T. C. Tunus büYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ Şubat 2015 tunus
Yüklə 0,53 Mb.
|
|
T.C. TUNUS BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ ŞUBAT 2015 TUNUS İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. Ülke Kimliği 2.2. Sosyal Göstergeler 2.3. Temel Ekonomik Göstergeler 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi 3.2. Siyasi ve İdari Durum 3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus 4. GENEL EKONOMİK DURUM 4.1. Genel Durum 5. DIŞ TİCARET 5.1. Genel Durum 5.2. Ürün Ticareti Verileri 5.2.1. İhracat 5.2.2. İthalat 5.3. Hizmet Ticareti Verileri 5.3.1. İhracat 5.3.2. İthalat 6. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLER 6.1. Genel Değerlendirme 6.2. Dış Ticaret İstatistikleri 6.2.1. Türkiye’nin Tunus’a İhracatı 6.2.2. Tunus’un Türkiye’ye İhracatı 6.3. Türk Firmalarının Tunus’taki Yatırımları ve Üstlenilen Projeler 6.4. Firma Sorunları 6.5. Türkiye-Tunus İş Konseyi 6.6. 2014 Yılı Önemli Faaliyetleri 6.7. 2015 Yılı Destek Kapsamı Fuarlar 7. TUNUS’TA YATIRIM 7.1. Tunus’un İş Ortamı 7.1.1. Genel Göstergeler 7.1.2. Şirket Kuruluşu 7.1.3. Vergi Uygulamaları 7.1.4. Sosyal Güvenlik Uygulaması 7.1.5. Uluslararası Üyelikler 7.2. Yabancı Yarım Mevzuatı ve Yatırım Teşvikleri 7.2.1. Yabancı Yatırımlara İlişkin Ülke Mevzuatı 7.2.2. Yatırım Teşvik Mevzuatı 8. FAYDALI BİLGİLER 8.1. Dil
8.2. Dış Ticaret İstatistikleri 8.3. Fuarlar 8.4. İhaleler 8.5. İhracat Destekleri 8.6. Pazara Giriş 8.7. Tunuslu Firma Listeleri 8.8. Seyahat, Vize, Döviz ile Giriş, Güvenlik 8.9. Numune 8.10. Ürün Bedeli 8.11. Gümrük Vergileri 8.12. Eximbank Kredisi 8.13. Marka Tescili 8.14. Çalışma İzni 8.15. Çalışma Gün ve Saatleri 8.16. 2015 Yılı Resmi Tatil Günleri
Kuzey Afrika ile Akdeniz’in ortasında yer alan ve yaklaşık 11 milyon nüfusa sahip olan Tunus, komşuları, bölge ülkeleri ve Batı ile iyi ve sorunsuz ilişkiler kurmaya yönelik politikasıyla istikrara önem veren gelişmekte olan bir ülkedir. Tunus ekonomisi, hizmet, tarım, madencilik, enerji ve imalat sektörleriyle gelişen bir ekonomidir. Serbest ticaret kuralları geçerli olmakla beraber, bankacılık ve kambiyo mevzuatı henüz tam serbest değildir. Ülke doğal kaynaklar bakımından zengin bir ülke değildir. Ancak yetişmiş insan gücü ve coğrafi konumu açısından potansiyel arz eden bir ülkedir. Tunus'da işsizlik sorunu ve hayat pahalılığı nedeniyle 17 Aralık 2010 tarihinde Sidi Bouzid şehrinde bir gencin kendini ateşe vermesiyle başlayan olaylar giderek büyüyerek, 2011 yılı Ocak ayında başkent Tunus’ta büyük protesto gösterilerine dönüşmüştür. Söz konusu protesto eylemleri sonucunda Devlet Başkanı Ben Ali 14 Ocak 2011 tarihinde ülkeyi terk etmiştir. 2011 yılı Ocak ayı sonunda ulusal birlik hükümeti kurulmuş ve yeni Anayasal Meclis seçimleri 2011 yılı Ekim ayında gerçekleştirilmiştir. Yeni Meclis 2012 yılı Şubat ayında yeni bir anayasa hazırlamaya başlamış ve sözkonusu anayasayı 2014 yılı Ocak ayında onaylamıştır. 