T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

1.6. Okunmasıyla İbadet Edilen Bir Kitaptır

Bu yönden Kur’an'ın bilhassa namazda okunması ve Kur’an okunduğunda dikkatle dinlenmesinin emredilmesi ("وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ" A’râf 7/204), onun Müslümanların hayatında edindiği tayin edici yerin esasını teşkil ettiği gibi Kur’an okuma ve dinleme Müslüman olmanın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Kur’an Müslüman’ın hayatında sadece anlamı araştırılan sıradan bir mevzu, bir nesne, herhangi bir kitap değil kendisiyle Müslümanlığını okuma ve dinleme ilişkisi içinde sürdürdüğü bir hitaptır.

1.7. Hidayettir

Kur’an’ın en önemli ve öncelikli özelliklerinden biri, hidayet rehberi olmasıdır. Bu husus müteaddit ayetlerde dile getirilmektedir. (Bakara 2/2,97,185; Âl-i İmran 3/73,138).

Kur’an’ı anlamak için, onun vahyedilmiş bir kitap olduğuna inansın veya inanmasın onun bizzat kendisinin ve onu tebliğ edip uygulayan Peygamber’in onun ilahi bir kılavuz olduğu iddiasını göz önünde bulundurmalıdır.

Âlemlerin Rabbi, yaratıcısı maliki ve hâkimi olan Allah insanı yaratmış, onu konuşma, anlama ve doğruyu yanlıştan, iyiyi kötüden ayırt etme melekeleriyle donatmıştır. Ona dilediğini seçme ve yapma hürriyetini de vermiştir. Bu melekeleri ona vermesi Allah’ın insana bahşettiği hidayetlerden biridir.

Allah ayrıca gönderdiği peygamberler vasıtasıyla onu sadece Allah’a kul olmak için yarattığını; iyinin kötünün, doğrunun ve yanlışın ne olduğunu peygamberleri vasıtasıyla bir daha öğretmiş ve bu dünyada bunlardan imtihan edileceğini bildirmiştir. Öldükten sonra başka bir hayatın başlayacağını ve orada bu dünyada yaptıklarının karşılığını göreceğini bildirmiştir. Bu Allah’ın insana ikinci bir hidayetidir.

İnsan zaman zaman bu hidayetten ayrılınca Allah Teala onlara sorumluluklarını hatırlatmak üzere zaman zaman peygamberler ve Kitaplar göndermiştir. İşte Kur’an bunların sonuncusudur.

Kur’an bu rehberliğini hem bilgilendirmek hem de eğitmek suretiyle yapar. Hatta eğiticilik yönü daha kuvvetlidir, diyebiliriz. Bir inanç prensibini, bir hukuk kuralını eğitici bir üslupla anlatır. Kıssalarında zaman, mekân ve şahıs unsurlarının kapalı geçilmesi, kıssadan alınacak ibretin yani eğitici yönün öne çıkarılması sebebiyledir. Okuyucuyu eğitmekten alıkoyan ya da oyalayan hususların tamamı arka plana atılmış ve gizlenmiştir.

Şüphesiz Kur’an’ın bunların dışında daha pek çok özelliği vardır. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz.: Kur’an insanı yaratılanlardan yaratana götürür. Kendisi üzerinde düşünülmesini ister. Körü körüne taklidi sevmez. Zorlukları kaldırır, kolaylığı murat eder. En derin ve zengin manaları en veciz bir şekilde ifade eder. Zaman ve mekânın gizlilikleri içinde kalmış gayba ait haberleri verir. Tekrarları usandırmaz. Ancak sonradan yapılmış hassas aletlerle ve laboratuvar deneyleri ile ulaşılabilen ilmi gerçekleri çok önceden haber verir. Fert ve toplum ahlakını güzelleştiren ve aileyi ıslah eden ahlaki kaideler ortaya koyar. Aynı lafızlarla birbiriyle çelişkili olmaya çeşitli manaları ifade eder. Yaratılış, ölüm ve ölüm ötesi hakkında başka hiçbir kaynaktan elde edilemeyecek doğru ve kesin bilgileri verir. Hukuk ve insan ilişkileri ile ilgili en gerekli ve faydalı yönlendirmeleri yapar. İnsana yaratanına ve yaratılanlara karşı sorumluluklarını öğretir.