Tasavvufî ahlâk, gelenekçi ahlâkın Kur’an ve Sünnet’e bağlılığı ile felsefî ahlâkın aklî yöntemlerini içinde barındıran, bunlara ilâve olarak da güzel ahlâkın nasıl olması gerektiğini kendine has yöntemlerle ve somut örneklerle (canlı numûnelerle) ortaya koyan bir ahlâk sistemidir. Tasavvufî ahlâka dair bazı eserler:
-
Ebû Tâlib el-Mekkî’nin Kūtü’l-Kulûb’u.
-
İmam Gazâlî’nin İhyâu Ulûmi’d-Dîn’i.
-
Hâris el-Muhâsibî’nin er-Riāye li-Hukūkıllâh’ı.
İslâm kültür tarihinde her zaman dinî karakterini korumakla birlikte, kesin bir tasnife kolaylıkla imkân vermeyecek ölçüde şekil ve muhteva çeşitliliği taşıyan ahlâk literatürü içinde edebî ve hikemî türde Arapça, Farsça ve Türkçe yazılmış eserlerin de önemli bir yeri vardır. İbnü'l-Mukaffa'ın “Kelîle ve Dimne” adlı ünlü tercümesi, İbn Kuteybe'nin “Uyûnü'1-ahbâr”ı, İbn Miskeveyh'in “Câvidân-hıred”i bu türün en eski ve değerli örneklerindendir.
Daha sonra “Kâbusnâme”, “Sîyâsetnâme”, “Nasîhatnâme”, “Pendnâme”, “Fütüvvetnâme” gibi klişeleşmiş adlar altında ahlâkî-dinî mahiyette edebî eserlerin, ahlâkî vecizeler, atasözleri, fıkra ve hikâyeler ihtiva eden irşad ve mev'iza kitaplarının yazımı aralıksız sürdürülmüştür.
İslâm ahlâk literatürüyle ilgili birkaç Türkçe bibliyografik çalışma yapılmıştır. Bunlardan Bursalı Mehmed Tâhir'in “Ahlâk Kitaplarımız” (İstanbul 1315) adlı eseri. 108 kitap ve yazarları hakkında kısa bilgiler verir. Mehmed Ali Ayni “Türk Ahlâkçıları” (İstanbul 1939) adlı eserinde, on müellif ve bunların ahlâk kitaplarını geniş olarak tanıtmıştır. Agâh Sırrı Levend “Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız” başlığı altında, İstanbul ve Ankara kütüphanelerinde yazma veya basılmış nüshalarını tespit ettiği 238 kitabın adı, yazarı, bulunduğu yer, basılmışsa baskı yeri ve tarihi hakkında bilgi vermiştir.
Dostları ilə paylaş: |
