T. C. ÇEvre ve orman bakanliğI Çed ve Planlama Genel Müdürlüğü
Yüklə 316,15 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- + / - Bilinmeyen etki 7. ETKİ AZALTMA
- SÇD Hedefleri İzleme göstergesi Ölçülebilir göstergeler
- Su kaynaklarının korunması ve iyileştirilmesi
- Kirliliğin en aza indirilmesi
- İklim değişikliğinin etkilerinin azaltılması
- Kaynak kullanımında etkinliğin arttırılması
- Kültürel ve tarihi mirasın korunması ve geliştirilmesi, çevrenin kalitesinin korunması
- Ekonomik ve sosyal hayatın geliştirilmesi
- Kırdan kente göçün önlenmesi
- Sultan Sazlığı müzesinin broşürü 13.
6.3. Kullanılan Metodoloji: Planın stratejik seviyede olması, yapılacak çevresel değerlendirmenin daha genel ve az detayda olmasını gerektirmiştir. Bunun yanı sıra, projenin zaman kısıtının bulunması ve planlama çalışmasının bir pilot proje olması da alternatiflerin etkilerinin daha genel incelenmesine neden olmuştur. Özellikle yöreye ilişkin veri ve bilgilerdeki eksiklikler, sektörel etkilerin sağlıklı bir biçimde değerlendirilmesinde engel oluşturmuştur. SÇD raporunda yapılan değerlendirmenin ve plan notlarına yansıtılacak olan hükümlerin daha alt ölçekteki plan ve programlarda detaylandırılması gerekmektedir. Değerlendirme metotu seçilirken, zaman kısıtı, veri ve bilgilerin mevcudiyeti, maliyet ve objektiflik kriterleri göz önünde bulundurulmuştur. “Uzman Yaklaşımı” özellikle bir uzman tarafından daha genel bir şekilde yapılan bir yöntem olmasına karşın, diğer uzmanlarca tartışmaya açık olması nedeniyle kullanılmamıştır. Bunun yanı sıra, “bilgisayar modellemesi”, “çoklu kriter analizi” ve “maliyet etkinlik analizi” gibi analizlerin daha maliyetli olmaları, zaman alıcı yöntemler olmaları ve model oluşturmaktaki zorluklar nedenleriyle bu çalışmada benimsenmemiştir. Planlama çalışmasında kullanılan mekansal veriler, “Coğrafi bilgi sistemleri” ile çakıştırılarak sentez yapılmış ve bu kapsamda plan alternatifleri oluşturulmuştur. Ancak, etkilerin analiz edilmesi kapsamında “Coğrafi Bilgi Sistemleri” kullanılmamıştır. “Değerlendirme matrisi”, düşük maliyetli olması, kısa zamanda hazırlanabilir olması ve anlaşılabilir bir yöntem olması nedeniyle diğer SÇD metotları arasından seçilmiştir. Söz konusu “değerlendirme matrisleri”, her bir plan alternatifi için geliştirilen politikaların ve plan kararlarının sürdürülebilirlik hedefleri (çevresel hedefler ve sosyo-ekonomik hedefler) kapsamında değerlendirilmesi amacıyla kullanılmıştır (Tablo 1). Tablo 1. Değerlendirme Matrisi 
Değerlendirme matrisleri, bugüne kadar elde edilen bilgi ve tecrübeler ışığında SÇD grubunda yer alan çevre mühendisi, şehir plancısı, çevre uzmanı ve biyologların mesleki uzmanlıkları çerçevesinde doldurulmuştur. Planlama alanına ilişkin çok geniş, uzman grubun kararlarının destekleyici nitelikte bilgi ve belgeye ulaşılamamıştır. Değerlendirme matrislerinde çevresel etkilerin derecelerine karar verilirken, özellikle uzmanların tecrübelerinin yanı sıra, mevcut bilgilerden, bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır. Ayrıca, Kapsamlaştırma ve SÇD raporu toplantılarına yöreden katılan uzmanların değerlendirmeleri de dikkate alınacaktır. Matrisle, hem alternatiflerin her bir sürdürülebilirlik hedefine ilişkin etkileri hem de alternatifler kapsamında geliştirilen her plan kararının ve her politikanın bu hedefler üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Etkiler; olumlu ve az olumlu; olumsuz ve az olumsuz olarak derecelendirilmiş ve bu derecelendirme kullanılarak çevresel değerlendirme yapılmıştır (Tablo 2). Tablo 2. Matrislerde kullanılan gösterim
