T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

3. Kur’an Kıssaları

Kıssa, tarihi olayları ahlakî bir muhtevayla anlatmaktır. Çok önemli bir eğitim aracıdır. Kıssalar mitoloji ve efsaneler gibi kollektif şuurun ürettiği gerçek dışı nakiller değil, tarihte yaşanmış hadiselerin ilahi bir üslupla muhataplara intikal ettirilmesidir.

Fikri konuları mücerret bir tarzda muhataba ulaştırmak onu direnişe sevk edebilir. Fikirler duygu içinde eritilmiş olarak daha iyi sunulabilir. Bu durumda aklen ispata gerek kalmayabilir. Kıssalar bunu temin eder. Kur’an’ın hemen hemen yarısı kıssalardan oluşur.

Allah tarih boyunca yaşamış olan tüm toplumlara kendi dinini tebliğ edecek peygamberler göndermiştir. Kuran'da da dikkat çekildiği gibi, bu peygamberlerin tüm davranışları, ahlaki özellikleri, müminler için örnektir. Allah, müminlere peygamberleri örnek almayı tavsiye etmiştir: Andolsun, sizin için, Allah'ı ve ahiret gününü umanlar ve Allah'ı çokça zikredenler için Allah'ın Resûlü’nde güzel bir örnek vardır. (Ahzab 33/21) Bu nedenle her mümin, Kuran'da peygamberlerle ilgili bildirilen her şeyi dikkatle inceleyerek, onların yaşamlarını, gösterdikleri güzel ahlak örneklerini, Allah'a olan derin bağlılıklarını öğrenmelidir ki, böylece dünya üzerinde yaşamış olan en kıymetli insanların üstün ahlakına talip olabilsin…

Ayrıca Kuran'da peygamberle ilgili olarak anlatılan her olay kuşkusuz tüm müminlerin hayatı için de aydınlatıcı ve yol göstericidir. Çünkü "yoksa sizden önce gelip geçenlerin hali başınıza gelmeden cennete gireceğinizi mi sandınız?..." (Bakara 2/214) ayetinin hükmüne göre, peygamberlerin ve beraberindekilerin yaşadıklarının benzerlerini, onların izindeki müminler de yaşamaya devam edeceklerdir. Bu nedenle Kuran'da anlatılan peygamberlerin yaşam şekillerini dikkatli bir şekilde incelemek, mümine büyük yarar sağlayacaktır.

Allah Kuran'da, peygamber kıssalarının "temiz akıl sahipleri" için ibretler içerdiğini bildirmektedir: “Andolsun, onların kıssalarında temiz akıl sahipleri için ibretler vardır. (Bu Kuran) kelimeleri bir araya getirilerek uydurulacak bir söz değildir, ancak kendinden öncekilerin doğrulayıcısı, her şeyin 'çeşitli biçimlerde açıklaması' ve iman edecek bir topluluk için bir hidayet ve rahmettir”. (Yusuf 12/111).

Kuran-ı Kerim’de anlatılan kıssalar ne İncil yahut Tevrat’tan alıntıdır ne de yaşanmamış olaylardan bahseden satırlardır. Söz konusu kıssalar yaşanmış ve aynı zamanda bizzat Cenab-ı Hakk’ın ilminin bir tecellisi olarak Kitab’ında yer bulmuştur. İlk olarak Kuran’da anlatılan kıssalar haber verilirken Arapça’da pek çok anlatma, haber verme fiili bulunurken “kassa” fiilini kullanılması manidardır.

İkinci olarak, Yasin suresinde: “Biz sana şiir öğretmedik, bu sana yakışmaz” mealindeki ayette Kuran’ın bir şiir olmadığı, Hz. Peygamber’in şair olmadığı vurgulanmaktadır. Dolayısıyla Kuran nasıl ki şiir nitelemesini kendisinden izale ediyor ise aynı şekilde masal kitabı nitelemesini de aynı kuvvette izale etmektedir.

Son olarak her türlü noksan sıfattan münezzeh olan Allah (c.c.)’ün, insanlığa göndermiş olduğu son ve en mükemmel olan dinin Kitab’ı olan Kuran’da yaşanmamış olaylardan bahsetmesi düşünülemez. Zira bu türlü bir durum aslında kıssaların gayeleriyle tezat içermektedir. Yaşanmamış hadiseyi dinleyenlerin pek çok konuda itiraz hakkına sahip olabilecekleri unutulmamalıdır.