RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)

D. İlk Revvâdî Yöneticileri 
1. Revvâd el-Müsennâ el-Ezdî 
Abbâsîler’in ikinci halifesi Ebû Ca‘fer el-Mansûr’un halifeliği sırasında ( 
136/754-775), Emevîler ve Abbâsîler zamanında yetiştirdiği devlet adamları 
 
177
 Togan, “Azerbaycan”, 2: 96. 
178
 İsmail Yiğit, “İskân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2016), 
EK-1: 654-654. 
179
 İpek, İlk İslâmî Dönemde Azerbaycan, 152,158. 
180
 İpek, İlk İslâmî Dönemde Azerbaycan, 157; Clifford Edmond Bosworth, “Rawwadids”, The Encyc-
lopaedia of Islam New Edition (Leiden: E. J. Brill, 1995), 8: 469. 

---

− Revvâdîler − 
 
 
~ 54 ~ 
ve âlimleriyle tanınan Mühellebîler’den, Yezîd b. Hatem el-Mühellebî Azer-
baycan  valiliğine  getirildi.
181
  Yezîd  b.  Hatem  el-Mühellebî,  Basra’ya  iskân 
edilmiş olan Yemenli kabileleri Azerbaycan bölgesine yerleştirdi (141/758). 
O, Tebriz’den Bezz’e kadar olan toprakları Revvâd el-Müsennâ el-Ezdî’ye ba-
ğışladı.
182
 Diğer taraftan Arran’da daha önce Emevîler tarafından bölgeye yer-
leştirilmiş olan kabileler, bu yeni gelen kabilelerle düşmanlık içerisindeydiler. 
Abbasîler’in Azerbaycan valisi Yezîd b. Hatem el- Mühellebî, Yemenli kabile-
leri  bölgeye  yerleştirdiği  zaman  öyle  maharetle  davrandı  ki,  bölgeye  daha 
önce yerleşmiş olan tüm Nizârî kabileleri yerlerinden ayrılmak zorunda kal-
dılar.
183
  
Tebriz, Azerbaycan bölgesinin en meşhur şehirlerinden birisidir. Yâkût 
el-Hamevî, kabile reisleri Revvâd el-Ezdî’nin adıyla anılan Yemenli kabilele-
rin buraya gelmeden önce şehrin küçük bir köy olduğunu ve Revvâd yerleşir 
yerleşmez  imar  faaliyetlerine  başladığını  ifade  etmektedir.  Yâkût  el-Ha-
mevî’nin kayıtları arasında Revvâd el-Ezdî’nin Abbâsî halifesi Mütevekkil’e 
(232/847-861) karşı ayaklanması yer almaktadır.
184
 Burada belirtilmesi gere-
ken bir nokta var ki, Hamevî hata ederek Revvâd el-Müsennâ’yı Halife Müte-
vekkil’in çağdaşı olarak göstermiştir.
185
 Çünkü yukarıda da belirtildiği  gibi 
Yâkûbî’nin verdiği bilgiye göre Ebû Ca‘fer el-Mansûr halife olduğu zaman 
Yezîd b. Hatem el-Mühellebî’yi Azerbaycan’a vali tayin etti ve Yezîd de Teb-
riz’den Bezz’e kadar olan toprakları Revvâd el-Müsennâ el-Ezdî’ye bağışladı. 
Dolayısıyla Revvâd el-Müsennâ bölgeye II/VIII. asrın ikinci yarısında yerleş-
 
181
 İbn Kesîr, el-bidâye ve’n-nihaye, 12: 322-323, 731-732; İrfan Aycan, “Mühellebîler”, Türkiye Diya-
net Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 2006), 31: 513-514. 
182
Yâkûbî, Tarihü’l-Yâkûbî, 2:371; Azerbaycan Bilimler Akademisi Tarih Enstitütü, Azerbaycan Ta-
rihi, 2: 282. 
183
 Bünyadov, Azerbaycan VII-IX. Asırlarda, 166. 
184
 Hamevî, Mu‘cemü’l-büldân, 2: 13. 
185
  Encyclopaedia  Iranica  Foundation  and  Columbia  University,  “rawwadids”,  erişim:  6  Ocak 
2019, http://www.iranicaonline.org/articles/rawwadids. 

---

− Asif Adilov − 
 
 
~ 55 ~ 
miş oldu. Halife Mütevekkil ise III/IX. asrın ortalarında halifelik yapmış biri-
dir.
186
 
Tebriz  şehrinde  ilk  imar  faaliyetlerini  başlatan  Revvâd  el-Müsennâ  el-
Ezdî’den sonra da oğulları Vecnâ b. Revvâd el-Ezdî, Muhammed b. Revvâd 
el-Ezdî ve Yahyâ b. Revvâd el-Ezdî bölgeyi imar etmeye devam ettiler. Yap-
tıkları binalarla Tebriz’i güzelleştirdiler, kale surları inşa ettiler. Onların bu 
faaliyetlerinin sonucunda Tebriz bölgenin merkezi haline geldi. Netice itiba-
riyle Revvâdîler ve onlarla birlikte bölgeye yerleşen diğer Arap kabileleri Teb-
riz’e yerleşmenin yanı sıra şehri büyük ve inkişaf etmiş bir şehir haline getir-
diler.
187