7. ETKİ AZALTMA 7.1.Birinci Alternatif Plan alternatifi değerlendirme matrisine baktığımızda biyolojik çeşitliliğin korunması, su kaynaklarının korunması, kirliliğin en aza indirilmesi konularında olumsuz etkilerin olduğu görülmektedir. Bu olumsuz etkilerin kaynakları ve etki azaltıcı önlemler seçilen plan kararlarına göre değerlendirildiğinde; İncesu’da yapılması düşünülen TOB ve TAB bölgelerinin faaliyete girmesi Hürmetçi ve Sultan Sazlığı’na yakın olan bu alanın bu bölgelerdeki biyolojik çeşitliliği olumsuz etkilemesine, aynı zamanda su kaynağı olan bu alanın kirlenmesine yol açabilir. Bundan dolayı özellikle İncesu’da olmak üzere, diğer Güneşli, Hacılar ve Erkilet’te yapılacak TAB ve TOB alanlarında da bir eylem planı oluşturularak; bu alanda üretim yapacak girişimciler damla sulama gibi sulama teknolojileri, teknolojik seracılık, pestisit kalıntılarının azaltılması, organik tarım gibi yeni teknolojiler konusunda eğitilerek; bu konularda desteklenmesi sağlanacak, gerek hayvancılık faaliyetleri ile gerekse tarımsal faaliyetlerle oluşan organik atığın yapılacak kompost tesisinde değerlendirilmesiyle hem bu alanının enerji ihtiyacına destek sağlanacak hemde bu atıklar çevreye zarar vermeyecektir. Ayrıca bu duyarlı alanlar çevresinde bir koruma zonu oluşturularak buradaki faunanın olumsuz etkilenmemesi için gerek bu alanda düşünülen konut yerleşimin, gerek raylı sistem inşası, gerekse de TAB ve TOB alanları faaliyetleriyle buradaki kuş türlerinin üreme dönemlerinde oluşacak gürültü, toz vb. etkilenmemesi için bu dönemlerde sınırlamalar getirilecektir. Erciyes Dağında yapılması düşünülen otel faaliyetlerinde; çok fazla otel yapmak yerine koruma kullanma dengesi içinde az sayıda, kanalizasyon sistemi ve diğer tüm altyapısı önceden döşenmiş oteller inşa edilecektir. Tesislerin ÇED Raporlarında zemin etüdlerinin yapılmasına ve yeraltı suyu bulunan alanların seçilmemesine titizlik gösterilecek, geri dönüştürülebilir atıkların ayrı toplanması hususuna dikkat edilecek, atıkların düzenli olarak alandan toplanıp transferi sağlanacaktır. Kayseri karayolunun kuzeyindeki alanda ihtisas sanayi alanı oluşturulması ve hurdacılarla dökümcülerin bu alana taşınmasıyla oluşacak kirliliğin önlenmesi için sanayi alanında oluşacak atıksu KASKİ Atıksu Arıtma Tesisine bağlanabilecek standartlarda ise direkt bağlanacak, uygun değilse ön arıtma tesisi kurularak ön arıtmadan sonra arıtma tesisine bağlanacaktır. Katı atıklar oluşturulacak özel bir alanda sınıflarına göre ayrılarak toplanacak, bacalardan çıkan gaz ve toz emisyonları kullanılacak filtreler yardımıyla azaltılacaktır. Ayrıca etkilerin izlenmesi için baca gazı sürekli ölçüm sistemleri kurulacak belirli aralıklarda ölçümler kontrol edilecek, atıksuda belli aralıklarla analiz ettirilecektir. Sanayide yakıt olarak doğalgaz tercih edilecektir. Mevcut Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan boş alanlarda ileri teknoloji kullanan, en az atık üreten, en az su kullanan sanayilerin yer alması tercih edilecektir. Hürmetçi Çiftliği ve Sultan Sazlığı reaktif faaliyetlere açılırken burada atıkların düzenli olarak toplanmasına hassasiyet gösterilecek, kuş gözlemi, kuşların yumurtlama dönemleri dışında olan zamanlarda yapılacak, evsel nitelikli atıksu sızdırmasız fosseptiklerde toplanarak düzenli olarak vidanjörlerle çekilerek uzaklaştırılacaktır. Güney çevre yolunun inşası sırasında yol belli aralıklarla sulanarak toz oluşumu önlenecek, kamyonlara hız sınırlaması getirilerek gürültü ve toz oluşumu azaltılacaktır. Merkezle kuzey çevre yolu arasında Kocasinan ilçesi (merkez) sınırları içerisinde yeni üniversite alanının oluşturulurken, inşaat aşamasında hafriyat toprağının uygun şekilde bertarafı sağlanacak, atıkların düzenli toplanması ve kanalizasyon alt yapısının oluşturulmasına öncelik verilecektir. 