T. C. MİLLÎ EĞİTİm bakanliği deniZCİLİk güverte iŞlemleri

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

DENİZCİLİK

GÜVERTE İŞLEMLERİ

Ankara, 2016

• 
  Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul / kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir.
  
• 
  Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
  
• 
  PARA İLE SATILMAZ.
  

İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR

ALAN	Denizcilik
DAL	Gemi Yönetimi
MODÜLÜN ADI	Güverte İşlemleri
MODÜLÜN SÜRESİ	40/12
MODÜLÜN AMACI	Birey/öğrenciye güverte işlemlerine yönelik gerekli bilgi ve beceriyi kazandırmaktır.
MODÜLÜN ÖĞRENME KAZANIMLARI	1.Gemiye kılavuz almak için pilot çarmıhı donatma işlemini yapabileceksiniz. 2.Gemiye iniş çıkış işlemleri için borda iskelesini hazırlayabileceksiniz. .
EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI	Ortam: Manevra havuzlarında deney tekneleri, eğitim gemisi veya manevra simülasyon programlı laboratuar merkezi ve gemicilik laboratuarı Donanım: Pilot çarmıhı, şeytan çarmıhı, pilot gemiye çıkış posterleri, borda iskelesi, maketler, simülasyon programları
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME	Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test, doğru-yanlış testi, boşluk doldurma, eşleştirme vb.) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,
Bu modül, güvertede gemicilik işlemlerinden gemiye çıkışta ve gemiden inişte kullanılan ekipmanların teknik bilgilerini ve bu işlemler yapılırken bilmeniz gereken prosedürleri ayrıntılı bir biçimde kavramanıza yardımcı olacaktır. Bu prosedürler içinde bir yandan kullanılan donanımları öğrenirken bir diğer taraftan da bu donanımların bakımının, neta edilmesinin ve saklanmasının da öğrenilmesinin ne kadar gerekli olduğunu görmenizi sağlayacaktır.
Her ne kadar eksiksiz ve donanımlı ekipmana sahip olsak da pilot çarmıhının ve borda iskelesinin hazırlanması işlemi aynı zamanda denizcilikte sürekli atıf yapılan “iyi gemicilik” kavramı içerisinde değerlendirilmelidir. Bu modüldeki bilgileri öğrendikten sonra gemiye iniş çıkış işlemlerini iyi gemicilik çerçevesinde, emniyetli ve kurallara uygun şekilde gerçekleştirebileceksiniz.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ÖĞRENME KAZANIMI

Gemiye kılavuz almak için pilot çarmıhı donatma işlemini yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Pilotluk mesleğinin ne olduğunu ve doğası gereği ne tür tehlikeler barındırdığını araştırınız.

Özellikle limanlara veya dar sulara giriş çıkışlarda gemilere pilot botu yaklaşırken veya ayrılırken ne tür prosedürler uygulandığını gözlemleyiniz.

Edindiğiniz bilgileri rapor hâline dönüştürüp grubunuza sunum yaparak paylaşınız.

1. KILAVUZ KAPTAN TRANSFER DÜZENEKLERİ
1.1. Genel Bilgiler

Bir limana girişte veya bir kanaldan geçişte gemiye alınacak kılavuz kaptan (Pilot) için gemi bordasında Pilot Çarmıhı donatılır. SOLAS 1974 Konvansiyonunda alınması gerekli olan önlemlerden birisin eksik olması durumunda kılavuzun gemiye çıkmayı kabul etmemesi mümkündür.

Resim 1.1: Kılavuz kaptan köprüüstünde
Özellikle Panama ve Süveyş gibi kanal geçişlerinde, ABD, Kontinant, Avustralya ve Kanada limanlarında kuralların uygulanması titizce takip edilmektedir. Geminize gelen bir kılavuzun o devletin yetkili resmi bir elemanı gibi güverteden köprüüstüne kadar gözüne çarpan tüm aksaklıkları rapor edeceğini unutmayınız. Özellikle Pilot çarmıhı ve alınan önlemleri, güverte düzenini, ışıklandırmayı, zabitlerin elindeki VHF aygıtlarını, köprüüstüdeki gerekli bilgi panolarını, haritaların düzeltmelerini ve tarihlerini, hatta yaklaşımda konulan mevkileri bile kontrol eden titiz bir kılavuzun, gemideki görevini bitirdikten sonra durumu hemen Liman Başkanlığına bildireceğini göz önünde tutunuz.
1.1.1. Emniyet
Bilindiği üzere, kılavuz kaptanlar, kılavuzlama hizmetine başlamak için gemiye çıkmak ve kılavuzlama hizmetinin sonunda da gemiden inmek zorundadırlar. Ve bu gemiye çıkma / inme sırasında, uygunsuzluklar nedeniyle oluşan kazalar nedeniyle, dünyanın her yerinde, birçok kılavuz kaptan yaralanmış ya da ölmüştür.


Resim 1.2: Kılavuz kaptanın gemiye çıkması

Bu kılavuz kaptan kazaları, uluslararası önemde bir konu sayıldığından, bu gibi kazaları önlemek için Uluslararası Deniz Kılavuz Kaptanlar Derneği (IMPA), Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) ve Uluslararası Standartlaştırma Derneği (ISO) çalışmalar yapmıştır.

Uluslararası Deniz Kılavuz Kaptanlar Derneği (IMPA), kılavuzların mesleğini ve genel olarak denizcileri etkileyen teknik konular üzerinde yaptığı yayınlar arasında, Uluslararası Denizde Can Güvenliği Sözleşmesine (SOLAS) ve Uluslararası Standartlaştırma Derneği (ISO) ölçülerine uygun olarak, gemiye binme düzenleri gereklerini gösteren bir poster yayınlamıştır.
Kuşkusuz, bütün gemiler, gemiye inme ve çıkma sırasındaki kılavuz kaptan kazalarını önlemek için SOLAS Sözleşmesinin Seyir (Navigasyon) Güvenliği ile ilgili V. Bölümündeki 23. Kurala tümüyle uymalıdırlar.

