KISSA, MESEL ve SEMBOLİK ANLATIMLARIN SİMGESEL YORUMU
Dolaylı anlatımın en önemli bir ifade tarzı da kıssalar ve temsili hikâyeciklerdir. Hz. Peygamber bir hakikati anlatmak için, bazen her dil ve kültürde mevcut olan kıssalara ve temsili kıssalara başvurmuştur. Ancak bunların sayı itibari ile hadis külliyatı içinde çok fazla bir yer tuttukları söylenemez. Tekrarları bir tarafa bırakacak olursak, Kütüb-ü Tis’a da toplam yüz otuz dokuz kıssa olduğu tesbit edilmiştir.
Bu kıssaları muhteva itibariyle üç kısma ayırmak mümkündür. Bunların bir kısmı gerek rüyada gerekse uyanıkken Hz. Peygamberin yaşadığı tecrübelerdir. Vahyin başlangıcı ve mirac ile ilgili kıssalarda olduğu gibi. Bu tür kıssaların sayısı on beşi geçmez.
Diğer kısmı ise gaybi kıssalardır. Gaybi kıssaları da iki kısma ayırmak mümkündür. Geçmişte yaşanan tarihi kıssalar, gelecekte meydana gelecek büyük hadiseler. Tarihi kıssalar, iki tarzda nakledilmiştir. Bazıları geçmiş Peygamberlere ve ümmetlerine atfedilmiş, bazısı ise hiçbir isim verilmeden anlatılmıştır. Bunlar daha çok mesaj ihtiva eden hadislerdir. Teferruatına bir bilgilendirme söz konusu değildir. Cennet, cehennem, ahiret alemi… gibi.
Hz. Peygamberden bizlere nakledilen kıssaların bir kısmı ise temsilidir. Temsili kıssalar yaşanmamış hadiselerdir. Bunlar hakikati anlatmak, onu toplumun zihnine ve vicdanına yerleştirmek için başvurulan bir dolaylı anlatım tarzıdır.
Hz. Peygamberin dolaylı anlatım tarzı olarak sıkça başvurduğu unsurlardan biri de mesellerdir. Hadislerde geçen meseller, temsilî hikâyelerden farklı olduğu gibi Arap edebiyatındaki darb-ı mesellerden de farklıdır. Kısa öz ve veciz ifadelerden oluşan darbı meseller, tarihsel deyimlerden ibarettirler. Tarihte yaşanmış bir vakıaya göndermede bulunurlar. Hadislerde geçen meseller bir hakikati anlatmak için başvurulan bir izah ve açıklama tarzıdır. Bunlar daha çok şifahi kültürün anlatım tarzı ve üslubudur. Zihinlerdeki soyut bilgiyi somuta indirgeyerek anlatmak için bu yola başvurulmuştur.
Dostları ilə paylaş: | 