7.2. İkinci Alternatif: Tarımın, turizmin ve ulaşımın geliştirilmesine yönelik alınan kararlara bakıldığında; öngörülen gelişimin çok düşük yoğunluklu olması ve doğal kaynakları ve hassas ekosistemleri koruma ağırlıklı bir özellik sergilemesi bakımından ciddi olumsuz etkiler barındırmamaktadır, ancak çevresel olarak yüksek bir etki yaratmayacaktır. Tarımda kullanılacak kimyasalların toprak ve su kaynakları üzerindeki etkileri, yapılacak düzenli kirlilik ölçümleri ve denetimlerle kontrol altına alınabilecek ve azaltılabilecektir. Ulaşım imkanlarını çeşitlendirmek adına yapılan önerilerde güzergah seçimine her ne kadar dikkat edilse de bir kısım tarım toprakları, su kaynakları gibi hassas alanlardan geçmesi muhtemeldir, ancak bu güzergahların çevresinde gelmesi muhtemel yapılaşma taleplerine karşı bu alanların plan döneminde hiçbir şekilde kullanıma açılmaması, kaçak yapılaşmaların düzenli olarak izlenmesi ve gerekli cezai müeyyidelerin uygulanması ile uzun vadede bu etkiye karşı oluşmadan önlenmesi mümkündür. Turizmin doğa ve kültür turizmi ekseninde geliştirilmesinin diğer turizm çeşitlerine kıyasla daha az olumsuz etkisi olduğu açıktır. Gezi, gözlem ağırlıklı olacak bu gelişmede daha çok ziyaretçilerin bu gezi, gözlem sırasında oluşturabileceği çöp vb. kirlilik olacaktır. Bu etki de atıkların bertarafına ilişkin klasik yöntemlerle giderilebilecektir. Merkez, Kocasinan ve Hacılar’da önerilen konaklama ve sosyal-kültürel kullanımların ve kültür turizminin geliştirildiği Talas, Gesi, Ağırnas ve Soğanlı’da da benzer etkileri olacak olup, aynı etki azaltma yöntemleri burada da geçerli olacaktır. Kocasinan ve Hacıların su kaynakları bakımından da potansiyel oluşturduğu göz önüne alındığında düzenli olarak yapılacak kirlilik analizleri ve denetimlerle etki azaltılabilecektir. Sulak Alanların ve diğer yer altı ve yer üstü kaynaklarının bulunduğu bölgelerin etkileşim alanları (yakın çevreleri) ile birlikte korunması, Sulak Alan Yönetim Planlaması ve bu bölgelerde baskı yaratacak kullanımların yasaklanması - var olanların ise kaldırılması, geleneksel bağ dokusunun korunması, kontrolsüz su çekiminin yasaklanması tarımın düşük yoğunluklu yapılaşma şartları ve organik tarım ile geliştirilmesi, maden sanayinin mevcut hali ile dondurulması, içme suyu havzalarının Entegre Havza Yönetimi Planlaması ile korunması, Erciyes Dağı’nın sadece kış turizmine yönelik geliştirilmesi kararlarının ekonomik gelişmeyi gerileteceği düşünülmemekte, ancak ekonomiyi kıyasen biraz daha düşük ivme ile geliştireceği öngörülmektedir. Bu duruma yönelik ise herhangi bir önlem veya etki azaltma düşünülmemiştir. Mevcut sanayi alanlarına gelecek yeni sanayilere ileri teknoloji kullanımı şartı getirilmesi belli çevre standartları ve mali açıdan belli standartları sağlamış yatırımcının bu bölgelere gelmesini sağlayacak ve bu durum az da olsa yatırımları kısıtlayabilecektir. Bu durum sanayinin çevreye olan etkisinin en aza indirilmesi adına bu alternatifte zaten istenen bir durum olup, herhangi bir etki azaltma düşünülmemiştir. Ancak sanayi sektörünün mevcut sanayi alanlarında ileri teknoloji kullanılarak gelişimi de öngörülse sonuç olarak biyoçeşitlilik, su kaynakları ve kirlilik üzerinde az da olsa negatif etkisi görülebilecektir. Bu durum için de öngörülen etki azaltma yöntemi; düzenli kirlilik ölçümleri ve denetimlerdir. Ayrıca sanayi alanlarında yapılacak arıtma tesisleri ve atık depolamaya yönelik teknolojilerle bu etki azaltılabilecektir. 8. İZLEME Taslak SÇD yönetmeliği planı hazırlayan kurumun Çevre ve Orman Bakanlığına bir izleme programı sunmakla ve bu programın izlenmesiyle sorumlu olduğunu belirtmektedir. SÇD çalışmasında belirlenen SÇD hedeflerinin sağlanıp sağlanmadığının izlenmesine yönelik göstergeler oluşturulmuştur. Bu göstergeler yıllık olarak Bakanlığa sunulacaktır. Hedefler tutturulamadığı takdirde planda gerekli revizyonlar yapılmalıdır.