1.2. Pilot Çarmıhı
Bir kılavuz kaptanın gemiye emniyetle inip çıkabilmesi için kullanılması gerekli olan kılavuz çarmıhlarının, kullanım ile yapı ve ölçü standartlarını açıklayan SOLAS Sözleşmesinin V. Bölümündeki Kural 23 kapsamında yer alan teknik detaylara uymalıdır. Bu standartlar Dünya Denizcilik Örgütü tarafından belirlenmiş olup üreticiler de bu standartlara uygun ekipmanlar üretmelidirler.
1.2.1. Yapısı
Pilot çarmıhındaki basamaklar eğer sert ağaçtan yapılmışsa birbirine ek değil yekpare olmalı eğer başka materyalden yapıldı ise idarenin istediği eşdeğer kuvvet ve mukavemete sahip olmalıdır. En alttaki 4 basamak yine idarenin belirlediği mukavemeti karşılamak koşuluyla kauçuk(plastik) ve diğer materyallerden yapılabilir.

Resim 1.3: Pilot çarmıhı son dört basamağı ve uzun basamak
Çarmıhın basamakları, yapılırken, birbirine paralel kalacak biçimde bağlanmış olmalıdır. Basamakların yüzeylerinin kaymaz bir etki göstermesi gereklidir. Halatlar arasındaki basamakların arası 40 santimetreden az, genişliği 11,5 ve derinliği 2,5 santimetreden az olmamalıdır.(yüzeyi kaydırmaz malzemesi dışında)
Hiç bir pilot çarmıhının orijinal yapısı harici farklı olarak değiştirilmiş ikiden fazla basamağı olmamalıdır. Eğer farklı biçimde değiştirilen basamak varsa mümkün olan en kısa süre içerisinde orijinaliyle aynı yöntem kullanılarak emniyete alınmalıdır.

Resim 1.4: Kılavuz kaptanın çarmıha dengeyi sağlayarak tırmanması

Pilot çarmıhında en önemli hususlardan biri de “spreader” dediğimiz çarmıhın dönmesini engelleyip dengede durmasını sağlayan ve böylece pilot için daha emniyetli bir iniş çıkış imkânı tanıyan uzun basamaklardır.
Bu “ spreader” denilen uzun basamaklar en aşağıda 5.basamaktan başlar ve 9 basamağı geçmemek kaydıyla tekrar aralara konulur. Boyları da 180 cm az olamaz.
1.2.2. Diğer Dikkat Edilmesi Gereken Özellikler
Pilot çarmıhının hazırlanmasında ve kılavuz alırken donatılmasında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlar şunlardır:

• 
  Çarmıhın halat kısmı eksiz manila veya dakron halattan olmalıdır.
  
• 
  En alt dört basamak kılavuz motorlarının darbelerine maruz kalacağından sert ve esnek plastikten yapılır. Diğer basamaklar ise tek parça sert tahtadan ve mutlaka kaymaz özellikte olmalıdır.
  
• 
  Çarmıh basamakları en az 19 pus uzunluğunda ( 1 pus = 2.54 cm ) , 4 pus eninde ve an az 1 pus kalınlığında olmalıdır.
  
• 
  Çarmıh basamaklarının her iki ucu içinden geçen halatların arasındaki mesafe 16 pus,19 pus arası olmalıdır.
  
• 
  Basamakların arasındaki düşey mesafe ise 12 ve 15 pus arasında bir değerde ve bu değer tüm basamaklar arasında mutlaka aynı olmalıdır.
  
• 
  Pilot çarmıhının maksimum uzunluğu 9 metre olmalıdır.
  
• 
  Güverteye erişim gemi bordasına açılan bir kaportadan ya da çarmıh bitiminden sağlam bir tutunmayı temin edecek küpeşte üzerine sabitlenmiş en az 40 pus uzunluğunda iki dikme arasında güverte seviyesine inen bir merdiven aracılığı ile olmalıdır.
  
• 
  Pilot çarmıhının her iki tarafında yukarıda bahsedilen özelliklerde, eksiz güverteye bağlanmış bir halat, pilot çarmıhı boyunca sallandırılmış olmalıdır ve bunlar acil durumda kılavuzun tutunabilmesi içindir. Ancak bazı kılavuzlar çarmıha tırmanırken duruma göre bunların yukarıya çekilmesini talep edebilir.
  



1.2.3. Donatılması
Pilot çarmıhının donatılması gemi güvertesinin deniz seviyesinden itibaren 9 metre ve daha fazla mesafede olmasına göre yapılır. Eğer tırmanma mesafesi 9 metreden daha az ise normal çarmıh donatılır. Mesafe 9 metreden fazla olunca ilaveten borda iskelesi donatılır.