2014 Ekim ayında parlamento seçimleri ve Aralık ayında da cumhurbaşkanlığı seçimi gerçekleştirilmiştir. 28 Aralık 2014 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerinde sosyal demokrat eğilimli Nidaa Tounes Partisi’nin Genel Başkanı Beji Caid ESSEBSİ Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Sayın Essebsi tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Sayın Habib ESSID’in başbakanlığındaki yeni Bakanlar Kurulu 5 Şubat 2015 tarihinde meclisin güvenoyunu almıştır. 14 Ocak 2011 Devrimi’nden sonra Tunus’ta yeni bir dönem inşa edilmeye başlanmıştır. Eski rejimin yolsuzluklara ilişkin olumsuz birikimleri temizlenmeye çalışılmıştır. Öte yandan devrim sonrası dönemde ekonomik aktivitede yavaşlama görülmeye başlanmıştır. Göreve yeni başlayan hükümetin en önemli hedeflerinden birisi ekonomiyi canlandırmak olacaktır. Ekonomik politikanın bankaların reforme edilmesi, vergi ve çalışma mevzuatlarının düzenlenmesi, altyapıya ilişkin kamu yatırımlarının artırılmasına ve işsizliğin azaltılmasına odaklanması beklenmektedir. Öte yandan Avrupa ülkelerinin yatırımlar ve ticaret açısından Tunus ekonomisindeki ağırlığı Tunus’un Avrupa’daki gelişmelerden etkilenmesine yol açmaktadır. Türkiye ve Tunus ilişkileri iki ülke arasındaki tarihi, toplumsal, siyasi yakınlık nedeniyle olumlu seyretmektedir. İki ülke arasındaki bu yakınlığın önemli nedenleri Tunus’un üç yüzyılı aşkın Osmanlı beraberliğine olumlu yaklaşması ve kuruluşunda Türkiye’nin kuruluş dönemini örnek almasıdır.
2.1. Ülke kimliği
Kaynak: World Factbook, EIU
Kaynak:Tunus İstatistik Enstitüsü, World Factbook
* Tahmini Kaynak: IMF, Trademap, Ekonomi Bakanlığı Kaynakları
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi Tunus’daki tarihi kalıntıların geçmişi M.Ö. 6.000 yılına kadar uzanmaktadır. Fenikelilerin Kuzey Afrika kıyılarında ticaret noktaları ve uğrak limanları kurmaları M.Ö. 12. yüzyılda başlamış, kuruluşu M.Ö. 8. yüzyıla tarihlenen Tunus Körfezi kıyısındaki Fenike yerleşmesi Kartaca, zamanla egemenlik alanını genişleterek M.Ö. 6. yüzyıla doğru bugünkü Tunus topraklarının büyük bölümünü içine alan güçlü bir devlete dönüşmüştür. Roma ile girişilen Pön Savaşları (M.Ö. 264-146) başlangıçtaki bazı başarılara karşın Kartaca’nın yıkılması ile noktalanmış, ünlü Kartacalı komutan Hannibal Anadolu’ya sığınmak zorunda kalmıştır. Hannibal’in mezarının Gebze yakınlarında bulunduğu bilinmektedir. Romalılar Kartaca’ya bağlı topraklarda « Afrika Eyaletini » oluşturmuş, Tunus’taki Roma egemenliği M.S. 5. yüzyıla kadar devam etmiştir. M.S. 5. yüzyılda bölgeye giren Vandallar Kartaca’yı başkent edinerek güçlü bir barbar krallığı kurmuşlardır. Belisarios komutasındaki orduların 533’te Vandal egemenliğine son vermesinden sonra bölge Bizans yönetimi altına girmiştir. Araplar 7. yüzyılın ilk yarısında bugünkü Tunus topraklarına ulaşmışlar, 670 yılında kurulan Kairouan (el-Kayrevan) kenti bölgede İslam’ın yayılmasının