RreirsfflBıK
Yüklə 1,75 Mb.
|
| §•{>» ««kutu
6ojcn«klı « w \ Mnuu BOLCE 1 BOLCE BOLİfî Şekil 6. Gaz basıncı ve substrat sıcaklığına bağlı olarak kaplama dokusu bölgeleri BÖLGE 1 BOLCE 2 BOLÜ E 3 ME TA L <0,3 T, 0,3 + 0,4 5 Tr > BİLEŞİK <0,2tTe 0,2S-0/:S Tf Şekil 5. Çeşitli substrat sıcaklıklarında kaplama dokusu bölgeleri UYGULAMA ALANLARI PVD süreçleri, endüstride, son yirmibeş yıldır yaygınla- şarak uygulanmaktadır. Değişik uygulama alanlarını örnek- lersek4'6:
Daha sonra Thornton, plazma gazının etkisini de dikka- te alarak, refrakter bileşikler ve çok fazlı alaşımlarda gözle- nen geçiş bölgesini de içeren modeli geliştirmiştir, Şekil 6,1 Kaplama malzemesinin ergime sıcaklığı Tg(K olarak) ol- mak üzere, substrat sıcaklığı, metaller için 0.3 Tg'in altında olursa, kaplama taoakası boşluklu, birbirine iyi yapışmamış kubbeli tanelerden oluşur (Bölge 1). Substrat sıcaklığı artırı- lırsa kaplama atomlarının yüzey hareketliliği artar ve lifli, taneleri zayıf bağlanmış geçiş bölgesinin yapısına dönüşülür (Bölge G). 0,3-0,45 T arasında yapı daha sıkı ve uzun ko- lonlar halindedir (Bölge 2). 0,45 Tg in üzerindeki sıcaklık- larda eş eksenli tane yapısı elde edilir (Bölge 3). Plazma destekli süreçlerde, artırılmış substrat sıcaklığına benzer etkiyle sıkı, ince ve eş eksenli taneli yapılar oluşur. Artırılan enerji, kaplama tabakasının özelliklerini geliştirir. SONUÇ PVD süreçleri, sunduğu üstün olanaklarla bugün, kapla- ma yöntemleri arasında kendisine seçkin bir yer tutmuştur. Uygulama alanları gün geçtikçe çeşitlenerek daha da geniş- lemektedir. Ülkemizde bazı endüstri kurumlarında PVD ile yüzey kaplamaları yapılmaktadır, üniversite ve araştırma kurum- larımızın bazılarında bu süreçleri kullanmak için gerekli do- nanım vardır veya basit bir PVD kaplama donanımı kısıtlı olanaklarla bile kurulabilir. Sürecin ulusal sanayimize daha yaygın olarak kazandırılması büyük önem taşımaktadır. MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ Clt-T : 29 SAYI:336 OCAK 1988 17 lllll KAYNAKÇA
niques, AtiARD Conferance Series, No: 106, s.3-1/3-13, Mart 1980.
Reklam Vermek İsteyen Firmalara Duyurulur PRES İŞLERİ TEKNİĞİ -1- II l UYGULAMALI SOĞUTMA TEKNİĞİ iNGiLiZCE İŞ MEKTUPLARI | BANTLI KONVEYÖRLER Adlı kitaplarımız basıma hazırlanmaktadır. Büyük boy olan kitaplar ofset tekniği ile 5000'er adet basılacaktır. Ayrıntılı bilgi Odamızdan istenebilir. Reklam fiyatları İç Sayfalar 200.000 (Siyah-beyaz) Arka kapak 600.000 (renkli) 300.000 (Renkli) On iç kapak 500.000 (renkli) 1/2 Sayfalar 150.000 (Renkli) Arka iç kapak 400.000 (renkli) 100.000 (Siyah-beyaz) (İngilizce iş Mektupları için bu fiyatlar, iç tam sayfalarda 100 bin, kapaklarda 150 bin TL daha düşüktür.) Bu fiyatlara % 12 KDV eklenmelidir. Reklam boyutu 14 x 21 cm ve tüm sayfa boyutu 16 x 24 emdir. Adres: MMO Genel Merkezi, Konur Sk. 4/4 Kızılay - ANKARA Tel 1182374-1257165 REKLAM VERME FORMU TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANLIĞINA Odanızca yayınlanacak kitabında yukardaki şartlar uyarınca yayınlanmasını kararlaştırdığımız reklamımıza ait film/pikaj ile Türkiye İş Bankası Küçükesat - ANKARA Şubesi 879 no'lu Oda hesabınıza ..../ /1987 tarihinde yatırılan TL'na ait ödeme makbuzu kopyası ekte gönderilmektedir. Reklamımızın kitabında yayınlanmasını rica / /l 987 FİRMA ADRES YETKİLİSİ TELEFON İMZA EKLERİ I.Film/Pikaj 2. ödeme makbuzu kopyası. 18 MÜHENDiS VE MAKlNA DERGiSi ClLT : 29 SAY 1:336 OCAK 1988 Tekerleklerin patinaj yapmalarına karşı kilitleme mekanizmalı diferansiyeller Dr. Müh. Nusret Sefa KUR ALA Y DJE.