T. C. Varşova büYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ
Yüklə 0,62 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Polonya Tarımının 2008 Yılında Dünya ve 27’li AB’de Konumu ve Payı (%)
- Önemli Ürünlerin Üretimi (Bin Ton)
- Önemli Sebzelerin Üretimi (Bin Ton)
- Lahana 1.365 1.325 1.209 Karnabahar
- Soğan 701 752 618 Havuç
- Kırmızı pancar 365 375 322 Salatalık
- Önemli Meyvaların Üretimi (Bin Ton)
- Kiraz 43 20 41 Çilek
- Sınai Üretim ve İnşaat Hacmi (Önceki Yıla Göre % Değişim)
3. GENEL EKONOMİK DURUM 3.1. Genel Ekonomik Yapı Polonya post komünist Doğu Avrupa ülkeleri arasında en sağlıklı ekonomiye sahip ülke olarak değerlendirilmekte olup, 2009 yılındaki küresel mali kriz öncesindeki beş yılllık GSYİH büyüme oranı ortalama % 5 (27 üyeli Avrupa Birliği ortalaması % 2.3’tür) düzeyindedir. Polonya, yabancı sermaye yatırımları ve ihracata dayalı büyüme ile birlikte Avrupa Birliği içerisinde 6’ncı büyük ekonomi haline gelmiştir. Polonya’nın 2009 yılı gayrı Safi Yurt İçi Hasılasının 689 Milyar Dolar düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Polonya’nın 2009 yılı kişi başına GSYİH’sı AB ortalamasının % 56’sı düzeyindedir. Polonya ekonomisi, ekonomik büyüme, doğrudan yabancı sermayenin çekilmesi ve ihracat açısından geçmiş yıllardaki pozitif performansını 2009 yılında da sürdürmüştür. Ancak, başta AB üyesi ülkeler olmak üzere Polonya’nın ticari partnelerindeki ekonomik durgunluk 2009 yılında kendisini hissettirmiş ve ekonomik faaliyetlerdeki önemli bir yavaşlama görülmüştür. Nitekim, Polonya, ihracatının yaklaşık % 80’ini AB üyesi ülkelere yapmaktadır. Polonya’nın dış pazarlarındaki daralma ve dış kaynaklı kredilere ulaşma güçlüğü, iç piyasaya şiddetli kur dalgalanmaları, sanayi ürteminde düşüş, perakende satışlarda azalma ve işsizlikte artış şeklinde yansımıştır. 2008 yılında % 5,7 düzeyindeki kişisel tüketim haracamaları artışı 2009 yılında ortalama % 2,3 ile sınırlı kalmış ancak diğer AB üyesi ülkelerinde olduğu gibi negatife dönüşmemiştir. Ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlama bütçe gelirlerine de yansımış ve 2009 yılında kamu borçları GSYİH’nın % 51’ne ulaşmış, bütçe açığı ise GSYİH’nın % 7’sini aşmıştır. Polonya’nın ekonomik alt yapısının modernizasyonuna yönelik projeler ve yerel yönetimlere sağlanan ilave destekler de bütçe açığındaki artışlarda önemli bir rol oynamıştır. Bununla beraber, ülkede alt yapı yatırımlarının hız kazanması, doğrudan yabancı sermayenin Polonya pazarına olan ilgisinin kesintisiz devam etmesi ve tüketim harcamalarının mali krizden nispeten daha az etkilenmesi gibi nedenlerden ötürü, Polonya ekonomisi 2009 yılında % 1.7 oranında büyümüştür. 