Resim 1.5: Pilot çarmıhının donatılması
Pilot çarmıhı donatıldığında pilotu, elinde köprü ile haberleşmeyi sağlayacak VHF olan bir zabit ve bir gemici karşılayacaktır. Gece, çarmıh ve güverte yeterli derecede aydınlatılacaktır. Çarmıh başında, bir ucunda kendiliğinden yanan aydınlatma aygıtı olan bir el incesine bağlı can simidi bulunacaktır.
Pilot çarmıhının alt ucu hiçbir zaman gemi bordası ile kılavuz motoru arasına girmemelidir aksi takdirde gemini baş kıç veya yalpa yapmasıyla çarmıh kopabileceği gibi kılavuz çarmıhtayken pilot botunu ayrılması sonucu oluşan sürtünme çarmıhı kaydırarak kılavuzun dengesini yitirmesine veya düşmesine sebep olabilir. Bunu kontrol altına almanın iyi bir yolu çarmıhın alt ucuna bir el incesi bağlanması ve kılavuz botundaki gemicinin yönlendirilmesine göre güvertedeki gemici tarafından çekilerek çarmıhın araya sıkışmasının önlenmesidir.
Panama Kanalı geçişlerinde köprü üstünden sancak ve iskele davlumbaz manevra uçlarında(Kırlangıç) belirtilen yeterlikte birer yağmur muşambası tentesi hazırlanacaktır.

1.3. Pilot Çarmıhı ve Borda İskelesi Kombinasyonunun Özellikleri

• 
  Tutma puntelleri, minimum çapı 32 mm üst ucu küpeşteden 120 cm yukarıda ve iki puntel birbirinden minimum 70 cm maksimum 80 cm açık olmalıdır.
  
• 
  Tutma halatları, eğer kılavuz isterse minimum çapı 28 mm ve düğümsüz olmalıdır.
  
• 
  Yan halatlar, minimum çapı 18 mm olmalıdır.
  
• 
  Basmaklar, gemi bordasına dayanıyor olmalıdır.
  
• 
  Spreader, minimum 180 cm uzunlukta olmalıdır ve 5 basamakta bir önleyici olmalıdır.
  
• 
  Fazla uzun pilot çarmıhı çok tehlikelidir.
  

Resim 1.6: Uzun bir pilot çarmıhı

• 
  Pilot çarmıhı, borda iskelesi tavasından en az 2 metre yüksekliğe çıkmalı, basamaklar gemi bordasına sıkıca dayanmalıdır.
  
• 
  Borda merdiveni, gemi bordasına dayanmalıdır. Borda merdiveni kıça doğru bakmalı ve maksimum eğimi 55 derece olmalıdır. İskele tavası sabit ve sağlam puntellerle donatılmalıdır.
  

Resim 1.7: Kılavuz kaptan transfer düzenekleri
1.4. Pilot Botuna Yaklaşma
Kılavuz kaptanın gemiye çıkarken kullandığı donanım ne olursa olsun, bu esnada kaptanın gemisini yalpayı minimuma indirecek ve kılavuz botunu rüzgâr, dalga etkisinden koruyacak şekilde kılavuz botuna rüzgâr altı yapması çok önemlidir.
Gemi pilot çarmıhının hazırlanmış olduğu taraftan değil de diğer taraftan rüzgâr ve dalgaları karşılayarak kılavuz botunun yanaşmasını kolaylaştırır. Ancak kılavuz botunun gemi bordasına yanaşmasını kolaylaştırmak için geminin üzerinde en az 2 mil, tercihan 3-4 mil sürat olmalıdır. Gemi yol yapmadığında ve özellikle de denizler varsa kılavuz botu gemi bordasına yanaşık durmakta zorluk çeker.
Eğer denizler nispeten sertse kaptan kılavuz botu yanaşmadan kısa bir süre önce geminin pruvasını botun geldiği istikametin tersine doğru alabanda dümen açısı ile ileri yolla bir miktar tokatlarsa botun yanaşacağı alanı adeta düzlemiş olur ve manevrasını kolaylaştırır.
Bazı yüksek gemilerde sık kullanılan bir yöntem de küçük elektrik vinç ile kılavuz merdiven tırmandırmadan gemiye almaktır. Kılavuz kaptan önce birkaç basamaklı bir çarmıhtan tırmanarak dıştan muhafazalı metal bir kafesin içerisine girer ve orada tutunarak kendini sabitler. Buraya tırmandığı küçük çarmıh kafesin alt ucuna bağlıdır
Hazır olunca gemi personeli tarafından kafesin üst tarafına iki taraftan bağlı tel halat vira edilerek yukarıya alınır. Birçok kılavuz bu yöntemi tehlikeli bulmakta ve kullanmayı reddetmektedir. Zira tel halatın üzerine sarıldığı kütükte telin düzgün sarılmasını sağlayan ayrı bir mekanizma mevcut değilse teller geminin hareketiyle üst üste binerek herhangi bir uçtan atabilir ve kafesin tek halata binip kopmasına neden olabilir.
Bu metodun kullanıldığı gemilerde hem emniyet açısından hem de kılavuzun böyle bir donanımı reddetmesi ihtimalini göz önüne alarak ayrıca bir pilot çarmıhı mutlaka donatılmış olmalıdır.
1.5. Mekanik Pilot Vinci
Eğer pilot çarmıhını indirmek için mekanik pilot vinci kullanılmakta ise bu vinç gemiye emniyetli giriş çıkışı engellememelidir. Pilot çarmıhı gemi bordası ve pilotun gemiye çıkış noktası arasında herhangi bir engel oluşturmamalıdır. Bu vinçler çarmıhı makine gücüyle vermeye yarar. Hem açık güverteden hem de geminin fribordu yüksekse gemi bordasındaki pilot istasyonlarındaki açıklıklardan kullanılmaktadırlar.
Resim 1.8: Mekanik Pilot vinci

Resim 1.9: Mekanik Pilot vinci çarmıh ile beraber

1.6. Sıkça yapılan hatalar
Kuşkusuz, aşağıda sayılan olumsuzlukların her biri bir kaza nedeni olabilir. Bu nedenle, tüm gemilerin IMO ve ISO tarafından belirlenen kurallara tam olarak uyması gerekli bulunmaktadır.

