⁰; 60⁰; 90⁰

3. Taza temanı túsindiriw

Tuwrı múyesh astında kesilisiwshi tuwrılar perpendikulyar tuwrılar dep ataladı. Perpendikulyar tuwrılar 90⁰ lı múyesh astında kesilisedi.

Tuwrı sızıqtıń qálegen noqatınan usı tuwrı sızıqqa jalǵız perpendikulyar tuwrı sızıq júrgiziw múmkin.

Dáliyllew. AB tuwrı sızıq hám ondaǵı O noqat berilgen bolsın.

OB nurǵa ushı O noqatta bolǵan, 90⁰ lı COB múyesh

qoyıw múmkin. Onda CO tuwrı sızıq AB tuwrı sızıqqa perpendikulyar

tuwrı sızıq boladı. Múyeshti nurǵa qoyıw aksiomasınan perpendikulyardıń jalǵız ekenligi kelip shıǵadı.

Teorema dáliyllendi.

1-másele. Eger  bolsa,  bolatuǵınlıǵın dáliylleń.

Sheshiliwi: Aytayıq   bolsın.

Múyeshlerdi ólshewdiń qásiyetine kóre (1- súwret)

 ,

yaǵnıy  bolǵanı ushın,  boladı.

2-másele: Егер сүўретте  bолса,

 bolatuǵınlıǵın dáliylleń.
(2- súwret)

Sheshiliwi: Berilgen  teńliktiń hár eki tárepine  qosamız.  . Biraq,  hám  Demеk, 

Eger  kesindi  tuwrı sızıqqa perpendikulyar bolsa, onda

 kesindi  noqattan  tuwrı sızıqqa túsirilgen perpendikulyar

delinedi.  noqattan  tuwrı sızıqqa túsirilgen

  perpendikulyar súwretlengen. Bunda,  noqat perpendikulyardıń ultanı dep ataladı.

Eger  kesindi  tuwrı sızıqqa perpendikulyar bolmasa,

 kesindi qıya dep ataladı.

Aytayıq,  ҳәм  noqatların tutastırıwshı eń qısqa “jol” bul  - kesindi. Usıǵan uqsas,  noqattan  tuwrı sızıqqa túsirilgen  perpendikulyardıń uzınlıǵın qabıl etemiz. Bunnan, bul aralıq  noqattan  tuwrı sızıqqa túsirilgen barlıq qıyalar uzınlıǵınan kishkene boladı.

4. Taza temanı bekkemlew. «Awa» yamasa «Yaq» shınıǵıwı

Oqıwshılarǵa sorawlar juwabı menen beriledi. Eger juwabı durıs bolsa «Awa» dep, nadurıs bolsa «Yaq» dep juwap beredi.

1. Tuwrı múyeshtiń ólshemi neshe gradusqa teń? Juwap: 900

2. Berilgen A noqattan tuwrı sızıqqa neshe perpendikulyar túsiriw múmkin? Juwap: 1

3. Berilgen A noqattan tuwrı sızıqqa neshe qıya túsiriw múmkin? Juwap: Sheksiz

Bekkemlew ushın sorawlar:

1. Qashan tuwrı sızıqlar perpendikulyar delinedi? Juwabıńızdı sızılmada kórsetip dáliylleń.

2. Berilgen noqattan tuwrı sızıqqa túsirilgen perpendikulyar dep nege aytıladı?

3. Berilgen noqattan tuwrı sızıqqa túsirilgen qıya degenimiz ne?

4. Mektep aldında turǵan baǵana jerge qarata perpendikulyar bolama?
5. Oqıwshılardı bahalaw

Sabaqta belsene qatnasqan oqıwshılar kartochkalar menen xoshametlenip barıladı. Topar sárdarı esaplar baradı hám tómendegi kestege jazıp baradı.

T/r	Oqıwshınıń familiyası, atı	Ótilgen temanı tákirarlaw	Máseleler sheshiw	Sabaqtaǵı belsendiligi	«Awa» yamasa «Yaq» shınıǵıw	Tabaqalastırılǵan tapsırma	Bekkemlew ushın sorawlar	Ortasha ball	Topardıń balı
1	Allambergenova Maftuna
2	Jaqsilikov Azim
3	Navqanbaev Nodir
4	Sabirov Aydos
5	Utegenova Shaxnoza

6. Úyge tapsırma beriw.

Sabaqlıqtaǵı § 16. 8-9-mısallar