Qarshi davlat universitetining pedagogika instituti

МАВЗУГА ОИД АДАБИЁТЛАРНИНГ ТАҲЛИЛИ (LITERATURE REVIEW)

Modellashtirish - o'qitishning vizual-amaliy usuli. Model modellashtirilgan ob'ektning muhim xususiyatlarining umumlashtirilgan tasviridir.

Ko’pgina olimlar tomonidan ishlab chiqilgan modellashtirish usuli. Elkonin, L.A. Venger, N.A. Vetlugina, N.N. Poddyakovning fikricha, bolaning fikrlashi ob'ektning yashirin xususiyatlari va aloqalarini u uchun vizual va qulay shaklda aks ettiruvchi maxsus sxemalar, modellar yordamida rivojlanadi.

Modellashtirish usuli almashtirish printsipiga asoslanadi: bola haqiqiy ob'ektni boshqa ob'ekt, uning tasviri, ba'zilari bilan almashtiradi. Shu bilan birga, modellarning asosiy maqsadi - bolaning bilimini yengillashtirish, yashirin, to'g'ridan-to'g'ri idrok etilmaydigan xususiyatlar, narsalarning sifatlari, ularning aloqalariga kirishni ochish hisobga olinadi. Ushbu yashirin xususiyatlar va ulanishlar taniqli ob'ekt uchun juda muhimdir. Natijada, bolaning bilimi yanada rivojlanadi, umumiy tushunchalarga erishadi. Modelni tizim bilan adekvatligini tekshirish deganda uni tadqiq qilinayotgan tizim bilan o'lchamlarini mosligi hamda chiqish qiymatlarini tengligini tahlil qilish tushuniladi. Lekin shu narsani yoddan chiqarmaslik lozimki, model tizimni o'ziga bir qiymatli akslantirib olmaydi, aks holda modelni yaratishning ma'nosi qolmaydi. Adekvatlik tashqi shartlarni va tizimni ishlash rejimlarini ideallashtrish natijasida buziladi, bularga quyidagilarni misol qilish mumkin: u yoki bu parametrlarni chiqarib tashlashlik; ba'zi bir tasodifiy omillarni e'tiborga olmaslik. Tashqi ta'sirlar hamda tizim tuzilmasidagi ma'lum bir ma’lumotlar haqida aniq faktlar yo'qligi va shu bilan birga, amalga oshirilayotgan amaliyotlar, taxminlar va gipotezalar ham model bilan tizim orasidagi moslikni pasayishiga olib keladi.