Ü. Mühendislik Mimaride Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü, İzmir Bu yazıda motorlu araçlarda kullanılan dengeleme dişli kutularından (diferansiyellerden) ve otomatik kiUtlemeli diferansiyellerden söz edilmektedir. Kilitleme mekanizmalı diferansiyeller mekanik (kuru sürtünme) ve sıvı sür tünme U olup iki gruba ayrılarak, kısaca çalışma prensipleri verilmiştir. Bu diferansiyeller ya tekerlekler arası tahrik momenti farkı veya devir sayıları farkını esas almaktadırlar. Aynca bu alanda geliştirilen "Torsen Diferansiyelinin"kısaca çalışma tarzı hakkında da bilgi verilmiştir. in this art içle, the differantials and the timited slip differentials used in motor vehicles were introduced. The operation principles of timited stip differentials ıvhich are divided into two main groupt according to the types of friction as mechanic (dry friction) ör hydrautic were also explained briefly. This type of differentials run fundamentally respecting either to the difference of torgues ör revolutions betıveen the driving ıvheels. The operation principles of "Torsen differential"developed recently in this field were also described. Çok izli bir araç bir virajı geçerken, virajın dışındaki te- kerlekler Tirajın içindekilere oranla daha fazla yol alırlar. Bu farkb yolların atanıma, tekerlekler birbirleri ile bağlantılı değillerse ve serbestçe dönebtiiyorlarsa bir problem teşkil etmez. Eğer tekerlekler sabit bir aks ile birbirleriyle irtibatlı bağlanmışlarla ve bu tekerlekler farklı uzunluktaki yollan almak zorunda bırakılırlarsa, bağlantı milinde gerilme ve zorlanmalar ortaya çıkar. Düşük yüklü tahrik tekerleği tıpkı bir silgi gibi yolu siler ve kazır. Motorlu taşıtlarda kural olarak bir aksın tekerlekleri çift olarak tahrik edildiklerinden, bir dengeleme dişli kutusunun kullanılması zorunludur. Bu eşit bir moment dağılımı sağlar, tekerlekler farklı hızlarla dönebilirler. Bu amaçla düzdiş açılmış konik dişli çarklarından oluşan planet dişli kutuları kullandır. Dengeleme dişli kutusu normal işletme koşullarında vaz- geçilmez olmasına rağmen, olağan dışı işletme şartlarında tüm çekme kuvvetinin tamamını iletmeyebilir. Bu durum özellikle buz üzerinde her iki tekerleğin sürtünme katsayı- larının farklı olması halinde söz konusudur. Bunun da nede- ni dengeleme dişli kutusunun iletilebilen döndürme momen- tini sınırlaması ve bu yüzden aracın çekme kuvvetinin, yol ile tekerlekler arasındaki düşük sürtünme değerine uygun olarak azalmasıdır. Tekerleklerin birinin yeterince itici kuvvet ohışturmak- sızın patinaj yaptığı sırada, lastik/yol arasındaki sürtünme katsayısı yüksek olan diğer tekerlek hareketsiz kalır. Sportif sürüşlerde virajda da tekerlekler sık sık patinaj yaparlar ve çekme kuvvetini zayıflatırlar. Çünkü virajda ortaya çıkan merkezkaç kuvveti virajın içindeki tekerleğin yükünü azaltır. Bu olumsuz etkiyi ortadan kaldırmak için, araçlarda kayması sınırlı otomatik kilitleme mekanizmalı dengeleme dişli kutuları kullanılır. Bu tip dengeleme dişli kutuları ya tam kitlemeli ya da kısmi kitlemeli olarak tasarlanırlar. Tam kilitlemeli diferansiyeller normal araç trafiğinin hü- küm sürdüğü karayollarında kullanılmazlar. Traktörlere, in- şaat ma kinalarına, araziye yatkın kamyonlara (özellikle as- keri araçlara) ve kısmende otomobillere tam kilitleme siste- mi diferansiyeller takılmaktadır. El gücü veya havalı/hidro- lik olarak devreye sokulurlar. Tam kilitlemeli diferansiyel- ler sadece kısa bir süre için işletmeye alınırlar, çünkü bun- lar aracın yönlendirilmesine olumsuz etkide