MADDE 5. -Dâvaların birlikte görüldüğü meddetçe takip olunacak muhakeme usulü bu dâvaları birlikte gören yüksek vazifeli mahkemenin tabi olduğu muhakeme usulüdür.
Görülmekte olan davaların birleştirilmesi ve ayrılması
MADDE 10. – (1)…………
(2) Birleştirilen davalarda, bu davaları gören mahkemenin tâbi olduğu yargılama usulü uygulanır.
(3) İşin esasına girdikten sonra ayrılan davalara aynı mahkemede devam olunur.
Birleştirilen davalarda yargılama usulü
Madde 11- Birleştirilen davalarda, bu davaları gören mahkemenin tâbi olduğu yargılama usulü uygulanır.
AÇIKLAMA:
CMK’ya göre, birleştirilen davalarda, bu davaları gören mahkemenin tâbi olduğu yargılama usulü uygulanır. İşin esasına girdikten sonra ayrılan davalara aynı mahkemede devam olunur. İşin esasına girilmiş olması, usul ekonomisi, yargılama birliği gibi ilkeler sebebiyle böyle bir sonuca varılmayı zorunlu kılmaktadır.
ASKERLERİN İŞLEDİĞİ SUÇLAR
MADDE 6. - Asrkerlerin, askerlikten vazifelerine veya suçlarına taallûk etmiyen yahut askerler aleyhine işlenmiş olmıyan suçlarını umumi mahkemeler görür.
Askerlerin vazifelerinden hariç suçlarda asker olmıyanların da alâkaları varsa bu gibi suçların muhakemesi umumi mahkemelerde görülür.
Asker olmıyanların muhakemelerine her halde umumi mahkemelerde bakılır.
Madde 7- Asker kişilerin, askerî yargının görevine girmeyen suçlarına adliye mahkemelerinde bakılır.
AÇIKLAMA:
CMK m.6 gerekli bir hüküm değildi. Bu nedenle CMK ya alınmamıştır.
RESEN GÖREV KARARI
MADDE 7 - Dâvaya bakan mahkeme, muhakemenin her hal ve derecesinde dâvayı görmek görevi olup olmadığına resen karar verebilir.
Re’sen görev kararı ve görevde uyuşmazlık
MADDE 4. - (1) Davaya bakan mahkeme, görevli olup olmadığına kovuşturma evresinin her aşamasında re'sen karar verebilir. 6 ncı madde hükmü saklıdır.
(2) Görev konusunda mahkemeler arasında uyuşmazlık çıktığında, görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirler.
Re’sen görev kararı ve görevde uyuşmazlık
Madde 4- Davaya bakan mahkeme, görevli olup olmadığına kovuşturma evresinin her aşamasında re’sen karar verebilir. 5 inci madde hükmü saklıdır.
Görev konusunda mahkemeler arasında uyuşmazlık çıktığında, görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirler.
AÇIKLAMA:
CMK, CMK dan farklı olarak, görev bakımından yetki konusunda mahkemeler arasında uyuşmazlık çıktığında, görevli mahkemeyi ortak yüksek görevli mahkeme belirleyeceğini hüküm altına almıştır. Ortak yüksek görevkli mahkeme, sulh ceza mahkemesi ile asliye ceza mahkemesi arasındaki görev bakımından yetki uyuşmazlığı olması halinde ağır ceza mahkemesi; ağır ceza mahkemesi ile diğerleri arasında ise, Yargıtay’dır.
İKİNCİ FASIL
YETKİ
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YETKİ
Yatki
MADDE 8 – Dâvaya bakmak yetkisi; suçun işlendiği yer mahkemesine aittir.
Teşebbüste son icrai hareketin vuku bulduğu ve mütemadi ve müteselsil suçlarda temadi ve teselsülün bittiği yer mahkemesi salâhiyetlidir.
Suç, dâhilde intişar eden bir matbua münderecatından ileri gelmişse salâhiyet matbuanın neşir merkezi olan yer mahkemesine aittir. (Ek cümle: 3445 – 11.5.1988) Ancak, aynı mevkutenin birden çok yerde basılması halinde, suç, mevkutenin neşir merkezi dışındaki baskısında meydana gelmişse, bu suç için mevkutenin basıldığı yer mahkemesi de yetkilidir.