başlıca üslerinden biri durumuna gelmiştir. Abbasi halifeliği sırasında İfrikiyye eyaleti olarak düzenlenen Tunus bundan sonra 800’de Kairouan’ı başkent edinen Aglebilerin, ardından Fatımilerin ve Zirilerin egemenliğine geçmiştir. Zirilerin bağımsızlıklarını ilan etmeleri üzerine, bölgeye yeni Bedevi akımları başlamış, bunu izleyen karışıklık dönemini takiben İfrikiyye’nin yönetimi 1288’de Hafsiler tarafından üstlenilmiştir. Giderek zayıflayan Hafsi hanedanı 16. yüzyılın başlarında bölgede nüfuz kuran İspanyolların korumasını kabul etmek zorunda kalmıştır. Cezayir’de temellerini Oruç ve Hızır (Barbaros Hayreddin) reislerin attığı bir Osmanlı Beylerbeyliği oluşturulmasından sonra 1569’da Tunus da kısmen Osmanlı topraklarına katılmış, Hafsilerin son direnişi başkent Tunus’un ele geçirilişiyle 1574’te kırılmıştır. Başlangıçta Cezayir’deki beylerbeyi aracılığıyla yönetilen Kuzey Afrika’daki yeni Osmanlı toprakları 1587’de Cezayir, Tunus ve Trablusgarp eyaletlerine ayrılarak merkezden atanan paşaların yönetimine verilmiş, sonraki yıllarda merkezi denetimin zayıflamasıyla birlikte Tunus’taki eyalet yönetimi yeniçeri ağalarına geçmiş, bu süreçte 1591 yılında başlayan « beylere » dayalı yönetim biçimi 1705’te yerini Hüseyni hanedanına bırakmıştır. Osmanlılardan veraset sistemine dayalı beylerbeyi sanını alan bu hanedan 18. yüzyılın başlarından itibaren yarı bağımsız bir nitelik kazanmıştır. Hüseyni beyleri Avrupa devletleriyle çeşitli ittifaklar kurarak Tunus’un bölgedeki konumunu korumaya çalışmış, ancak Tunus eyaleti zamanla dış müdahalelere daha açık bir duruma gelmiştir. 19. yüzyılın ilk yarısından Fransız Protektora (Himaye) yönetimine kadar uzanan süreçte, Tunus’ta bir takım “değişim” adımlarının atılmaya çalışıldığı gözlenmektedir. Bunlar arasında, Ahmed Bey’in (1837-55) modern bir ordu ve donanma ile bunların gereksinimlerini karşılayacak sanayiler kurma çabaları, yine aynı dönemde köleliğe son verilmesi ve Yahudiler üzerindeki baskıların kaldırılması gösterilebilir. Bunu takiben, 1857 yılında Fransa ve İngiltere’nin zorlaması sonrasında, “Bey’in” mutlak yetkilerini sınırlayan “Abdü’l-Eman” (Eylül 1857) adlı ferman yayınlanmıştır. Muhammed Sadık Bey döneminde bir anayasa (düstur) ilan edilerek (1861) temsili yönetime geçilmek istenmiştir. Tunuslu Hayrettin Paşa başkanlığındaki reformcu yönetimin (1873-77) önlemleri de büyük ölçüde sonuçsuz kalmıştır. Fransızlar, 1881 yılında göçebe kabilelerin Cezayir sınırını ihlal etmesi gibi basit bir bahaneyi öne sürerek Tunus’a asker göndermiştir. 1881 yılında kurulan Fransız Protektora (Himaye) yönetimi döneminde, Hüseyni hanedanlığının egemenliğinin kağıt üzerinde sürmesine ve eski yönetim mekanizmasının temelde korunmasına karşın, ülkenin fiili yönetimi Fransız yüksek temsilcisinin eline geçmiştir. Bu dönemde Tunus’un verimli tarım arazilerinin büyük bölümü Avrupalı göçmen çiftçilere dağıtılmış, ülkenin doğal kaynaklardan elde edilen gelirler Fransa’ya aktarılmıştır. 