Şirvani Ədilli Əruz vəZNİNİn sadəLƏŞDİRİLMİŞ QƏLİBLƏRİ “Türküstan” kitabxanası

 
X. İ. Əhməd təfilələri ilə: 
 
Müftə’ilün müftə’ilün müftə’ilün fA’ilün 
 
Bu qəlib səri-1 qəlibinin “uzadılmış” variantıdır, 
h
əmçinin, rəcəz-8 qəlibindən cəmi bir hecanın azlığı ilə 
fərqlənir.
Bu qəlıb Ə. Cəfərin müəyyən etdiyi 266 qəlibin 
(o cümlədən yuxarıdakı 74 qəlibin) içərisində yoxdur, 
deməli o dövrə qədər istifadəsi aşkar olunmamışdır. 
Lakin, 
son illər həmin qəlibdə yazılmış şeirə artıq rast 
gəlmişik: 
Cərxi-fələk, sal buların canına bir vəlvələ 
Əvəz Qurbanlı 
5. 
“Cəngi” havasının ritmləri üzərində aşağıdakı qəlibi 
müəyyən etmək olar: 
Dada-dahdah dahdada-dahdah 
ġərti misal: Qarı düĢmən məhv olacaqdır 
X. İ. Əhməd təfilələri ilə: 
Fə’ilAtün müftə’ilAtün 
 
6. 
“Yallı” nağara ritmi üzərində aşağıdakı qəlibi (şərti 
olaraq 
“Yallı” qəlibi) müəyyən edə bilərik: 
Dahdada-dahdah dahdada-dahdah 
Və ya: 
Dahda-dadahdah dahda-dadahdah 

---

47 
ġərti misal: Sən də keçərsən bir gün o yoldan 
X. İ. Əhməd təfilələri ilə: 
Müftə’ilAtün müftə’ilAtün 
 
Göründüyü kimi “Dahdada-dahdah” (Müftə’ilAtün) 
ritmik vahidi həm “Cəngi”, həm də “Yallı” qəlibində var. 
Bu da xalq musiqimizin ümumi ritmik sistemə malik 
olduğunu bir daha təsdiq edir.
Sonda bir daha qeyd edirik ki, müəyyən etdiyimiz yeni 
qəliblər sırf nəzəri xarakter daşıyır. Onların praktikada 
özlərini nə dərəcədə doğruldacaqlarını isə zaman 
göstərər.

---

48