• 
  Çarmıh gereğinden uzun bağlanmaktadır; öyle ki bazen alt basamakları suda bulunmaktadır.
  
• 
  Çarmıh basamakları deniz yüzeyine paralel olacak biçimde bağlanmamakta ve bir yanı aşağıda, bir yanı yukarıda olmaktadır.
  
• 
  Çarmıh güverteye iyi bağlanmamakta ya da gevşek bağlandığından boşluğu bulunmakta, bu nedenle de kılavuz kaptan çarmıha bindiğinde hızlı silkinme ve kaymalar olmaktadır (ki bu yüzden birçok kılavuz kaptan denize düşmüştür).
  
• 
  Küpeşte merdivenleri ya hiç bulunmamakta, ya da çarmıhın tam karşısına konulmadığından geçiş sırasında tehlikeler ve kazalar olmaktadır.
  
• 
  Küpeşte merdivenleri, güverte ve küpeşte arasında tam sabitleştirilmediğinden basıldığında sallanmakta, kaymakta ve hatta düşmektedir.
  
• 
  Çarmıhın, ters dönmesini önleyecek uzun basamakları (spreader) ya hiç bulunmamakta ya da çok seyrek konulduğundan işe yaramamaktadır.
  
• 
  Gemiye giriş / çıkış noktasında (küpeştede) el tutma yerleri ya da puntelleri bulunmamaktadır.
  
• 
  Gemiye giriş / çıkış noktasında, güverteye geçilmesini zorlaştıran, yükler, çarmıhın uygunsuz durumda bırakılan geri bölümü, vb. engeller bulunmaktadır.
  
• 
  Çarmıhın basamaklarını yanlarda sabitleştiren marsepetlerden bazıları düştüğünden bu gibi basamakların bir ucu aşağıya kaymış durumda bulunmaktadır.
  
• 
  Çarmıhın, genellikle alt bölümlerinde, kırık ve eksik basamaklar bulunmaktadır.
  
• 
  Geminin fribord dokuz metreden yüksek olduğu halde, çarmıhla borda iskelesi birlikte kullanılmamaktadır.
  
• 
  Çarmıhla borda iskelesi birlikte kullanıldığında, borda iskelesinin alt tavası ile çarmıh bitişik bulunmamakta, birbirine bağlanmamakta ve birbirinden uzak bırakılmaktadır.
  
• 
  Çarmıhla borda iskelesi birlikte kullanıldığında, çarmıhın üst basamakları borda iskelesi alt tavasının en az iki metre üstüne kadar uzanması gerekirken, uzanmamaktadır.
  
• 
  Güvertede el incesi ve ışıklı can simidi bulundurulmamaktadır.
  
• 
  Geceleyin, çarmıh ve kılavuz kaptanın geçeceği güverte bölümü uygun biçimde aydınlatılmamaktadır.
  
• 
  Kılavuz çarmıhının başında, kılavuz kaptanı karşılayıp, köprüüstüne kadar götürmesi gereken zabit bulunmamaktadır.
  
• 
  Kılavuz kaptanı çarmıhın başında karşılayan sorumlu zabitte, köprüüstüyle bağlantı sağlayacak bir el telsizi bulunmamaktadır.
  
• 
  Kılavuz kaptan alıp / çıkarırken rüzgâraltı yapmaya dikkat edilmemektedir.
  
• 
  Yolda kılavuz kaptan alıp / çıkarırken, kılavuz motorunun gemi bordasına güvenlikle yanaşabilmesini sağlamak için, 5 mil dolayında ya da daha az olması gereken bir ileri yol korunmamakta, gemi ya daha çok hız yapmakta ya da tamamen durmaktadır. Bu arada kılavuz kaptan alıp / çıkarırken, çok tehlikeli olmasına karşın, tornistan yapan gemilere bile rastlanmaktadır.
  

UYGULAMA FAALİYETİ
Aşağıdaki işlem basamaklarını takip ederek uygulama faaliyetini gerçekleştiriniz.

İşlem Basamakları	Öneriler
Pilot istasyonuyla iletişim kurunuz.	Pilot çarmıhını sudan kaç metre yukarıda veya geminin sancağında mı iskelesinde mi istedikleri gibi bilgileri öğrenmeniz daha sağlıklı hazırlık yapmanıza yardımcı olacaktır.
Yetkili zabit ve gemiciler eşliğinde çarmıhın donatım işlemine başlayınız.	Çarmıhın istenilen şekilde hazırlandığından emin olmak için güvertede yetkili zabitin gemicilerin başında olması yararlı olacaktır.
Kılavuz kaptan güverteye ayak basana kadar pilot mahallinden ayrılmayınız.	Kılavuz kaptanın güverteye çıktığı zamanın kaptana raporlanmasının hem emniyet hem de jurnale düşülecek kayıt açısından önemli olduğunu unutmayınız.
Kılavuz kaptan gemiye çıktıktan sonra önden giderek ona köprüüstüne kadar eşlik ediniz.	Kılavuz kaptanı güler yüzle karşılayıp köprüüstüne kadar eşlik etmek hem nezaket gereği hem de gemiye yabancı olan kılavuzun tek başına bırakılmaması açısından önemlidir.
Kılavuzun gemiden ayrılırken istediği duruma göre tekrar transfer düzeneklerinin gözden geçiriniz.	Kılavuz kaptanın gemiden mi karadan mı ayrılacağı, hangi taraftan ayrılacağı gibi bilgileri öğrenirseniz bu bilgilere göre uygun zamanda çarmıhınızı toplayabilir, diğer tarafa donatabilir veya olduğu gibi bırakabilirsiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Pilot çarmıhının kullanılış amacı nedir?

