Tasavvuf. 12 BİBLİyografya: 15

BİBLİYOGRAFYA

1) Ahmed Bîcan, Acâibu I-mahlûkai, İÜ Ktp, TY, nr. 6797;

2) a.mlf, Ceuâhimâme, Süleymaniye Ktp. Ayasofya, nr. 3452, vr. 72b-74J;

3) a.mlf. Dürr-i Meknun, Süleymaniye Ktp, Pertevniyal, nr. 456;

4) a.mlf. Enuru'i-âşıkin, Süleymaniye Ktp, Hasib Efendi, nr. 211;

5) a.e, İstanbul 1305;

6) a.e. (haz. Mehmet Figanı). İstanbul 1970;

7) a.e. (haz. Ahmet Kahraman), İstanbul 1973;

8) a.mlf., Istılâhât-ı Sûfiyye, Süleymaniye Ktp, Fâtih. nr. 5310, vr. 37a-431;

9) a.mlf Milnteh, Tercümesi, Süleymaniye Ktp, Kılıç Ali Paşa, nr. 630;

10) a.mlf., Şemsiyye, TSMK, nr. R 1751;

11) Herevî. Menâzilü's-sâirîn, Süleymaniye Ktp, Ayasofya, nr. 2101;

12) Kâşânî. IşLüâhâtü'ş-sûfiyye, Süleymani­ye Ktp, Bağdatlı Vehbi, nr. 725;

13) Yazıcıoğlu Mehmed, Meğâribü zamân, Huruosmaniye Ktp, nr. 2593;

14) a.mlf., Muhammediye (haz Âmil Çelebioğlıı), İstanbul 1975;

15) a.mlf, Mün­tehâ, Süleymaniye Ktp, Pertev Paşa, nr. 293;

16) Bahâizâde Abdürrahîm, Lübb-i Müntehâyi Fu­sûs, TSMK, nr. EH 1251;

17) Tasköprizâde. Şakaik (trc. Hâki Efendi), TSMK, nr. H 1263, vr. 79a;

18) Mecdî. Şakaik Tercümesi, TSMK, nr. A 1596, vr. 129;

19) Âlî. Künhül-ahbar, Millet Ktp, nr. 4225, 1, vr. 75B;

20) Evliya Celebi. Seyahatname, MI, 401, 417;

21) V, 232, 320; İsmail Hakkı Bursevî, Ferahu'r-rûh, Bulak 1252;

22) Ahmed Hasîb Efendi, Si'tkü'l-leâli Ali Osman, İÜ Ktp, TY, nr. 104, vr. 135b;

23) Müstakimzâde. Mecettetü'n-Nisâb, Süleymaniye Ktp, Halet Efendi, nr. 628, vr. 152a, 287b;

24) a.mlf., Menâkıb-ı Ahuâl-i Melâmiyye, Millet Ktp, Ali Emîri, Şer'iyye, nr. 105;

25) Süleyman Köstendin, Bahrü'l-velâye. Sü­leymaniye Ktp, H. Hüsnü Paşa, nr. 579, vr. 282a;

26) Gövsa, Türk Meşkurları, s. 19;

27) Adıvar. Osmanlı Türklerinde İtim, s. 14;

28) Gibb, HOP, I, 389 vd;

29) Uzunçarşılı. Osmanlı Tarihi, II, 598;

30) Ayverdi, Osmanlı Mimarîsi il, s. 493 vd.;

31) Fuat Bayramoğlu. Hacı Bayramı Veli, Ankara 1983, I, 30, 31;

32) Franz Taeschner, “Osmanlılarda Coğ­rafya”, TM, II (1926). s. 271;

33) Âmil Çelebioğlu, “Yazıcı Salih ve Şemsiyyesi”, Atatürk Ünitersitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi, sy. 1, Erzurum 1976, s. 171, 218; “Ahmet Bican”, TA, I, 250, 251;

34) “Ahmed Bican”, İA, I, 181, 182;

35) a.mlf. Kemal Eraslan. “Yazıcıoğlu”, İA, XIII, 366 vd.;

36) V. L Mınage. “Bîdjân”, El2 (İng), I, 1202. ²⁵⁴

Amil Çelebioğlu

AHMED BİCAN TÜRBESl

Gelibolu'da XV. yüzyıla ait türbe.

