Raqamli mobil aloqa

3G/WCDMA
384 kbit/sek
14,4 kbit/sek
21/28/42/84kbit/sek
384kbit/sek
384kbit/sek
HSPA+
LTE
LTE evolyutsiyasi
 HSPA
1.3-rasm.
Mobil aloqa texnologiyalarida ma’lumot uzatish 
evolyutsiyasi.

---

14
To‘rtinchi avlod tizimlarini avvalgi 3G tizimlaridan asosiy farqi 
shundaki, bu texnologiyalar ma’lumotlarni to‘liq paketli uzatish 
protokollariga asoslangan, 3G tizimlari esa o‘zida ham nutq, ham 
paket trafigini uzatish protokollarini birlashtirgan edi. HTI 4G 
tizimlarini uzatuvchi va qabul qiluvchi o‘rtasidagi ma’lumot al-
mashish tezligini to‘liq harakat sharoitida 100Mbit/sek gacha, 
cheklangan harakat sharoitida esa (uzatuvchi yoki qabul qiluvchi 
tarafidan) 1Gbit/sek gacha tezlikka erishish imkonini beradigan 
simsiz aloqa texnologiyalari deb hisoblaydi. 4G tizimlarida ma’lu-
mot uzatish IPv6 (IP protokolining 6-versiyasi) protokoli asosida 
amalga oshiriladi va bu tarmoqlarning o‘zaro ishlashini, ayniqsa, 
agar ular turli texnologiyalarga mansub bo‘lganda, sezilarli ravish-
da osonlashtiradi. Istiqbolda yuqorida ko‘rsatilgan ma’lumot uza-
tish tezliklarini ta’minlash uchun 40 va 60GGs diapazonlardagi 
yuqori chastotalardan foydalanish ko‘zda tutiladi. Ammo yaqin 
kelajakda 4G tarmoqlari ko‘proq 10GGs dan pastki diapazondan 
foydalanadi. 
4G uchun qabul qilish/uzatish jihozlari yaratuvchilari radio-
interfeys darajasida raqamli radioeshittirishda sinalgan chas-
totalarni ortogonal ravishda ajratish yo‘li bilan multiplekslash 
– OFDM texnologiyasini qo‘llashdi. Signallarni manipulyat-
siyalashning ushbu usuli ma’lumotlarni o‘zaro xalaqitlarsiz va 
buzilishlarsiz ham chastota, ham vaqt jihatdan sezilarli daraja-
da “siqish” imkoniyatini beradi. Bunda chastotalar ortogonal-
likka rioya qilingan holda bo‘lib chiqiladi: ya’ni har bir eltuv-
chi to‘lqinning amplituda maksimumi qo‘shni eltuvchilarning 
amplituda noliga (yoki minimumiga) teng bo‘ladi. Bunda 
ularning o‘zaro ta’siri (kanallararo interferensiya) yuzaga kel-
maydi, shuningdek, chastota spektri nisbatan samarali ishla-
tiladi, chunki interferensiyaga qarshi himoya polosalari kerak 
bo‘lmaydi. Signalni uzatish uchun aloqaning yuqori ishonchli-
ligini ta’minlovchi fazani surish modulyatsiyasi (PSK va uning 
turli ko‘rinishlari) yoki kanalning o‘tkazish qobiliyatidan mak-
simal foydalanishga imkon beradigan va zamonaviyroq bo‘lgan 

---

15
kvadratura-amplitudaviy modulyatsiya (QAM) qo‘llaniladi. 
Aniq modulyatsiya turi talab qilinadigan tezlik va qabul qilish 
sharoitlariga bog‘liq ravishda tarmoq tomonidan dinamik hol-
da tanlanadi. Uzatishda signal ma’lum sonli parallel oqimlarga 
bo‘linadi va qabul qilishda bu oqimlar teskari ravishda bitta 
signalga yig‘iladi. 
O‘ta yuqori chastotalarda ishonchli uzatish va qabul qilish 
uchun 4G tarmoqlarida adaptiv antennalar tizimi (AAT) hamda 
ko‘plab qabul qilish va uzatish (MIMO) texnologiyasidan foyda-
lanish rejalashtirilgan. Garchi shahar sharoitida AAT tizimlariga 
signalni to‘g‘ri yo‘nalishini aniqlashga signalning so‘nishi (signal 
tarqalishida vujudga keladigan buzilishlar) xalaqit bersa-da, lekin 
OFDMning so‘nishlarga va “ko‘pnurlilikka” nisbatan barqarorlik 
xususiyati bu vaziyatdan qutqaradi. OFDM texnologiyasi tayanch 
stansiya (TS) va abonent uskunasi (AU) orasida to‘g‘ri ko‘rinish 
bo‘lmagan sharoitlarda ham yaxshi ishlaydi.