2009 yılında pozitif büyümenin görüldüğü tek AB üyesi ülke Polonya olmuştur. Avrupa Komisyonu’nun tahminlerine göre, Polonya 2010 yılında % 2.7 oranındaki büyüme oranı ile AB içerisinde en hızlı büyüyen ekonomi olacaktır. N’tek’m\ Polonya ekonomisi 2010 yılının ilk çeyreğinde % 3 oranında büyümüştür. Komisyonun Polonya için 2011 yılı büyüme tahmini ise % 3,3’tür. Polonya Hükümeti, küresel krizin etkilerini bertaraf etmek üzere, 30 Kasım 2008 tarihinde, 2009-2010 yıllarını kapsayan, 24 Milyar Euro (30 Milyar Dolar)’luk İstikrar ve Kalkınma Planı’nı açıklamıştır. Plan, banka garantilerinin artırılması, küçük ve orta ölçekli işletmelere kredi sağlanması ve yenilenebilir enerji alanında yatırımlara odaklanmaktadır. Buna ilave olarak, IMF’den 22 Milyar Dolarlık kredi imkanı temin edilmiş ancak ihtiyaç duyulmadığından kullanılmamıştır. Diğer taraftan, Polonya Maliye Bakanlığı bütçe açığının Maastricht kriterleri çeçevesinde 2012 yılına kadar GSYİH’nın %3’üne çekilmesi ve bu şekilde Polonya’nın Euro’ya geçişine imkan tanınması için yeni bir bütçe planını uygulamaya koymuştur. 2009 yılında ihracat 133.6 Milyar Dolar (2008 yılına göre % 21 düşüş görülmüştür), ithalat ise 145.8 Milyar Dolar (2008 yılına göre % 29 oranında düşüş görülmüştür) seviyesinde gerçekleşmiştir. Ekonomik faaliyetlerdeki yavaşlama ile birlikte ithalatta ihracata göre daha büyük bir düşüş görülmüş ve dış ticaret açığı bir önceki yıla göre 3 kat azalarak 12 Milyar Dolar ile sınırlı kalmıştır. Cari işlem dengesi açığı, 2009 yılında bir önceki yıla göre % 70’in üzerinde azalarak yalnızca 5 Milyar Dolar (GSYİH’nın % 1.6’sı) açık vermiştir. 2010 yılında ise, ekonomik faaliyetlerdeki hızlanma ile birlikte ithalatın da artması ve dolayısıyla cari işlem açığının yenide artış eğilimine girmesi beklenmektedir. Tüketici fiyatları endeksi, 2009 yılında % 3.5 artmıştır. Şirket kapanmaları ve işletmelerin mali krizdeki personel azaltmaları sonucu 2008 yılında % 9.5 olan işsizlik 2009’da yeniden çift haneli rakamlara, % 11.9’a çıkmıştır. Ortalama ücret 2009 yılında % 2.1 oranında artarak 2.960 Zlotiye yükselmiştir. Geçmiş ödnemlerde uluslararası döviz piyasalarındaki gelişmelere bağlı olarak gerek Dolar gerekse Euro karşısında değer kazanan Zloti, küresel krizin 2008 yılı sonundan itibaren hissedilmesiyle beraber değer kaybetmeye başlamıştır. Yabancı sermayenin Doğu Avrupadan çekilmesi ve ekonomik tedbirlere bağlı olarak emisyon hacminin artması nedenleriyle Zloti 2009 Şubat ayında son beş yılın en düşük değerine ulaşmış, benzeri bir durum Dolar karşısında da yaşanmıştır. Bu durum ithalatta önemli daralmaya ve ithal girdi ile çalışan işletmeler için güçlüklere yol açmış olmakla birlikte, ihracattaki düşüşü bir ölçüde yavaşlatmıştır. 3.2.Tarım Polonya tarımının genel özellikleri, küçük işletmeler, yüksek tarım nüfusu, vasat veya düşük vasıflı geniş tarım arazileri, düşük alet ve makina kullanımı olarak özetlenebilir. Buna rağmen, Polonya, gerek Avrupa gerek dünya ölçülerinde önemli bir üreticidir. AB’nde tarım alanında en fazla istihdam Polonya’da bulunmakta, Polonya tarımsal işletme sayısı bakımından Romanya’dan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Tarımsal istihdam, toplam istihdamın % 14.7’sini oluşturmaktadır (AB ortalaması % 5.8’dir). 