Takibi şikâyetname verilmesine bağlı olan hakaret ve sövme suçlarında matbua tecavüze uğrayan kimsenin ikamet ettiği veya sakin olduğu yerde tevzi olunmuşsa oradaki mahkeme dahi salâhiyetlidir.
(2) Teşebbüste son icra hareketinin yapıldığı, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir.
(3) Suç, ülkede yayımlanan bir basılı eserle işlenmişse yetki, eserin yayım merkezi olan yer mahkemesine aittir. Ancak, aynı eserin birden çok yerde basılması durumunda suç, eserin yayım merkezi dışındaki baskısında meydana gelmişse, bu suç için eserin basıldığı yer mahkemesi de yetkilidir.
(4) Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olan hakaret suçunda eser, mağdurun yerleşim yerinde veya oturduğu yerde dağıtılmışsa, o yer mahkemesi de yetkilidir. Mağdur, suçun işlendiği yer dışında tutuklu veya hükümlü bulunuyorsa, o yer mahkemesi de yetkilidir.
(5) Görsel veya işitsel yayınlarda da bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır. Görsel ve işitsel yayın, mağdurun yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmiş veya görülmüşse o yer mahkemesi de yetkilidir.
Yetkili mahkeme
Madde 13- Davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine aittir.
Teşebbüste son icra hareketinin yapıldığı, mütemadi ve müteselsil suçlarda temadi ve teselsülün sona erdiği yer mahkemesi yetkilidir.
Suç, ülkede yayımlanan bir basılı eserle işlenmişse yetki, eserin yayın merkezi olan yer mahkemesine aittir. Ancak, aynı eserin birden çok yerde basılması durumunda suç, eserin yayın merkezi dışındaki baskısında meydana gelmişse, bu suç için eserin basıldığı yer mahkemesi de yetkilidir.
Soruşturulması şikâyete bağlı olan hakaret ve sövme suçlarında eser, saldırılan kimsenin yerleşim yerinde veya oturduğu yerde dağıtılmışsa oradaki mahkeme de yetkilidir.
Görsel ve işitsel yayınlarda da bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır. Görsel ve işitsel yayın, saldırıya uğrayan kimsenin yerleşim yerinde ve oturduğu yerde işitilmiş veya görülmüşse oradaki mahkeme de yetkilidir.
Kişi, suçun işlendiği yer dışında tutuklu bulunuyorsa, o yer mahkemesi de yetkilidir.
AÇIKLAMA:
HUSUSİ SALAHİYET
MADDE 9. – Suçun işlendiği yer belli değilse maznunun yakalandığı yer ve yakalanmamışsa ikametgâhı mahkemesi salâhiyetlidir.
Maznun Türkiye’de ikamet etmiyorsa salâhiyet, maznunun Türkiye’de en son sakin olduğu yer mahkemesinindir.
İşe bakacak mahkemenin bu suretle dahi tâyini mümkün olmazsa muhakeme usulüne ait ilk muamelenin yapıldığı yer mahkemesi salâhiyetlidir.
Özel yetki
MADDE 13. – (1) Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
(2) Şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
(3) Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, ilk usul işleminin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
Özel yetki
Madde 14- Suçun işlendiği yer belli değilse sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son oturduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Mahkemenin bu suretle de belirlenmesi olanağı yoksa, yargılama usulüne ilişkin ilk işlemin yapıldığı yer mahkemesi yetkilidir.
AÇIKLAMA:
YABANCI MEMLEKETTE İŞLENENSUÇLARDA SALAHİYET
MADDE 10. - Yabancı memlekette işlenen ve Ceza Kanununun 4, 5, 6, 7 ve 8 inci maddeleri hükmünce Türkiye'de takibi lâzımgelen suçlarda dahi salâhiyet, bundan evvelki maddenin birinci ve ikinci fıkralarına göre tâyin olunur.
Bununla beraber Cumhuriyet Müddeiumumisinin veya maznunun talebi üzerine Temyiz Mahkemesi suçun işlendiği yere daha yakın olan yer mahkemesine salâhiyet verebilir.
Bu gibi suçlarda maznun Türkiye'de yakalanmamışsa veya Türkey'de ikamet eylediği veyahut en son sakin olduğu yer yoksa salâhiyetli mahkeme, adliye Vekilinin talebi ve Cumhuriyet Başmüddeiumumisinin müracaatı üzerine Temyiz Mahkemesi tarafıntan tâyin olunur.