1. 
   Yolcuların gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
2. 
   Mürettebatın gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
3. 
   Kılavuz kaptanın gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
4. 
   Gemiye kumanya gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
5. 
   Geminin bordasındaki kana rakamlarından draft okumak
   

2. Pilot çarmıhının en alttaki kaç basamağı plastik malzemeden yapılır?

1. 
   2
   
2. 
   4
   
3. 
   3
   
4. 
   6
   
5. 
   5
   

3. Aşağıda pilot çarmıhı ile ilgili olarak verilen cümlelerden hangisi yanlıştır?

1. 
   Pilot çarmıhı bu konuda görevlendirilmiş güverte zabitinin gözetiminde hazırlanır.
   
2. 
   Çarmıhın halat kısmı eksiz manila veya dakron halattan olmalıdır.
   
3. 
   Basamakların arasındaki düşey mesafe ise 12 ve 15 pus arasında bir değerde ve bu değer tüm basamaklar arasında mutlaka aynı olmalıdır.
   
4. 
   Pilot çarmıhının maksimum uzunluğu 6 metre olmalıdır.
   
5. 
   En alt dört basamak kılavuz motorlarının darbelerine maruz kalacağından sert ve esnek plastikten yapılır. Diğer basamaklar ise tek parça sert tahtadan ve mutlaka kaymaz özellikte olmalıdır.
   

4. Pilot çarmıhındaki uzun basamakların boyu en az kaç cm olmalıdır?

1. 
   170 cm
   
2. 
   210 cm
   
3. 
   200 cm
   
4. 
   180 cm
   
5. 
   190 cm
   

5. Aşağıdakilerden hangisi pilot çarmıhı donatılırken yapılan hatalardan değildir?

1. 
   Kılavuz kaptanı çarmıhın başında karşılayan sorumlu zabitte, köprüüstüyle bağlantı sağlayacak bir el telsizi bulunmamaktadır.
   
2. 
   Zabit, kılavuz kaptan güverteye ayak basana kadar pilot mahalinden ayrılmamaktadır.
   
3. 
   Geminin fribordu dokuz metreden yüksek olduğu halde, çarmıhla borda iskelesi birlikte kullanılmamaktadır.
   
4. 
   Çarmıhın, genellikle alt bölümlerinde, kırık ve eksik basamaklar bulunmaktadır.
   
5. 
   Gemiye giriş çıkış noktasında, güverteye geçilmesini zorlaştıran, yükler, çarmıhın uygunsuz durumda bırakılan geri bölümü, vb. engeller bulunmaktadır.
   

6. Pilot çarmıhındaki uzun basamakların arası en fazla kaç basamak olabilir?

1. 
   9
   
2. 
   5
   
3. 
   7
   
4. 
   8
   
5. 
   4
   

7. Denizcilik sektöründe de kurallar zamanla değişmektedir. Bu modüldeki pilot çarmıhı ile ilgili bir bilginin değişip değişmediğini hatırlayamayan bir zabit emin olmak için aşağıdaki kitaplardaki bölümlerden hangisine bakmalıdır?

1. 
   SOLAS/Bölüm 3
   
2. 
   LSA Kod
   
3. 
   MARPOL/Ek 1
   
4. 
   SOLAS/Bölüm 5
   
5. 
   FSS Kod
   

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise “Uygulamalı Test”e geçiniz.
UYGULAMALI TEST
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet, kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri	Evet	Hayır
Pilot istasyonuyla iletişim kurdunuz mu?
Çarmıhın hangi taraftan sudan kaç metre yüksekte hazırlanacağını veya fribordunuz 9 metreden fazla ise borda iskelesi ile çarmıh kombinasyonu yapılmasını konuştunuz mu?
Yetkili zabit eşliğinde çarmıhın istenilen şekilde donatım işlemine başladınız mı?
Donatım işleminin kurallara uygun ve emniyetli şekilde gerçekleştirildiğini kontrol ettiniz mi?
Gece, çarmıhın ve güvertenin yeterli derecede aydınlatıldığından emin oldunuz mu?
Kılavuz kaptanı güvertede karşılayıp kılavuza köprüüstüne kadar eşlik ettiniz mi?
Kılavuz kaptanın gemiden ayrılışı için çarmıhı veya borda iskelesini ayarladınız mı?

DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

ÖĞRENME KAZANIMI

Gemiye iniş çıkış işlemleri için borda iskelesini hazırlayabileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Hangi tür gemilerde hangi tür borda iskelelerinin kullanıldığı araştırınız.

Borda iskelelerinin donatılması ve bakımındaki önemli noktaları araştırınız.

Edindiğiniz bilgileri rapor hâline dönüştürüp grubunuza sunum yaparak paylaşınız.

2. bORDA İSKELESİ
2.1. Genel Bilgiler
Borda iskeleleri çok çeşitli modelleri olan ve yat, gemi gibi deniz araçlarında kullanılan ekipmanlardır. Genelde sabit yapıdan çok portatif yapıda bulunurlar. Kaba tabirle bu ekipmanları deniz araçlarına yolcu veya mürettebatın giriş çıkışını sağlamak amacıyla bordalarından bir tarafa asılmış merdivenler olarak tanımlayabiliriz. Ölçüleri standart olmayıp geminin boylarına göre değişmektedir.
Tipik bir borda iskelesi ortalama kilodaki bir ya da iki insanı aynı anda taşıyabilecek sağlamlıktaki hafif metallerden inşa edilirler. Çoğu borda iskelesinde temel yapı iki taraf arasına seri şekilde bağlanmış ve arası boşluklu merdivenlerden oluşmuş şekildedir.
Borda iskelesinin bir karakteristik özelliği de her tarafın tepesindeki kanca dizaynıdır. Bu dizayn iskeleyi emniyetli bir biçimde istifleme ve gerektiği zaman geminin bordasına emniyetli bir biçimde konumlandırabilmeyi sağlar.

