RevvâDÎler (iv-v/x-xi. YÜZyil)
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Gomnâm, 207-208.
294 Ekber N. Necef, Selçuklu Devletleri ve Atabeyleri Tarihi (Bakü: Qanun Neşriyat, 2010), 4-5. − Revvâdîler − ~ 82 ~ bölge halklarının da onlara katılmalarını sağladılar. Böylece bu birlikler Azer- baycan hâkimi Vehsûdân er-Revvâd’ın yanında toplanarak büyük güç oluş- turdular. Artık Oğuzlardan intikam alacak duruma gelmişlerdi. Kendilerine karşı kurulan bu birliğin büyüklüğünü gören Oğuzlar onlara karşı savaşama- yacaklarını anlayınca Azerbaycan topraklarını terk ettiler. 295 Oğuzların yaptıklarından çok rahatsız olan Vehsûdân b. Memlân, onları tamamen bertaraf etmek gerektiğini düşünerek bazı girişimlerde bulundu. 432 (1040/1041) yılında Vehsûdân b. Memlân, Oğuzlara büyük bir darbe in- dirdi. O, Oğuzlardan büyük bir topluluğu Tebriz şehrinde ağırlayarak onlara büyük bir ziyafet verdi. Oğuzlar iyice yiyip içtikten sonra Vehsûdân bunlar- dan ileri gelen 30 kişiyi öldürdü. Bunu gören diğer Oğuzların da cesaretleri kırıldı. Oğuzlar bundan sonra Urmiye’yi terk ederek Musul’a bağlı Hakkârî’ye gittiler. 296 432/1041 senesinde Türklerin, Azerbaycan’dan ayrılmalarının bir diğer sebebiyse Tuğrul Bey’in kardeşi İbrahim Yınal’ın, ordusuyla beraber Rey şeh- rine doğru yürümesiydi. Oğuzlar, İbrahim Yınal’ın karşısında duramayacak- larını biliyorlardı. Bu aşamada Azerbaycan’a geçmek isteseler de daha önce halka karşı yaptıklarından dolayı buna cüret edemediler. 297 Vehsûdân b. Muhammed b. Revvâd el-Ezdî 434/1042 senesinde halifenin emiri vazifesindeyken Ekim ayında Tebriz’de güçlü bir deprem meydana geldi. Onun üzerine 435/1044 yılında Müneccim Ebû Tahir tarafından Tebriz şehrinin yeniden imar faaliyetleri başlatıldı. 298 Deprem sırasında Tebriz şeh- rinde İbnü’l-Esîr’e göre 50.000 insan hayatını kaybetti. 4 sene sonra buradan geçen Nasîr Hüsrev’e göre ise bu zelzelede 40.000 insan öldü. Bu zaman Teb- 295 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 7: 415-416. 296 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 7: 417-418. 297 İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fî’t-tarih, 7: 418; ayrıca bk. İbrahim Kafesoğlu, Selçuklular Tarihi (İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1972), 34. 298 Hamdullâh b. Ebî Bekr b. Ahmed b. Nasr el-Müstevfî el-Kazvînî, Nüzhetü’l-Kulûp. haz. Mu- hammed Debîr-i Siyâki (Tahran: Kitabhâne-i Tahuri, 1958), 85-86. − Asif Adilov − ~ 83 ~ riz şehri baştanbaşa harap oldu. Şehrin kale duvarları yıkıldığı için şehir sa- vunmasız hale geldi. Burada bulunan hükümet konağı yıkıldı, pazarlar, çar- şılar dağıldı. 299 Tebriz şehrinde 434/1042 senesinde meydana gelen feci zelzele esnasında şehrin hâkimi Vehsûdân bu zelzeleden sağ kurtuldu. Rivayete göre zelzele esnasında şehir dışında bir bahçede olduğundan kurtulabilmişti. Vehsûdân siyah matem elbisesi giydi. Selçuklu Oğuzlarının saldırılarından korktuğu için kalelerinden birine çekilmek mecburiyetinde kaldı. 300 Şair Katrân-ı Tebrîzî, Tebriz şehrinde meydana gelen bu deprem hakkında birkaç kaside kaleme almıştır. “Allah Tebriz halkını fenaya uğrattı, Felek Tebriz nimetine zeval yetirdi. Alt üst oldu, üst alta çevrildi, Yer yarık-yarık oldu, ağaçlar eğilip kırıldı.” 301 Katrân-ı Tebrîzî diğer bir kasidesinde ise şöyle diyordu: “Git Tebriz’in hikâyesini öğren ve oku, Git Tebriz’in görkemine bir bak, faciasını öğren. İki yüz yıllarla başını göklere kaldıran bir şehir, İki yüz yıllarla halk tarafından yapılan balkonlar, Cemaatinin hepsi elini Süreyya’ya süren bir şehir, 299 Müstevfî, Nüzhetü’l-Kulûp, 85-86; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 8: 79-80; Kesrevî Tebrîzî, Şeh- riyârâni Gomnâm, 209; Encyclopaedia Iranica Foundation and Columbia University, “rawwadids”; Tomar, “Revvâdîler”, 35: 36-37. 300 Müstevfî, Nüzhetü’l-Kulûp, 85-86; İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-tarih, 8: 79-80; Kesrevî Tebrîzî, Şeh- riyârâni Gomnâm, 209; Encyclopaedia Iranica Foundation and Columbia University, “rawwadids”; Tomar, “Revvâdîler”, 35: 36-37. 301 Katrân-ı Tebrîzî, Divan, 187-188. − Revvâdîler − ~ 84 ~ Kalelerinin başı Satürn’ü geçen bir şehir, Öyle ki, halk bir saat içinde yok oldu. Öyle ki, bir şehir bir saat içinde tamamen harabe kaldı.” 302 Selçuklu Sultanı Tuğrul 446/1054 senesinde, Bizans’a karşı büyük bir se- fer hazırlığı içindeydi. Tuğrul, Bizans’a karşı sefere çıkmadan önce Azerbay- can’da hüküm süren Vehsûdân’ı da itaati altına almayı düşünüyordu. 303 Bu- nun için 1054 senesinde Azerbaycan’a gelen Sultan Tuğrul, Tebriz şehrine doğru yürüdü. Şehrin hâkimi Ebû Mansûr Vehsûdân b. Muhammed (Memlân) er-Revvâd, Tuğrul Bey’e karşı koymanın feci sonuçlara yol açaca- ğını düşündüğü için itaatini arz etti. Onun adına hutbe okuttu, gönlünü hoş- nut edecek hediyeler gönderdi. Hatta Azerbaycan emiri Vehsûdân b. Memlân er-Revvâd oğlu Memlân’ı da onun yanında rehine olarak bıraktı. 304 Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|