Q. Y. MƏMMƏdov m. M. İSmayilov b I t k I Ç İ L i K

17.2.1. Yem çuğunduru 
Botaniki təsviri. 
Yem çuğunduru (
Beta vulgaris L. v. crassa
) şəkər çuğunduru növünə aiddir, 
ona görə də morfoloji və bioloji əlamətlərinə görə bu bitkilər biri-birinə çox yaxındır. 
Yem çuğundurunun ləpəaltı dizciyi şəkər çuğunduruna nisbətən daha çox ağ-yaşıl, sarı, 
çəhrayı, açıq sarı, narıncı və bənövşəyi rəng müxtəlifliyinə malik ola bilər.
Yem 
çuğundurunun 
kökümeyvəsinin 
formalaşmasına epikotil (başcıq) və hipokotil 
(boyuncuq) güclü təsir göstərir, müxtəlif 
sortlarda kökümeyvə kütləsinin 25%-dən 65%-ə 
qədəri onun payına düşür, məhz kök müqayisəli 
dərəcədə zəif olur. Yem çuğundurunun 
kökümeyvəsi şəkər çuğundurundun forma 
müxtəlifliyinə və başcığın rənginə, boyuncuq və 
xüsusi kökünə, eləcə də onların torpağa 
yüklənməsinə görə fərqlənir. Yerüstü hissənin 
inkişafı (başcıq, boyuncuq) və kökün torpağa 
yüklənməsi əsasən sortun quraqlığa davamlılığını 
və kökümeyvədə quru maddənin miqdarını
əhəmiyyətli dərəcədə müəyyən edir. Yerüstü 
kütlə nə qədər inkişaf edərsə, sort o qədər nəmlik 
sevən və quru maddənin miqdarı o qədər az olar. 
Rənginə görə kökümeyvələr ağ, çəhrayı, moruğu 
rəngli, qırmızı, sarı və narıncı rəngli ola bilər.
Şəkər 
və 
yem 
çuğundurunun 
kökümeyvələri eləcə də anatomik quruluşlarına 
görə fərqlənirlər. Yem çuğundurunda damarlı-
lifli dəstə (5-8) arasında tərkibində şəkərin 
miqdarı az olan daha iri parenxim hüceyrələr 
halqası əhəmiyyətli dərəcədə azdır.
Yem çuğundurunun yarpaqları ürəkşəkilli-yumurtavarı formalı, şəkər çuğunduruna nisbətən 
daha hamar və üfiqi xətt boyunca yerləşirlər. Onların ümumi miqdarı 20-30% azdır. Şəkər 
Şəkil 26. Solda yem, sağda 
şəkşr çuğunduru: 
1,2 – bitki
cücərti və iki cüt həqiqi yarpaq 
fazasında; 3,4 – yem çuğunduru; 5,6 – 
şəkər çuğunduru; 7 – çiçəkli budaq; 
8 – çiçək; 9 – meyvəcik; 10 – тохум. 

---

213 
çuğunduru ilə müqayisədə toxumluq yem çuğundurunun toxumlarının daha az tökülməsi onun 
xarakterik xüsusiyyətidir.