Resim 2.1: Gemiye giriş-çıkış

Dizaynı gereği borda iskeleleri platform ve küpeşteye sahip olabilir ya da olmayabilir. Küçük gemilerdeki iskelelerde bu elemanlara daha az rastlanırken daha büyük gemilerdeki iskelelerde iskele boyunca devam eden küpeşteler ve tepede bir giriş platformu yer alır.

Resim 2.2: Borda iskelesi
Borda iskelesinin dizaynı büyük gemilerde geminin bordasına paralel olacak ve geminin bordasına dik açıyla bağlanacak şekildedir. Ayrıca eski borda iskelelerinde basamaklar genellikle ahşap yapıdayken artık günümüzde bunlar yerini hafif metale bırakmıştır. Ancak bazı ufak teknelerde dayanıklı plastik de kullanılabilinmektedir.

2.2. Bazı Borda İskelesi Çeşitleri
2.2.1. Sabit Yay Adımlı Borda İskelesi
Genellikle 10 ile 60 basamak arası değişmekte olup alüminyum alaşımla kaynaklanır. Geminin her iki yanına konulabilir. Avantajı kolay elleçlenebilir, pratik ve sağlam yapıda olmasıdır. İskele bünyesindeki sabit eklentilerine bağlı makaralardaki çelik halatların vira-mayna edilmesiyle iskeleye yekpare olarak kumanda edilir.

Resim 2.3: Sabit yay adımlı borda iskelesi

2.2.2. Teleskopik Adımlı Borda İskelesi
Teleskopik borda iskeleleri kendi içine geçebildiği ve olduğundan daha az yer kapladığından dolayı istif için yeteri alanı olmayan fakat draftı yüksek tekneler için idealdir.

Resim 2.4: Teleskopik adımlı borda iskelesi
2.2.3. Rıhtım tipi Borda İskelesi
Nispeten ufak teknelerde kullanılır. İnce yapıdadır.

Resim 2.5: Rıhtım tipi borda iskeleleri

2.2.4. Sökülebilir Borda İskelesi
Teleskopik tiplere göre içe geçmeli değil doğrudan sökülebilir olduğundan yer açısından daha avantajlıdır.

Resim 2.6: Sökülebilir borda iskelesi
2.2.3. Küpeşteli Borda İskelesi
Daha çok ufak tekne ve yatlarda kullanılır. Daha büyük gemilerde ise güverteler arası geçişte veya gemiden güverteye geçişte kolaylık sağlamak için kullanılır.

Resim 2.7: Küpeşteli borda iskelesi
2.3. Borda İskelesi Kazaları

Borda iskeleleri eğer doğru donatılmamış, uygunsuz şekilde meyil etmiş ya da bakımları yetersiz yapılmışsa tehlikeli olabilir. Bilinen bu tehlikelere rağmen bu tür kazaların artışı devam etmektedir.

Resim 2.8: Hasar görmüş bir borda iskelesi

Başlıca yaşanan borda iskelesi kazaları bakımların tam yapılmamasından kaynaklı iskeleyi rıhtıma mayna ederken yarıda havada kalarak devrilmesi, kırılması veya fazla mayna edip rıhtımdan gelen tepkiyle kırılması durumlarıdır.

Yine puntellerin eksik konulması, emniyet ağının çekilmemesi, punteller arasından emniyet için geçirilen koruyucu halatların geçirilmemesi gemiye giriş çıkışlarda personel, yolcu ve veya gelen misafirlerin dengelerini kaybedip düşmelerine ve ağır şekilde yaralanmalarına neden olabilir.
Borda iskelesi rıhtıma konulurken doğru açıyla konulmalı üzerine çok fazla yük binmemelidir. Ayrıca rıhtımdaki babalar, manevrada verilecek halatların geçiş yolları, rıhtımdaki diğer engeller borda iskelesi rıhtıma verilirken göz önüne alınmalıdır.
Geminin rıhtımla olan mesafesinin yükleme tahliye işlemlerinden, balast operasyonlarından, gidilen limana bağlı olarak gel-git olaylarından etkilenerek sürekli bir değişim içinde olacağı unutulmamalıdır. Yaşanan bu değişim lumbarağzı vardiyasındaki gemiciye hatırlatılmalı vardiyası boyunca halatlarla beraber borda iskelesinin de sürekli izlenmesi ve duruma göre vira mayna edilmesi söylenmelidir.

2.4. Borda İskelesinin Donatılması
Borda iskeleleri ağır ve kullanışsız ekipmanlardır. Kullanım talimatları iskelelerin ve ekipmanlarının bulundukları alanların yakınında olması gerekir. Olası yanlış ve tehlikeli sonuçlara karşın borda iskelesinin donatılmasının ve rıhtıma verme alma operasyonunun tecrübeli bir kişi tarafından yapılması gerekir. Eğer çok aşina olmayan biri tarafından yapılıyorsa yine yanında ona komut verecek ve yönlendirecek birisi olmalıdır.

Gemi sörveylerindeki borda iskeleleri ile ilgili bulunan hatalardan biri de emniyet ağlarıyla ilgilidir. Emniyet ağı borda iskelesinin altına ve yanlarına gerekli emniyet payı bırakılarak gerilmelidir. Eğer sadece iskelenin boyu kadar ve kenarlardan emniyet payı bırakılmadan gerilirse düşen kazazedeyi yakalayamayacak ve kullanışsız bir prosedür olmaktan ileriye gidemeyecektir.

