Sh. Sh. Shodmonov
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
| multiplikator.
«Baza-multiplikator» modeli pul massasining mustaqil xarakteri haqida monetaristik tezisni asoslashda muhim rol o‘ynaydi. Masalan, 1875—1960-yillarda AQSHda ikki xulq-atvor koeffitsientlari (naqd pul va zaxira) va bazaning o ‘zgarishini tahlil qilib, F. Keygan (m one tarist), shunday xulosaga keldiki, pul massasi o ‘zgarishining 9/10 qismi bazadagi o'zgarishlar bilan va faqat 1/10 qismi boshqa sabablar bilan izohlanadi. Zaxira bazasining o'ziga keladigan boMsak, baholarga ko'ra, uning 1914- yilgacha bo‘lgan o ‘zgarishlari asosan oltin zaxirasining tebranishi bilan, FZT yaratilgandan so‘ng — federal zaxira banklarining davlat qimmatli qog'ozlar portfeli o ‘zgarishlari bilan izohlanadi. Pul massasi shakllanishining zamonaviy jarayoni o ‘ta murakkab bo‘lib, turli, ko‘pincha qarama-qarshi yo‘nalishlarda amal qiluvchi xilma-xil iqtisodiy kuchlar ta ’siri ostida bo'ladi. Zamonaviy emissiya mexanizmining kredit xarakteri kapitalistik xo'jalik tomonidan kuchli, hal qiluvchi ta’sirni asoslab beradi. Kassa qoldiqlariga ehtiyoj, yakuniy hisobda, to ‘lov vositalari zaxiralarini shakllantirishda asosiy o'ringa ega bo‘ladi. Biroq faqat yakuniy hisobda. Pul chiqarishning kredit kanallari bu chiqaruvning xo'jaliklar talablariga to‘liq moslikni kafolatlamaydi hamda pul sohasidagijarayonlarning mustaqilligini bartaraf etmaydi. Zamonaviy pul emissiyalari apparati bozor munosabatlarining asosiy subyektlaridan biri bo‘lgan davlatning kuchli ta ’siri ostida bo‘ladi. Davlat pul-kivilii va moliya tizimidan moliyaviy resurslar tizimi va iqtisodiy faollik liolal ijm ta ’sir ko'rsatish vositasi sifatida foydalanadi. Bu esa puliiiii)’ Kn-thi asoslariga putur yetkazadi va pul muomalasi optimal cliCBiuiliiiiudin buzilishiga olib keladi, inflatsiya jarayonlarining satiuliliuidtin I hi I kh aylanadi. 75 |