T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

3. ARAP DİLİNİN FONETİĞİ:

ARAP DİLİNİN TARİHÇESİ

Arap dilini sistematik olarak gramerleştiren ve bu konuda ilk çalışmayı yapan alim Ebu’l-Esved ed-Düeli ( 69/689) dir . Düeli, Tabiindendir ve Sıffin savaşında Hz. Ali ile beraber idi.

Önceleri arapça kelimelerin üstünlü hallerinde harfin üzerine bir nokta, esreli hallerinde altına bir nokta, ötreli hallerinde ise harfin önüne bir nokta konuluyordu.

Ancak,müslümanların değişik bölgelere yayılması, buna paralel olarak, Kur’an’ın okunuşu konusunda farklı farklı örneklerin ortaya çıkması, ayrıca müslümanların arap dilini neye göre ve nasıl konuşup okuyacaklarına ait bilinen bir dil kültürleri yoktu.Dolayısıyla hareke konusundaki bu uygulama çok ta kullanışlı değildi.Bu uygulama, İslami dönemin ilk yüzyılından önce sona erdi. Düeli’nin nezaretinde yapılan çalışmalarla bugünkü nokta ve harekeler belirlenmiş oldu. Bu çalışmalar, Irak’ın ve doğu eyaletlerinin yöneticisi Haccac zamanında tamamlandı.Düeli, Abdü’l-Melik b. Mervan’ın 66 / 685 - 86 / 705 ) halifeliği boyunca halka Kur’ani yazıyı tanıtan kişidir.

Arapçanın esaslarını belirlemek üzere Emevi halifeleri bu işe teşvik edici tedbir ve çalışmalar için ilim adamlarını devreye soktular.

Arap dilinin ilk ve belli en büyük üstadı , Sübeveyh ( 183 / 799 )’in hocası,en büyük gramercilerin ve hicri 2.yüzyıl edebiyatçılarının yegane çizgisi olan Halil b. Ahmed ( 180 / 705 )’tir. O , arapçanın bütün özelliklerini ; gramer, sarf ve nahiv kitabı olan Kiabü’l-Ayn da yazdı.Arap dilinin hece harflerinden tertip edilen bütün kelimelerini inceledi, saydı ve onları 1.235.412 olarak tespit etti.

Halil b. Ahmed’in bu eserinin özetini yayımlayan Ebu Bekr ez-Zebidi (379 / 989 ), bu dilin sayımını yaparak aşağıdaki tabloyu meydana getirmiştir.