SeyiD ƏHMƏd mahmudi /j

Vəfalı qadın öz ərinə allah kimi pərəstiş etməlidir. Onun ölümündən sonra isə artıq 
başqası ilə ailə qurmağa haqqı yoxdur.” 
2. Elm yolu: Bu yolun əsası bundan ibarətdir ki, insanın bütün şər, müsibət və 
əzab-əziyyətlərinin əsas amili onun cahilliyidir. İnsan cəhalət zülmətlərində qərq 
olduqca həqiqətdən uzaq düşür, həqiqətin şərh və izahında zəlalətə, azğınlığa düçar 
olur. Bu əqidəyə görə əxlaqi xətalar insan bədbəxtliklərinin yeganə mənşəyi hesab 
olunmur; əksinə, insanı əzab-əziyyətlərə, o cümlədən əxlaqi pozğunluqlara, xətalara 
düçar edən məhz onun ağlındakı və fikrindəki xətalarıdır. Bütün şərlərin, əzab-
əziyyətlərin mənşəyi olan cəhalət əslində insanın öz nəfsinə müstəqil kimlik kimi 
yanaşmasından qaynaqlanır. Ancaq, həqiqət budur ki, yalnız mütləq vəhdət brahman 
atmənin tam ruhu və nəfsinin vücududur. Onun dərgahında ikilik və təfriqə yoxdur, 
insani nəfs də əslində onun özüdür. Buna əsasən hindus o zaman qurtuluşa nail ola 
bilər ki, bu həqiqətləri tapsın, elm yolunu qət etsin, cəhalətini bu həqiqətləri 
aşkarlamaqla aradan götürsün. Bu yolun özünün də dörd mərhələsi vardır: 

---

111 
I. Tələb və təhsil; Bu mərhələdə hindus müəllimin yanında lazım olan tə'limləri 
alır. 
II. Ailə qurmaq mərhələsi; Bu mərhələdə hindus öz müəlliminin yanında təhsil 
aldıqdan sonra elminin varisi olan oğul sahibi olmaq üçün ailə qurur. 
III. Təcridolunma mərhələsi; Bu mərhələdə tə'lim görmüş şəxs rahiblik və 
guşənişinlik dövrünü keçir. 
IV. Müqəddəslik, yaxud arhat (kamil insan). Bu mərhələdə hindus son məqsədə 
nail olur. 
Göründüyü kimi, bu yolda da yalnız elmi və əqli metodlarla kifayətlənməmiş, 
rahiblik metodu da nəzərdə tutulmuşdır. 
3. İxlas yolu: Bəqti-marqə adlanan və əvvəlki iki yoldan sonra ixtira olunan bu 
yolda hindus xüsusi bir mə'buda sadiq iman və xalis məhəbbətlə özünü yaxşı 
padşahlığı qazanmaq üçün hazırlayır. Bu yol tədricən mə'buda qarşı yandırıb 
qovuran eşq formasını alır və hindus şəxs öz varlığını sevimli mə'buduna fəda edir. 
Bu halda o, hər bir yerdə və hər bir halda mə'buda sitayiş və onunla razi-niyaz 
etməklə məşğul olur. 
Bu yol tərəfdarlarının fikrinə görə, əvvəlki iki yolun yolçuları əsas e'tibarı ilə xəta 
edənlər hesab olunurlar, çünki onlar seyri-süluka şəxsi mənfəət gözü ilə baxırlar. 
Halbuki, nicat və qurtuluşa nail olmaq üçün insan öz vücudunu büsbütün 
saflaşdırılmalıdır. O, özünü mə'budlardan birinə həsr etməlidir ki, onun lütfü yolçuya 
da şamil olsun və onu səadətə, qurtuluşa yönəltsin. 
“Bəqti-marqə” metodu ən mühüm, ən böyük və ən məşhur kitab olan Bhaqavad-
gita kitabında irəli sürülmüşdür. Krişna nəğmələri adı ilə məşhur olan bu kitab hal-
hazırda hinduizmin ən mühüm və əsas kitablarından biri hesab olunur.