Puntellerdeki halkaların içinden geçirilen halat korkulukların etkin bir koruma sağlaması için gergin konumlandırılmaları gerekir. Ayrıca bütün puntellerin doğru yere oturtulmuş ve emniyetli bir biçimde sabitlenmiş olması gerekmektedir.

Basamaklar, küpeşteler ve platform kontrol edilmelidir. Bunların üzerinde emniyeti tehlikeye atacak yağ, gres, buz gibi kaygan maddelerin olmamasına var ise temizlenmesine dikkat edilmelidir. Bunun haricinde borda iskelesinin vincinin kollarıyla basamaklar arasındaki mesafenin baş mesafesinden fazla olmasına ve yine kollardaki çelik halatların baş için tehlike oluşturmayacağına emin olunmalıdır.

Uygulanabildiği ölçüde borda iskelesine hem rıhtımdan hem de gemiden yaklaşırken bu alanlarda tehlikelerin ve engelleyici maddelerin olmamasına dikkat edilmelidir. Geminin yükleme tahliye ve rıhtım durumuna göre borda iskelesini rıhtıma göre tam ayarlayamamak mümkün olabilir. Böyle durumlarda iskelenin çıkış platformu ile rıhtım arasına tahta benzeri malzeme koyarak daha sabit ve emniyetli hale getirmek veya platformu rıhtımda tehlike oluşturmayacak bir yere bağlayıp sallanmasını önlemek gibi pratik çözümler üretilebilir.




1. Puntellerdeki deliklerden geçirilen ve korkuluk vazifesi gören el incesinin(ince halat) gergin ve aşınmamış olmasına dikkat edin.
2.Puntellerin sağlam ve bağlantı yerlerine emniyetle oturduğuna emin olun.
3. Emniyet ağını zarar görmeden gemi ile iskele arasına gerin.
4. Vincin kolları ve çelik halatın emniyetli baş mesafesini engellememesini sağlayın.
5.Basamaklarda kaygan madde varsa temizleyin.
6.Platformların sağlam olduğundan emin olun.
7.Borda iskelesinin tümünü etkili bir şekilde aydınlatın.
8.Giriş çıkışlarda herhangi bir engel olmadığından emin olun.
9. Lumbarağzında kendinden yanar ışıklı ve el inceli bir can simidi bulundurun.
Resim 2.9: Borda iskelesi donatılırken dikkat edilecek hususlar

Geceleri gemi giriş çıkış noktaları ve borda iskeleleri boylu boyunca aydınlatılmalıdır. Eğer sabit aydınlatmayla bu sağlanamıyorsa portatif aydınlatmalar da bu iş için kullanılabilir. Bunun dışında kendiliğinden yanan aydınlatmalı bir can simidi de emniyet için lumbarağzına konulabilir. Çoğu gemide lumbarağzında borda iskelesinin yanlarının da acil durumlar ve müdahaleler için yangın planı, mürettebat listesi, tehlikeli madde listesi gibi bilgilerin bulunduğu ufak kutu ya da bölme bulunmaktadır.

2.5. Borda İskelesinin Bakımı
Borda iskelesinin bakımlarının periyodik olarak yürütülmesi SOLAS kapsamındaki gerekliliklerdendir. Aylık inceleme ve bakımları “Emniyetli Yönetim Sistemi” (SMS) kapsamında yer alan planlı bakım sistemi içinde detaylı şekilde yer almalıdır. Bu bakımlar üretici firmanın talimatları doğrultusunda periyodik olarak aksatılmadan yapılmalıdır.
Bu planlı bakım ve incelemelerin dışında bunlara ek olarak borda iskelesi her donatıldığında herhangi bir hasar belirtisi, bir bozukluk veya ileri düzeyde paslanma olup olmadığı kontrol edilmelidir.


Resim 2.10: Borda iskelesi bakım tutumu

Borda iskelesinin yapısı çatlaklık, yamukluk, hasar ve korozyon gibi yönlerden yakından kontrol edilmelidir. Eğer alüminyum borda iskelesinin hafif metal yapıda bağlantıları varsa bunlar çok iyi bir şekilde gözden geçirilmelidir. Bu iki farklı metalin teması sonucu korozyon çok daha hızlı şekilde gerçekleşebilir. Böyle bir durumda materyallerin birbirinden ayrılması muhtemelen borda iskelesinin yapısını oldukça zayıflatacaktır.

Borda iskelesinin puntellerinde problem varsa onarılmalı ya da değiştirilmelidir. Koruyucu halat korkuluklar ise aşınma ve yıpranmaya karşı dikkatlice incelenmeli ve gerekli ise yenisi ile değiştirilmelidir. Makaralar gibi döner aksamın rahat çalışması için gerekli bakım ve yağlama yapılmalıdır. Gerektiği zaman çelik halatlar greslenmelidir.
Emniyet ağları güneş ışınları ve ısıdan kaynaklı aşınmaya ve hasarlara karşı kontrol edilmelidir. Ayrıca emniyet ağları üzerine dökülmüşse gres, boya, kimyasal gibi maddeleri emip deforme olabilir. Böyle bir durumda taşıma kuvvetinin oldukça düşeceği unutulmamalıdır.
Borda iskelesinin vinci periyodik ve planlanmış aralıklarla incelenmeli ve yüke karşı test edilmelidir. Çelik halatlarda aşınma, kol atma, yıpranma gibi durumlar varsa değiştirilmelidir. Çelik halatlar incelenirken en çok dikkat edilmesi gerek yer makaraların etrafıdır. Ayrıca belirli sürelerle çelik halatlar ters yüz edilebilir.
Kontrol mekanizması, elektrik motorunun kullanılması, kumandası limit sviç gibi hususlarda kontrol edilecek hususlar arasında yer almalıdır. Kullanım talimatlarının ve bayrak devleti gereğince öngörülen toplam ağırlık, emniyetli çalışma yükü gibi bilgilerin açıkça markalandığından emin olunmalıdır.