1890 yılında “Genç Tunuslular” adıyla ortaya çıkan ılımlı muhalefet hareketi, 1911-12 yıllarında Fransız yönetimin bastırma kampanyasına maruz kalmış, Birinci Dünya Savaşının ardından 1920’de Düstur Partisi’ni kurarak bir kitle örgütlenmesine yönelen genç Tunuslular, esas itibarıyla Tunuslular ile Avrupalıların eşit haklardan yararlanması görüşünü savunmuştur. Ancak Düstur Partisi’nin bu yöndeki girişimleri yeni baskılara yol açmış, baskıcı önlemlerle birlikte uygulamaya konan küçük reformlar milliyetçi hareketi belirli ölçüde zayıflatmıştır. Düstur Partisi’nden kopan Habib Burgiba önderliğindeki genç üyelerin 1934’te kurduğu Yeni Düstur izleyen dönemde Fransızların sert önlemlerine karşın savunduğu bağımsızlık programıyla halk arasında hızla güç toplamaya başlamıştır. Habib Burgiba ve öteki parti yöneticileri 1938 yılında tutuklanarak İkinci Dünya Savaşının başlamasıyla birlikte 1939 yılında Fransa’da bir hapishaneye nakledilmişlerdir. Yeni Düstur Partisi yöneticileri 1942’de Nazi birliklerince serbest bırakılmıştır. Fransızlar İkinci Dünya Savaşının ardından Tunus’ta denetimi yeniden sağladıktan sonra katı bir politika izlemişler, Burgiba gizlice Mısır’a kaçmak zorunda kalmıştır. Meydana gelen iç ve dış gelişmeler nedeniyle Habib Burgiba’nın Tunus’a dönüşüne 1951 yılında izin verilmiştir. Habib Burgiba’nın önderliğinde Fransa’ya karşı girişilen hareket sonunda Tunus 1954’te iç özerkliğe, 1956’da ise bağımsızlığına kavuşmuştur. Beylik 1957 yılında kaldırılarak Cumhuriyet ilan edilmiş, daha önce Başbakanlık görevini üstlenen Burgiba, bu kararla birlikte geniş yetkilerle Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu tarihten 1987 yılına kadar ülkede tek adam ve tek parti yönetiminin geçerli olduğunu söylemek mümkündür. Habib Burgiba’nın sağlığının üstlendiği yüksek makamın sorumluluğunu taşıyamayacak derecede bozulmuş olduğu gerekçesiyle 7 Kasım 1987’de yönetimi devralan Başbakan Zine El Abidine Ben Ali 23 yıl Cumhurbaşkanlığı görevini yürütmüştür. Tunus'da işsizlik sorunu ve hayat pahalılığı nedeniyle 17.12.2010 tarihinde Sidi Bouzid şehrinde başlayan olaylar, 2011 yılı Ocak ayında başkent Tunus’ta büyük protesto gösterilerine dönüşmüştür. Söz konusu protesto eylemleri sonucunda Devlet Başkanı Ben Ali 14.01.2011 tarihinde ülkeyi terk etmiştir. 2011 yılı Ocak ayı sonunda ulusal birlik hükümeti kurulmuş ve yeni Anayasal Meclis seçimleri 2011 yılı Ekim ayında gerçekleştirilmiştir. Moncef MARZOUKI Anayasal Meclis tarafından 2011 yılı Aralık ayında geçiş dönemi Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir. Yeni Meclis 2012 yılı Şubat ayında yeni bir anayasa hazırlamaya başlamış ve sözkonusu anayasayı 2014 yılı Ocak ayında onaylamıştır. 2014 yılı Ekim ayında yeni dönem parlamento seçimleri ve Aralık ayında da Cumhurbaşkanlığı seçimleri gerçekleştirilmiştir. 5 Şubat 2015 tarihinde yeni kabine meclisten güvenoyu alarak görevine başlamıştır.