1 Hektarın üzerinde 1,8 Milyon tarım işletmesi bulunmaktadır. Polonya’nın AB üyeliğinden sonra tarım alanlarına olan talep artmış, benzeri bir eğilim tarım işletmelerinin büyüklüğü açısından da görülmüştür. Tarım işletmeleri ülke topraklarının % 59.7’sini (18.7 Milyon hektar) kapsamakta ve bunun 11.6 Milyon hektarı ekilmektedir. Ekili tarım arazilerinin % 74’ünde tahıl yetiştirilmektedir. Tarım işletmelerinin ortalama büyüklüğü 10.15 hektar olup, işletmelerin büyük bölümü kendi ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak üretim yapmaktadır. Tarım üretiminin yaklaşık % 55’i bitkisel ürünlerden oluşmaktadır. 2009 yılında bitkisel ürünler üretimi % 4.7 oranında, hayvansal ürün üretimi % 0.2 azalmış ve tarımda % 2.8 oranında genel üretim artışı yakalanmıştır. Ülkede bio yakıt üretimine yönelik yağlı tohumlar özellikle teşvik edilmektedir. Organik tarıma ilgi ülke çapında giderek artmakta olup, yaklaşık 12.000 işletmenin organik tarım ile iştigal ettiği tespit edilmiştir. Polonya’da tarım ülke GSYİH’na % 3.5 oranında katkıda bulunmaktadır. Polonya, özellikle küçük ölçekli tarım işletmelerinin ve kırsal nüfusun desteklenmesi için, AB’nden sağlanan fonlarla birlikte 2007-2013 dönemi için 17,2 Milyar Euro ödenek tahsis etmiştir. Kırsal kalkınma politikası ile özelllikle küçük ölçekli ve düşük verimliliğe sahip işletmelerin bulunduğu Güneydoğu Polonya hedeflenmektedir. Polonya’nın tarım ve işlenmiş tarım ürünleri pazarı yaklaşık 50 Milyar Euro tutarında olup, bu ürünlerin % 85’i yerli üreticiler tarafından tedarik edilmektedir. Polonya işlenmiş sebze ve meyve, et ve sütlü ürünlerde net ihracatçı konumundadır. İhracatın yaklaşık % 55’i AB pazarına yöneliktir. İthalatta ise besicilikte kullanılan tahıl ve proteinli ürünler ile bitkisel yağlar ağırlık kazanmakta, Polonya’nın giderek büyüyen gıda işleme endüstrisi de ithalat artışında rol oynamaktadır. Polonya Tarımının 2008 Yılında Dünya ve 27’li AB’de Konumu ve Payı (%)
Polonya, Avrupa’nın başlıca patates, çavdar ve şeker pancarı üreticileri arasında yer almaktadır. Tarım üretiminde hububatın payının yüksekliğine rağmen Polonya yıllarca tahıl ithal etmiştir. İthalat yalnızca pirinç ve tohumluk buğday ile sınırlı kalmayıp, yem bitkilerini ve maltlık arpayı da içermiştir. 2005 yılından itibaren bu eğilim tersine dönmüş ve Polonya net hububat ihracatçısı konumuna geçmiştir. Önemli Ürünlerin Üretimi (Bin Ton)
Polonya, AB sebze üretiminin % 9’unu (4’üncü sırada), meyva üretiminin % 6’sını (6’ncı sırada) karşılamaktadır. Çilek başta olmak üzere, ahududu, kuş üzümü, soğan, lahana, karnabahar ve elma (AB’de ilk sırada) üretim bakımından önemli ürünlerdir. Meyva üretiminde, % 60’lık payla elma başta gelmektedir. Idared, Jonagold, Champion, Golden Delicious üretimi bulunan önemli elma türleridir. Önemli Sebzelerin Üretimi (Bin Ton)
Önemli Meyvaların Üretimi (Bin Ton)