9. SONUÇ Kayseri ilinde yürütülen SÇD çalışması bu aşamadan sonra yöredeki paydaşların yorum ve önerilerine açılacak, planlama alternatifleri ve çevresel değerlendirmenin sağlılığı tartışılacaktır. Son aşamada bu alternatiflerden biri ya da iki alternatifin harmanlanmış hali planı oluşturacaktır. Projenin bir pilot çalışma olması ve su kaynakları ve toprak kirliliği üzerine yeterli veriye ulaşılamaması, ayrıca alanın bu kısa zamanda çok iyi tanınamaması alternatiflerin oluşturulmasında ve değerlendirilmesinde bazı sıkıntılara yol açmıştır. Ülkemizde birçok konuda verilerin düzenli toplanması ve izlenmesi kanallarının oluşturulamamış olması SÇD çalışmasının tam bir başarı ile sürdürülmesini engellemektedir. Her şeye rağmen üretilen alternatifler ve çevresel değerlendirme yörede ve Bakanlık içinde uzman kişilerin deneyimleri ve yorumları ile oluşturulmuştur. Kayseri için ana hatları ile de olsa ciddi ve dikkate alınması gereken bir vizyon sunmaktadır. Çevresel açıdan hala bir çok bölgesi bakir sayılabilecek, su kaynakları zengin ve ekonomik potansiyeli yüksek bir il olan Kayseri’de gelişimin belirleyicisi olan planların dengeli ve tutarlı bir yaklaşım sunması önemlidir. Hazırlanan planlama alternatifleri yörenin potansiyellerini dikkate almış ama bir yandan da çevresel, tarihi ve kültürel konularda koruyucu sınırlamalar getirmekten de kaçınmamıştır. SÇD sürecinin planlama sürecini bilginin kapsamının belirlenmesi, sorunlara odaklanmadaki sistemli yaklaşımı, alternatiflerin çeşitlenmesi ve karşılaştırılması, hedeflerin net biçimde belirlenmesi ve yöre halkının katılımının etkin biçimde sağlanması konularında güçlendirdiği bir kez daha gözlemlenmiştir. 10.PLANLAMA SÜRECİ Kapsamlaştırma raporunda tamamı verilen tabloda şu an SÇD raporunun hazırlanması aşamasına gelinmiştir. 10 Mart 2009 tarihinde Kayseri’de düzenlenecek olan bilgilendirme toplantısının hemen ardından plan final halini alacaktır. Söz konusu çalışma bir pilot proje olduğundan aşağıdaki tabloda belirtilen askı süreleri bulunmayacaktır. Tablodan da görüldüğü üzere SÇD süreci sona erdiğinde dahi planlama sürecine itirazların önü açıktır. Zira plan final halini aldıktan sonra 30 günlük bir askı süresi bulunmaktadır. Yöre halkı ve SÇD toplantılarının katılımcıları SÇD ve planlama sürecindeki yorum ve eleştirilerinin dikkate alınıp alınmadığını bu aşamada görme hakkına sahiptirler.
KAYNAKÇA
10. Öztürk Kurtaslan, Banu., Kayseri Hürmetçi Sazlığı Örneğinde Sulak Alanlarda Koruma Sorunları 11. Erdem, O., 2001. Sulak Alanlar, Önemi, Temel Sorunları, Türkiye’nin Uluslar arası Öneme Sahip Sulak Alanları. 12. Sultan Sazlığı müzesinin broşürü
14. Aksoy, A., Hamzaoğlu, E. 2006. Sultansazlığı Halofitik vejetasyon üzerine Fitososyolojik bir çalışma. 15. Tüfekçi, S. ve ark. 2002 .Aladağlar Milli Parkının Florası. Orman Bakanlığı Yayın No: 206 Yüklə 316,15 Kb. Dostları ilə paylaş:
|