Şirvani Ədilli Əruz vəZNİNİn sadəLƏŞDİRİLMİŞ QƏLİBLƏRİ “Türküstan” kitabxanası

“Ruhani” qəlibi) müəyyən edə bilərik: 
Dah-dada dah-dada dahdada-dah
 
Və ya: 

---

45 
Dahda-dadah dadadah dadadah 
ġərti misal: Sanma ki, mən bunu bilməmiĢəm 
 
X. İ Əhməd təfilələri ilə: 
 

Müftə’ilün fə’ilün fə’ilün 
 
3. 
“Müxəmməs”, “Baş sarıtel” və xeyli sayda digər 
aşıq havalarının ortaq ritmik vahidləri üzərində aşağıdakı 
qəlibi (şərti olaraq “Müxəmməs” qəlibi) müəyyən etmək 
olar: 
Dada-dadah dahda-dadah
ġərti misal: Gələcəyəm, gözlə məni 
Burada çox önəmli bir məsələyə diqqət yetirmək 
yerinə düşər. Qəlibdə ilk üç heca dalbadal qısa 
hecalardır. Azərbaycan əruzunda istifadə olunmuş 266 
qəlibin heç birində dalbadal gələn üç qısa hecaya rast 
gəlinmir (ərəb əruzunda belə təfilə mövcud olsa da 
istifadə olunmur (1)). Bu da Azərbaycan türkcəsində üç 
ardıcıl qısa hecaya malik bir çox sözlərin (gələcəyəm, 
gedəcəyəm, alacağam və s.) əruzda işlədilməsini 
mümkünsüz etmişdir və şairlər məcburən bu sözlərin 
yerinə gələcəm/gedəcəm, gələrəm/gedərəm kimi ifadələr 
işlətmişlər. Müəyyən etdiyimiz “Müxəmməs” qəlibi 
üzərində isə, bu kimi sözlərin istifadəsinə imkan yaranır.
4. 
“Kərəm gözəlləməsi” aşıq havasının və “Bilmir-
dim
–bileydin” xalq mahnısının ortaq olan ritmik 
quruluşları üzərində aşağıdakı əruz qəlibi alınır: 
Dahda-dadah dahda-dadah dahda-dadah dah-dadah 
 
Bu 
qəlibə real misal elə “Bilmirdim–bileydin” xalq 
mah
nısının sözləridir: 

---

46 
GözləmiĢəm, gəlməmisən, mən də niĢanlanmıĢam