Ta’lim vazirligi 0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi nigora Toshpoiatova, Sayyora Suyunova

Surunkali gipertrofik pulpit
Bu kasallik surunkali fibroz pulpit oqibatida kelib chiqadi. 
0 ‘z-o‘zidan hosil bo‘luvchi og‘riqlar b o ‘lmaydi. Ba’zida qisqa 
muddatli og‘riq mexanik ta ’sirdan va ayrim holatlarda issiq 
ovqatdan so‘ng paydo b o ‘lishi mum kin. Bemorlar mexanik 
ta ’sir natijasida tishidan o ‘sgan to ‘qimaning qonashiga shikoyat 
qiladilar. Tishning toj qismi birm uncha yemirilgan, kariyes 
kovagidan o‘sib chiqqan granulyatsiyali o ‘sma ko‘rinib turadi
49

---

va zondlanganda qonaydi. Agar zondni chuqurroq kirgazsak, 
og‘riqli reaksiya hosil boladi.
Surunkali pulpit xuruji
Bemor o ‘z-o ‘zidan hosil b o ‘luvchi xumjsimon og‘riqqa 
shikoyat qiladi. Og‘riq kuchli bo‘lib, uchlamchi asab shoxlari 
bo‘yicha iradiatsiya qilinadi. Ayrim holatlarda og‘riq simillovchi 
bo‘lib, tishlaganda zo‘rayadi. Kasallik tarixi aniqlanganda, tish 
aw al pulpitlaming biror-bir turi bilan og‘rigani aniqlanadi. 
Zondlanganda tish bo‘shlig‘i ochiq, og‘riqli. Pulpaning elektr 
sezuvchanligi pasaygan. Rentgenogramm ada tishning ildiz 
uchida periodontal yoriqning kengaygani va suyak to ‘qimasining 
so‘rilishi kuzatiladi.
PULPITLARNI DAVOLASH
Pulpit kasalligini davolashdan asosiy maqsad, tishning 
anatomik va funksional holatini tiklash.
Biologik usulda davolash
Davolashning bu usuli tish pulpasining to ‘liq saqlanishini 
va hayotiy faolligini davom ettirishni ta ’minlaydi. Quyidagi 
hollarda bu usul bilan davolash maqsadga muvofiq hisoblanadi:
1. 0 ‘rta va chuqur kariyes kovagini 
ch axlash p ay tid a bilm ag an h o ld a 
qo‘qqisdan pulpa to ‘qimasiga jarohat 
yetkazilganda yoki u ochilib qolganda;
2. Shakllangan va shakllanmagan 
tishlarda kechadigan qism an o ‘tkir 
(chegaralangan) pulpitda;
3. Ildizi shakllanmagan bir ildizli 
doimiy tishlarda, qisman pulpitda;
4. Sut va doimiy tishlarda kechadi­
gan surunkali pulpitda. Agar periodont
11-rasm. 
Pulpitlami 
to ‘qimasida o ‘zgarishlar yuz bermagan 
biologik usulda davolash. 
va kariyes kovagi Blek bo‘yicha I sinfga 
7—
pulpa, 2-davolovchi 
taalluqli b o ‘lgandagina.
^-'yYatuvchi^agHk 
Davolash texnikasi klinik belgilarga
5-plom ba. 
' 
qarab o ‘ziga xos bo‘lishi mum kin.
50

---

Tish kariyes kovagi chaxlanayotgan paytda qo‘qqisdan pulpa 
bo‘shlig‘i ochilib qolgan (travmatik pulpit) taqdirda, kariyes 
kovagiga so‘lak tushiraiaslikka harakat qilish zarur. Tezlik bilan 
kovakni b iro r iliq an tiseptik vosita b ilan yuvib quritib, 
jarohatlangan sohaga kalsin yoki kalmitsin pastasidan surtiladi. 
Kariyes kovagi suvli dentin bilan vaqtinchalik berkitiladi. 
Jarohatlangan tish 5—7 kun mobaynida bolani bezovta qilmasa, 
ikki n с h i qatnovda vaqtinchalik plombani doimiy plomba bilan 
almashtiriladi (chuqur kariyes davosiga qaralsin).
0 ‘tkir pulpitda birinchi murojaat paytida tish kariyes kovagi 
birmuncha kengaytirib ochiladi. Kovak tub sathidagi yumshoq 
dentin 3—4%li dikainning suvdagi eritmasi bilan yoki anestezin 
kristallari yordamida 2—3 minut mobaynida og‘riqsizlantiriladi. 
Shundan keyin kariyes kovagi tub sathi va devorlaridan 
jarohatlangan dentin to ‘qimasi qavatma-qavat ko‘chiriladi. 
Tish koronka b o ‘shlig‘i kichik sharsim on bor yordam ida 
ehtiyotkorlik bilan ochiladi. Bu hoi um um iy o ‘tkir diffuz 
pulpitda yallig‘langan pulpa kovagida yig‘ilgan ekssudatning 
oqib chiqishini va bir qadar pulpa to ‘qimasida (qo‘yilgan 
davolovchi plomba ta ’sirida) tiklanish jarayonlarini ta ’minlaydi. 
Qisman (chegaralangan) o ‘tkir pulpitda koronka bo‘shlig‘ini 
ataylab ochish shart emas. Yallig‘lanish natijasida hosil b o ‘lgan 
pulpa b o ‘shlig‘idagi ekssudat shakllanmagan b o ‘lib, anchagina 
keng ildiz kanallari orqali sizib oqib, pastga tushishi mumkin. 
Yupqa dentin qavati dentin yo‘llari orqali kovakka qo‘yilgan 
dori diffuz yo‘li bilan yallig‘langan pulpaga bemalol o ‘tib, 
ta ’sir ko‘rsatadi (11-rasm).