Son 20 yıldır Polonya’da hayvan besiciliği gerilemektedir. AB’nin veterinerlik ve sağlık mevzuatına uyum, kasaplık ve süt üretimi amaçlı besiciliğin konsantrasyonuna, küçük üreticilerin piyasadan çekilmelerine neden olmuştur. Bununla birlikte, AB üyeliği et ve süt üretimindeki karlılığı artırmıştır. Bu nedenle, AB’ne yönelik canlı hayvan, et ve süt ihracatı artış göstermiştir. Ancak, domuz yetiştiriciliği hariç sektörün verimliliği AB ortalamasının altındadır. Ülkede domuz ve diğer küçük baş hayvan sayısı azalırken, sığır cinsi hayvan sayısı artmaktadır. Polonya, 2008/2009 sezonunda 9.320 Milyon litre süt üretimi ile AB’nin tahsis ettiği süt kotasının %99’unu doldurmuştur. Kanatlı eti üretimi de yıllar itibariyle artış göstermektedir. Balıkçılık, AB’nin kota sistemi nedeniyle 2004 yılından bu yana aynı seviyede kalan bir sektördür. 2008 yılında 124 bin ton deniz, 50 bin ton tatlı su balıkçılığı yapılmıştır. Polonya’nın dünya su ürünleri üretimindeki payı yalnızca % 0,2 olup, 484 bin ton tutarındaki iç tüketimin büyük bölümü ithalatla karşılanmaktadır. Polonya’nın ithal edilen balığı işleyerek ihraç eden gelişmiş bir balıkçılık endüstrisi bulunmaktadır. 2009 yılı toplam ithalatı 693 bin ton, ihracatı ise 361 bin tondur. 3.3.Sanayi Polonya sanayii siyasi ve ekonomik rejimin değiştiği 1990 yılından itibaren köklü bir yeniden yapılanma sürecine girmiş, komünist rejim zamanında kalma eski teknolojili ve devlet desteği ile ayakta durabilen madecilik, demi-çelik, gemi inşaa ve demiryolu ekipmanları gibi ağır sanayii işletmeleri zaman içerisinde kapanmış veya el değiştirmiş, imalat sanayii AB ile bütünleşme süreci içerisinde ve büyük ölçüde yabancı sermaye desteği ile otomotiv, elektronik, dayanıklı tüketim malzemeleri ve gıda sanayii gibi ihracat odaklı hafif endüstrilere yönelmiştir. Polonya’nın demir-çelik üretimi ülkeninn güneyindeki Silezya ve Krokaow civarındaki modernize edilmiş tesislerde yapılmakta ve ağırlık olarak otomotiv, gemi inşaa ve alt yapı inşaatlarına girdi sağlamaya yönelik olarak faaliyette bulunmaktadır. Fiat ve GM firmalarının Silezya’da, Volkswagen firmasının Poznan kentinde üretim tesisleri bulunmakta olup, binek otomobil ve hafif ticari araç üretimi 2008 yılında yaklaşık 1 Milyon adet ile en yüksek seviyesine çıkmıştır. Polonya’nın daha küçük çaplı ağır vasıta (otobüs, kamyon ve hibrid toplu taşıma araçları) üretim kapasitesi bulunmaktadır. 2009 yılında binek otomobil üretimi küresel mali krizin etkisiyle yalnızca % 7 oranında düşüş göstermiştir. Polonya’nın başta dizel motor üretimi olmak üzere, otomotiv sektörünü destekleyen ve yabancı semaye ağırlıklı güçlü bir yan sanayii bulunmaktadır. Benzer bir eğilim tüketici elektroniği için de söz konusu olup, Polonya, AB’nin en büyük LCD ekran üreticisi ve ikinci büyük elektrikli ev aletleri üreticisi haline gelmiştir. Dell, LG, Sharp, Funai, Toshiba, Elektrolux, Bosch, Indesit ve Whirlpool gibi büyük uluslararası firmalar üretimlerini Polonya’ya kaydırmışladır. Polonya yazılım şirkeleri de AB içerisindeki faaliyetleri arttırmaktadır. Polonya’nın havacılık sanayii köklü bir geçmişe sahip olup, özellikle helikopter ve hafif uçak üretimine yönelik imalatı bulunmaktadır. Orta ve küçük ölçekli çok sayıda firma uluslararası havacılık sanayiine aksam ve parça tedarik etmektedir. Kimya sanayii, sülfürik