Muhammediyye müellifi Yazıcıoğlu Mehmed'in küçük kardeşi Ahmed Bîcan için yaptırılmış olduğu söylenmekte, an­cak üzerinde hiçbir kitabe bulunmamak­tadır. Âmil Çelebioğlu, Envârü'l-âşikin yazarı Ahmed Bîcan'ın kabrinin ağabeyi Yazıcıoğlu Mehmed Efendinin mescid ve türbesi yanındaki nazirede bulundu­ğunu belirtmektedir (bk. ahmed bican). Ayrıca Evliya Çelebi, Sofya'ya gittiğinde kendisine orada Ahmed Bîcan'a ait bir kabir gösterildiğini kaydederse de bu gerçekle uyuşmamaktadır. ²⁵⁵

Taş ve tuğladan muntazam bir işçilik­le inşa edilen türbe kare planlı olup üs­tü sekizgen sağır kasnaklı bir kubbe ile örtülüdür. Giriş kısmında iki ağır pa­yeye dayanan kemerlere oturan bir ön mekân vardır. Türbenin içinde iki lahit bulunmaktadır. Bunlardan Ahmed Bî­can'a ait olduğu kabul edilenin dış yüzü zengin surette geometrik ve rûmî ka­bartmalarla bezenmiştir. Diğeri ise bir kadına aittir. İrdesel ve Alemdaroğlunun hiçbir tarihî esasa dayanmaksızın Hallâc-ı Mansût Türbesi olarak adlan­dırdıkları bu eser son yıllarda tamir edi­lerek yenilenmiştir. ²⁵⁶

BİBLİYOGRAFYA:

1) Evliya Çelebi, Seyahatname, III, 147; V, 318, 320;

2) Osmanlı Müellifleri, I, 17, 195; Mehmed İrdesel Mehmed Alemdaroğlu, Tarihi, Coğrafî, İktisadî ve Turistik Yönleriyle Gelibolu, Geli­bolu 1964;

3) Ayverdi, Osmanlı Mimarîsi II, s. 493, 494;

4) Âmil Çelebioğlu Kemal Eraslan, “Yazıcıoğlu”, İA, XIII, 363, 368. ²⁵⁷

Semavi Eyice

AHMED-İ BİRİLVİ

(bk. AHMED ŞEHİD).

AHMED b. BİZL el-MERENDİ

XIII. yüzyılın ilk yarısında yaşayan

Selçuklu mimarı.
Babasının adı Ebû Bekir olarak da geçmektedir. Doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. İran'ın Azerbaycan böl­gesindeki Merend şehrinden Anadolu'ya göç ederek XIII. yüzyılın ilk çeyreğinde Selçuklu sultanlarının hizmetine girmiş ve onların yapılarında çalışmıştır. Yetiş­tiği bölgenin mimari geleneklerine bağ­lı kalarak daha çok tuğla malzemeli ya­pılarda çalışan sanatçının adına, günü­müze gelebilmiş ancak iki eserin kitabe­sinde rastlanmaktadır. Bunlar, Sivas'ta 1219 yılında yapılan sultan I. İzzeddin Keykâvus Türbesi ile yine aynı yıllarda yapıldığı sanılan Niksar'daki Kırk Kızlar Türbesi'dir. Bunlardan başka, kitabele­rinde Ahmed b. Bizi adı geçmemesine rağmen, bu iki yapıyla üslûp ve işçilik yönünden tam bir benzerlik gösteren Sivas Ulucami minaresinin de ona ait olması kuvvetle muhtemeldir. ²⁵⁸

BİBLİYOGRAFYA:

1) Uzunçarşılı. Kitabeler, İstanbul 1927, s. 72;

2) A. Gabriel. Monuments Turcs d'Anatolie, Paris 1934, II, 126-127;

3) L A. Mayer. İslamic Archi-tects and Their Works, Geneve 1956, s. 41;

4) Zeki Sönmez. Başlangıçtan XVI. Yüzyıla Kadar Anadolu'daki İslâm ve Türk Devri Yapıların­da Çalışan Sanatkârlar (doktora tezi. 1981), İÜ Ed.Fak., s. 159-161;

5) C. Huart. “Epigraphie arabe d'Asie Mineure”, RS, 111/64 (1985), s. 363. ²⁵⁹

Zeki Sönmez