Samarqand davlat universiteti turaev b. X., Nizamov a. N

22.1.5-rasm

---

188 
Egri chiziqning quyi nuqtasi iste`mol mustaqil darajasiga muvofiq bo`ladi (S), 
to`g`ri chiziq egilish burchagining S S` tangensi esa OY o`qiga nisbatan K- 
iste`mol maksimal moyilligiga teng bo`ladi. 
Sarmoya funktsiyasi ekzogen ravishda kiritiladi, Chunki taxmin qilinishicha, 
u daromad darajasiga bog`liq bo`lmaydi.
Ikki egri chiziqni taqqoslagan holda (22.1.6-rasm) Semuel`son milliy 
daromad muvozanat darajasi qanday aniqlanishini ko`rsatib bergan.
Daromad darajasi, sarmoya va iste`mol summasiga tengligi sababli, mazkur 
rasmda bu egri chiziq bo`lib, u investitsiyalar va iste`mol grafikalari natijalarini 
umumlashtiradi. Sarmoyalar grafigi, abstsissalar o`qiga parallel` o`tadi, Chunki
modelda investitsiyalar Y ga bog`liq bo`lmaydi. Demak DD` daromad egri chizig`i 
SS` iste`molchilik funktsiyasi gnrafikasiga masofada paralel` o`tib, investitsiyalar 
kattaligiga teng bo`ladi (IO) DD` ning OO` nuri kesishish nuqtasida daromad 
darajasi bozordagi muvozanat holatiga muvofiq bo`ladi. 
E 
O` 
Z 
D` 
C` 
D 
C 
I 
I` 
0 
Y` 
Y 
22.1.6-rasm 
E 
O` 
D` 
D` 
C` 
C 
I 
I` 
0 
Y` 
Y 
22.1.7-rasm 
Ko`rsatilgan model`, «Keyns xochi» nomini oldi. Aynan uning asosida 
inflyatsion uzilish fenomeni tasvirlangan edi. Aytaylik OO` va D to`g`ri chiziqlari 

---

189 
kesishish nuqtasi (16-rasm) bo`ladi, u esa to`liq bandlik darajasida belgilaydi (Y`), 
bunda Y` maksimal holat bo`ladi. Agar sarmoya darajasi o`sadigan bo`lsa, D egri 
chizig`i D` holatiga qarab chetlashadi. Buning natijasida umumiy talab, taklif 
maksimal imkoni mavjud bo`lgan darajasidan oshadi. U daromad o`sishi bilan 
kompensatsiyalanmasligi sababli, narxlar o`sishiga olib keladi. 
Rasmda oshish miqdori SSi kesimi bilan aks ettirilgan. Mazkur oshish, 
inflyatsion uzilishdir. Bunday uzilishni engib o`tish uchun, talab egri chizig`i 
darajasini pasaytirishga qaratilgan choralar kiritilishi zarur bo`ladi: masalan 
soliqlarni oshirish, davlat xarajatlarini qisqartirish, muvofiq kredit - pul siyosatini 
yuritish. 
Neomumtoz doirasida taklif etilgan modellar tasvirini tugatar ekanmiz, xulosa 
qilamiz. mazkur modellar doirasida keynschilik nazariyasi, neoklasssik nazariya 
xususiy holati sifatida tasvirlanib, bu holat to`liqsiz bandlik sharoitlarida bozorda 
muvozanat o`rnatilishini tasvirlaydi. Bunda, iqtisodiy tizim umumiy xolda olganda 
muvozanatga egaligi haqidagi asosiy tezis saqlanib qolinadi. Keynschilik 
nazariyasi tomonidan tasvirlangan alohida holatlargina bu muvozanatni buzishi 
mumkin. Bunday holatlar sirasiga ish haqining egiluvchansizligi, likvidlik chohi, 
foiz bo`yicha investitsion talabning noelastikligi kiradi.