Tunus Anayasasına göre; bağımsız ve egemen bir devlet alan Tunus devletinin dini İslam, dili Arapça, yönetim şekli Cumhuriyettir. Dönemin Başbakanı Zine El Abidine Ben Ali, 7 Kasım 1987 tarihinde Tunus’un ilk Cumhurbaşkanı Habib Burgiba’yı sağlık sorunları ve yaşlılık gerekçesiyle Anayasa’nın 57. maddesi uyarınca görevden uzaklaştırarak Cumhurbaşkanlığını devralmıştır. Zine El Abidine Ben Ali’nin Cumhurbaşkanlığına gelmesinin ardından, Anayasaya Habib Burgiba için eklenen yaşam boyu Cumhurbaşkanlığı hükmü kaldırılmış, aynı kişinin en fazla 3 defa Cumhurbaşkanlığına seçilebilmesine olanak tanınmıştır. Bu çerçevede, Ben Ali 1989, 1994 ve 1999’da %100’e yakın oy oranlarıyla seçilmiştir. 26 Mayıs 2002 tarihinde yapılan halk oylamasında yüzde yüze yakın oy oranıyla kabul edilen ve Anayasa maddelerinin yarıya yakın bölümünü değiştiren reform paketi uyarınca, aynı kişinin Cumhurbaşkanlığı görevine üç defa seçilebilmesine ilişkin kısıtlama kaldırılmıştır. Mezkur reform paketiyle ayrıca Cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmak için 70 olan azami yaş sınırı 75’e çıkarılmış, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin iki turlu olarak düzenlenmesi öngörülmüş, Parlamento’nun “Temsilciler Meclisi” ve “Danışmanlar Meclisi” olmak üzere iki kamaralı bir yapıya kavuşturulması kararlaştırılmış, insan hakları ve kamu özgürlükleri alanında bir takım yeni düzenlemeler yapılmıştır. Söz konusu Anayasa değişiklikleriyle Ben Ali 2004’te %95 ve 2009’da %89 oyla Cumhurbaşkanı mevkiini korumuştur. 25 Ekim 2009 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde, Ben Ali, oyların % 89,62’sini alarak beşinci kez 5 yıllık bir dönem için Cumhurbaşkanlığına seçilmiştir. Öte yandan Tunus'da işsizlik sorunu ve hayat pahalılığı nedeniyle 17.12.2010 tarihinde Sidi Bouzid şehrinde başlayan olaylar, 2011 yılı Ocak ayında başkent Tunus’ta büyük protesto gösterilerine dönüşmüştür. Söz konusu protesto gösterileri sonucunda Devlet Başkanı Ben Ali 14.01.2011 tarihinde ülkeyi terk etmiştir. 14 Ocak Devriminden sonra Tunus’ta yeni bir dönem inşa edilmeye başlanmıştır. Eski rejimin olumsuz birikimleri temizlenmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda, özellikle güven ortamının yaratılması, asayişin tamamen oluşturulması, iyi ekonomi yönetimi, imtiyaz ve ayrıcalıkların kaldırılması, işsizliğin giderilerek sosyal adaletin sağlanması hususlarına ağırlık verileceği bildirilmiştir. Yeni Anayasa hazırlayacak olan Ulusal Kurucu Meclis (UKM) seçimleri 23 Ekim 2011 tarihinde yapılmıştır. Seçimlerde, toplam seçmenlerin %52’si oy kullanmıştır. Seçimlerde tek turlu nisbî temsil sistemi uygulandığından hiçbir parti tek başına iktidara gelememiştir. UKM’de temsil edilen siyasi partilerden Ennahda Partisi, Cumhuriyet İçin Kongre Partisi (CPR) ve İş ve Özgürlükler Demokratik Forumu (Ettakatol) arasında 21 Kasım 2011 tarihinde imzalanan bir protokolle sözkonusu üç siyasi parti arasında bir koalisyon hükümeti kurulması kararlaştırılmıştır. Daha sonraki dönemde tırmanan politik istikrarsızlık sebebiyle muhalefet partileri ile müzakereler başlamış ve 2014 yılı Ocak ayında Ennahda aynı yıl Ekim ayında gerçekleştirilen seçimlere kadar görevi tekrokrat bir hükümete devretmiştir. 2014 Ekim ayında parlamento seçimleri ve Aralık ayında da cumhurbaşkanlığı seçimi gerçekleştirilmiştir. 28 Aralık 2014 tarihinde yapılan cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimlerinde sosyal demokrat eğilimli Nidaa Tounes Partisi’nin Genel Başkanı Beji Caid ESSEBSİ Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Sayın Essebsi tarafından hükümeti kurmakla görevlendirilen Sayın Habib ESSID’in başbakanlığındaki yeni Bakanlar Kurulu 5 Şubat 2015 tarihinde 217 milletvekilinden oluşan Tunus Meclisi’nde yapılan oylama sonucunda 166 milletvekilinin güvenoyunu almıştır. Teknokrat ağırlıklı 5'li koalisyon hükümeti Nidaa Tunes "Sosyal Demokrat" 86 milletvekili, Ennahda "Muhafazakar" 69 milletvekili, UPL "Liberal" 16 milletvekili, Afek Tounes "Liberal" 8 milletvekili ve Ulusal Kurtuluş Cephesi "Sosyal Demokrat" 1 milletvekilinden meydana gelmektedir. 27 Bakan ve 14 Devlet Sekreterinden oluşan yeni Kabine listesi aşağıda yer almaktadır.
Devlet Sekreterleri
|