• 
  
  

UYGULAMA FAALİYETİ

Aşağıdaki işlem basamaklarını takip ederek uygulama faaliyetini gerçekleştiriniz.

İşlem Basamakları	Öneriler
Borda iskelesinin yapı elemanlarının sağlam durumda olduğundan emin olunuz.
Emniyet ağını geriniz. Basamakları kontrol ediniz. Giriş çıkışlardaki engelleri kaldırınız.	Emniyet ağının gemi bordası ile borda iskelesi arasını kapsayacak şekilde germeniz olası kazalara karşı daha etkili olacaktır.
Geceleri borda iskelesini tamamını rahat gözükecek şekilde aydınlatınız.	Sabit aydınlatmalar yoksa portatif aydınlatmalardan yararlanabilirsiniz.
Lumbarağzında bulunan vardiyacının borda iskelesinin durumunu sürekli kontrol etmesini sağlayınız.
Periyodik olarak planlı bakım sistemi içerisinde aksatmadan borda iskelesinin bakımlarını gerçekleştiriniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Borda iskelesinin kullanılış amacı nedir?

1. 
   Gemiye yakıt transferini sağlamak
   
2. 
   Mürettebatın ve yolcuların gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
3. 
   Kılavuz kaptanın gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
4. 
   Gemiye kumanya gemiye giriş çıkışını sağlamak
   
5. 
   Geminin bordasındaki kana rakamlarından draft okumak
   

2. Aşağıdakilerden hangisi borda iskelesinin türlerinden biri değildir?

1. 
   Teleskopik
   
2. 
   Rıhtım
   
3. 
   Sabit
   
4. 
   Sökülebilir
   
5. 
   Elektrikli
   

3. Aşağıdakilerden hangisi borda iskelesi donatılırken dikkat edilecek hususlardan biri değildir?

1. 
   Puntellerdeki deliklerden geçirilen ve korkuluk vazifesi gören el incesinin(ince halat) gergin ve aşınmamış olması.
   
2. 
   Lumbarağzında kendinden yanar ışıklı ve el inceli bir can simidi bulundurma.
   
3. 
   Emniyet ağını zarar görmeden gemi ile iskele arasına germe.
   
4. 
   Pilot çarmıhı ile düzgünce bağlandığını kontrol etme.
   
5. 
   Giriş çıkışlarda herhangi bir engel olmadığını kontrol etme.
   

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru “Modül Değerlendirme” ye geçiniz.

UYGULAMALI TEST
Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet, kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri	Evet	Hayır
Borda iskelesinin bosalarını çözdünüz mü?
Borda iskelesinin yapı elemanlarını kontrol ettiniz mi?
Borda iskelesini rıhtımla gemi arasındaki mesafeye ve engellerin durumuna göre emniyetli bir mesafe ve açıyla rıhtıma indirdiniz mi?
Puntelleri yerlerine emniyetli bir şekilde sabitlediniz mi?
Puntellerin arasından korkuluk görevi görecek el incesini gergin ve emniyetli bir şekilde geçirip sabitlediniz mi?
Emniyet ağını gerdiniz mi?
Giriş çıkışta emniyetli geçişe engel oluşturacak durumları ortadan kaldırdınız mı?
Geceleri yeterli aydınlatmayı sağladınız mı?
Lumbarağzındaki nöbetçiyi borda iskelesini takip etmesi konusunda bilgilendirdiniz mi?

DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru “Modül Değerlendirme” ye geçiniz.

MODÜL DEĞERLENDİRME


KONTROL LİSTESİ
Bu modül kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet, kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) işareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri	Evet	Hayır
Pilot çarmıhını dikkat edilecek hususlar doğrultusunda donattınız mı?
Fribord yüksekliği 9 metreden fazla ise çarmıh ile borda iskelesini kombine ederek donattınız mı?
Pilot çarmıhının bakımlarıyla ilgili hususları incelediniz mi?
Borda iskelesini dikkat edilecek hususlar doğrultusunda donattınız mı?
Borda iskelesinin bakımlarıyla ilgili hususları incelediniz mi?

DEĞERLENDİRME
Değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız “Evet” ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.
CEVAP ANAHTARLARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1	C
2	B
3	D
4	D
5	B
6	A
7	D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’İN CEVAP ANAHTARI

1	B
2	E
3	D

KAYNAKÇA

• 
  SÜGEN Yücel,Kaptanın Kılavuzu, Güncelleştirilmiş 4. Baskı, 2010.
  
• 
  SÜGEN Yücel,Gemicilik Cilt 1,1982.
  
• 
  IMO, MSC.1/Circ.1331:Lines For Construction, Installation, Maintenance and Inspectıon/Survey Of Means Of Embarkation And Disembarkation,11/06/2009.
  
• 
  Kılavuz Çarmıhları- Denizatı Dergisi, Sayı:21,1988
  
• 
  IMO,SOLAS -Chapter 5 Reg:23,20, Consolitaded Edition 2014
  
• 
  IMO,Resolution A.889(21) A.889(21), MSC/Circ.568/Rev.1: Required Boarding Arrangement for Pilots.
  
• 
  http://www.westpandi.com/globalassets/loss-prevention/loss-prevention-bulletins/west-of-england---loss-prevention-bulletin---gangways-and-accomodation-ladders.pdf (Erişim Tarihi: 10.08.2016/ 15.00)