bulunurlar[l,2] Alışılagelmiş dengeleme dişli kutusunun dezavantajını ortadan kaldırmak için kullanılan diferansiyeller ya otoma- tik yada el ile işletmeye alınırlar. Kitlemeli diferansiyellerin etki prensibi, düşük kuvvet bağıntı potansiyeline sahip, bu yüzden de patinaj yapmaya eğimli tekerleğin tahrik kuvvetlerinin çatallandınlması ve kuvvet bağıntı potansiyeli yüksek olan, bu yüzdende fazlaca yüke binen tekerleğe kanalize edilmesinden ibarettir. Zorun- lu olarak aracın düşey ekseni etrafında çevrilmesini oluştu- ran çevrilme momentinden annmış olma üstünlüğü de kay- bolur ve tekerlek devir sayılarının, iç ve dış tekerleklerin katettiği farklı yol uzunluklarına serbestçe uyum sağlaması kitleme momenti ile engellenir. Kitlemeli diferansiyeller genellikle bir akstan, özellikle arka akstan tahrikli araçlarda kullanılır, çünkü bunların ön- den tahrikli araçlarda kullanılması rahatsız edici kuvvet ma- nivela kolu uzunluğuna göre eşit olmayan bir tahrik kuvveti dağılımına, direksiyonda rahatsız edici momentin ortaya çıkmasına neden olabilir [2]. TİPLERİ VE YAPI BİÇİMLERİ Otomatik kitlemeii diferansiyellerden beklenen ve birbir- leriyle gelişebilen bir çok istem çok çeşitli konstrüksiyonla- rın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tahrik momentini her iki tekerleğe dağıtmak ve kitleme momentini tekrar tekrar darbesiz olarak oluşturmak için, her iki tahrik teker- leğinin devir sayılarını kolayca dengelemesini zorlaştıran otomatik kitlemeli, mekanik sürtünme elemanlı diferansi- yeller kendilerini bu alanda kabul ettirmişlerdir. Sınırlandırılmış kayma değerli dengeleme dişli kutusu- nun etkinliği "Kitleme değeri" denen bir büyüklükle tanım- lanır ve yüzde (%) olarak aşağıdaki gibi ifade edilir: MÜHENDiS VE MAKlNA DERGiSi Cl LT : 29 SAY 1:336 OCAK 1988 19 MDsol ~ MDsağ
M M Kitleme Değeri S » Dsol Dsağ tahrik momentleri farkıl ve An^ tekerleklerin de- Çok kötü verimli normal bir diferansiyelin de dişli çark- lar arasındaki sürtünme nedeniyle düşük bir kitleme değeri- ne sahip olacağı açıktır. Kitleme değerine bağımlı olan kayıp güç, A vir sayısı farklı olarak şu şekilde yazılır: = 0-5xAMDxAnD Mekanik sürtünme ile çalışan konstrüksiyonların yanında ayrı bir tip olarak gelecek için ümit veren bir viskoz kavrama ile donanmış kitlemeli diferansiyel takviye elemanı olarak kendini gösterir. Bu model Ferguson 'un bir patentine dayan- maktadır. dir. Diferansiyel bulonunun destek kuvvetleri, ayna dişli momentine bağlı olarak tekerlek konik dişlisi ve diferansi- yel sepeti arasına yerleştirilmiş iki lamelli kavramalara et- kirler. Belirginleşmiş konstrüksiyonlarda (mesela Borg-War- ner) dişli itici kuvvetlerince işletmeye sokulan konik frenler kullanılır. Tanımlanan bu temel formun kitleme momenti, genelde iletilen toplam momentle çizgisel olarak büyür, böylelikle kitleme değeri S hemen hemen yükten bağımsızdır. Uygu- lamada % 25 ile 40 arasındaki kitleme değerleri iyi sonuçlar vermiştir. Tutunma sürtünmesinden kayma sürtünmesine geçiş ihmal edilirse, sıcaklık ve devir sayısı farkının büyük bir etkisi yoktur. Tekerleklerin düzgün olmayan dönüşe eği- limi, aracın düşey ekseni etrafında eşdeğer bur çevrilme mo- mentinin oluşması ile tahrik momentlerinin değişik bir bi- çimde dağılmalarım sağlar. Resim 2'de devir sayılarının farklı olması halinde mo- ment akışının şematik olarak gösterildiği ZF-tipindeki bir
567
12 11 Resim 1. % 25-27 Kilitleme değerli ZF Lok-O-Matlc Otomatik Kitlemeli Diferansiyelin yapısı \l.2\ Yüklə 1,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|