Yabancı memleketlerde bulunupta muafiyet imtiyazlarından istifaden eden Türk memurlarının şahsi suçlarından dolayı salâhiyetli mahkeme; Ankara mahkemesidir.
MADDE 14. - (1) Yabancı ülkede işlenen ve kanun hükümleri uyarınca Türkiye'de soruşturulması ve kovuşturulması gereken suçlarda yetki, 13 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarına göre belirlenir.
(2) Bununla birlikte Cumhuriyet savcısının, şüphelinin veya sanığın istemi üzerine Yargıtay, suçun işlendiği yere daha yakın olan yer mahkemesine yetki verebilir.
(3) Bu gibi suçlarda şüpheli veya sanık Türkiye'de yakalanmamış, yerleşmemiş veya adresi yoksa; yetkili mahkeme, Adalet Bakanının istemi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirlenir
(4) Yabancı ülkelerde bulunup da diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin işledikleri suçlardan dolayı yetkili mahkeme Ankara mahkemesidir.
Yabancı ülkede işlenen suçlarda yetki
Madde 15- Yabancı ülkede işlenen ve kanun hükümleri uyarınca Türkiye’de soruşturulması ve kovuşturulması gereken suçlarda da yetki, 14 üncü maddenin birinci ve ikinci fıkralarına göre belirlenir.
Bununla birlikte Cumhuriyet savcısının veya sanığın istemi üzerine Yargıtay, suçun işlendiği yere daha yakın olan yer mahkemesine yetki verebilir.
Bu gibi suçlarda sanık Türkiye’de yakalanmamışsa veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri veya en son oturduğu yer yoksa yetkili mahkeme, Adalet Bakanının istemi ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının başvurusu üzerine Yargıtay tarafından belirlenir.
Yabancı ülkelerde bulunup da diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk memurlarının kişisel suçları ile görev suçlarından dolayı yetkili mahkeme Ankara mahkemesidir.
AÇIKLAMA:
MADDE 11. - (Değişik: 6763 - 29.6.1956) Suç açık denizlerde veya yabancı liman ve kara sularında Türk Bayrağını taşıyan deniz veya hava nakil vasıtalarında veyahut böyle bir nakil vasıtasiyle işlenmiş bulunursa suçun işlenmesinden sonra vasıtanın Türkiye'de ilk uğradığı yerin veya bağlama limanının mahkemesi salâhiyetlidir.
Deniz, hava ve demiryolu taşıtlarında veya bu taşıtlarla işlenen suçlarda yetki
MADDE 15. - (1) Suç, Türk bayrağını taşıma yetkisine sahip olan bir gemide veya böyle bir taşıt Türkiye dışında iken işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanında veya bağlama limanında bulunan mahkeme yetkilidir.
(2) Türk bayrağını taşıma hakkına sahip olan hava taşıtları ile demiryolu taşıtları hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.
(3) Ülke içerisinde deniz, hava veya demiryolu taşıtlarında ya da bu taşıtlarla işlenen suçlarda, bunların ilk ulaştığı yer mahkemesi de yetkilidir.
(4) Çevreyi kirletme suçu, yabancı bayrağı taşıyan bir gemi tarafından Türk kara suları dışında işlendiği takdirde, suçun işlendiği yere en yakın veya geminin Türkiye'de ilk uğradığı limanın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Deniz ve hava taşıtlarında veya bu taşıtlarla işlenen suçlarda yetki
Madde 16- Suç, Türk bayrağını taşıma yetkisine sahip olan bir gemide veya böyle bir taşıt Türkiye dışında iken işlenmişse, geminin ilk uğradığı Türk limanında veya bağlama limanında bulunan mahkeme yetkilidir.
Türk bayrağını taşıma hakkına sahip olan hava taşıtları hakkında da yukarıdaki fıkra hükümleri uygulanır.
Çevreyi kirletme suçu, yabancı bayrağı taşıyan bir gemi tarafından Türk kara suları dışında işlendiği ve fiilin etkisi Türk kara sularında görüldüğü takdirde, suçun işlendiği yere yakınlığına göre Trabzon, Samsun, Zonguldak, İstanbul, Çanakkale, İzmir, Antalya ve Mersin mahkemelerinden işe ilk elkoyan mahkeme yetkilidir.