asit, sentetik elyaf, kaustik soda, sentetik boyalar ve kimyasal gübreler gibi çeşitli alanlarda hacimli üretim potansiyeline sahip olup, plastik ve türevleri önemli gelişme göstermiştir. Petro kimya sektöründe faaliyette bulunan halen devlet kontrolündeki büyük firmalar Plock ve Gdansk’taki rafinerilerde önemli kok ve petrol işleme potasiyeline sahiptir. Bu firmalar dünyanın pek çok ülkesinde petrol ve gaz sondajı yapmaktadırlar. Polonya’nın komünist dönemden kalma eczacılık firmaları modernleştirilerek el değiştirmekte ve ülkenin bu alandaki üretim potansiyeli uluslararası firmaların yatırımlarıyla büyümektedir. Polonya, son dönemde, yenilenebilir enerjiye yönelik yatırımlara büyük önem vermektedir. Gıda işleme sanayii Polonya’nın büyümeye devam eden sektörlerindendir. Bu sektörün yarattığı katma değer 6 Milyar Dolar civarında ve GSYİH’nın % 6 ‘sına karşılık gelmektedir. Bununla beraber, Polonya’nın orta kesimlerinde yer alan Lodz civarındaki tekstil ve konfeksiyon endüstrisi, eski SSCB’nin dağılmasıyla pazarını büyük ölçüde kaybetmiş, Uzak Doğu’dan gelen rekabetin de etkisiyle kademeli olarak küçülmüştür. Polonya gemi inşaa sektörü tüm yeniden yapılandırma çabalarına rağmen kapanma tehlikesiyle karşı karşıyadır. İnşaat malzemeleri sektörü de yeni teknolojilere uyum sağlamakta güçlük çekmekle birlikte, çimento üretimi yıllar itibariyle artış göstermiş, seramik sektörü yeniden yapılandırılmıştır. Polonya ekonomisinde 2006 yılından bu yana görülen yavaşlama 2008 yılının son çeyreğinden itibaren ağır bir şekilde hissedilmeye başlamış ve sanayinin gayrı safi katma değeri 2009 yılında % -1 olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılında sınai satışlar bir önceki yıla göre % 3,2 oranında düşmüştür. Benzer şekilde, 2008 yılında % 5,3 oranında artış gösteren perakende satışlar, 2009 yılının ilk çeyreğinde %1,3 oranında daralmıştır. 2010 yılının ilk çeyreğinde ise imalat sanayiinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 10 oranında artış görülmüştür. 2008 yılı inşaat sanayi açısından başarılı bir yıl olmuş ve 2008’de 166 bin yeni konut (bir önceki yıla göre % 24 artış) inşaa edilmiştir. Bununla birlikte, 2009 yılında küresel mali kriz nedeniyle yeni kredi bulmakta güçlük çeken inşaat firmaları faaliyetlerini yavaşlatmak veya durdurmak zorunda kalmışlardır. Ancak, Polonya inşaat sanayiinde, büyük ölçüde AB fonlarından desteklenen alt yapı projeleri nedeniyle 2009 yılı büyüme hızı pozitif olarak ve % 4,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2010 yılının ilk çeyreğinde ise, Polonya sanayi üretiminin bir önceki yılın aynı dönemine göre % 10 arttığı tahmin edilmktedir. Sınai Üretim ve İnşaat Hacmi (Önceki Yıla Göre % Değişim)
2009 yılında bazı sanayi sektörlerinin üretimlerinde 2005 yılı endeksiyle mukayeseli (2005=100) artışlar şu şekildedir:
2009 yılında imalat sanayii kapasite kullanımı % 72,2 olup, iş gücü verimliliğinde bir önceki yıla göre % 1,5 oranında artış görülmüştür. Yüklə 0,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||