Termiz davlat universiteti

7-mavzu. Tabaqalashtirilgan va individuallashtirilgan o‘qitish texnologiyalari

Reja:

1. 
   Tabaqalashtirilgan o’qitish texnologiyasi mazmuni
   
2. 
   Individuallashtirilgan o’qitish texnologiyasi mazmuni
   

Tayanch tushunchalar: tabaqalashtirish, tabaqalashtirilgan o’qitish, individ, individual, individuallashtirish, individuallashtirilgan o’qitish, individuallashtirilgan o’qitish texnologiyasi.

1. Tabaqalashtirilgan o’qitish texnologiyasi

Tabaqalashtirilgan o‘qitish o‘quv jarayonining tashkil etishni bu shakli umumiy didaktika tizimiga asoslangan bo‘lib, maxsus tashkil ettirilgan talabalarning gomogen guruhlarida, o‘quv jarayonini maxsuslashtirishni ta’minlaydi (3.5-rasm, 3.6-rasm).

O‘qitishni tabaqalash (bu tushuncha o‘qitish jarayonini o‘zi bilan bog‘liq) – uslubiy, psixologik-pedagogik va tashkiliy-boshqaruv tadbirlar majmuasi asosida tuzilgan turli xildagi gomogen guruhlarda o‘qitish uchun turli xil shart-sharoitlarni yaratish demakdir.

O‘qitishning eng yuqori oliy pog‘onasi individual o‘qitish hisoblanadi (3.4-rasm).

O‘qitishni tabaqalashtirish
A. Boshlang‘ich pog‘ona		V. O‘rta pog‘ona	S. Oliy pog‘ona
Oqimlarda va akademik guruhlarda o‘qitish		Gomogen guruhlarda o‘qitish (GGO‘)	Individual o‘qitish (IO‘)
O	O‘	GGO‘	IO‘
M	Q		IO‘
M	I		IO‘
A	T		IO‘
V	I		IO‘
I	SH		IO‘
Y		GGO‘	IO‘
			IO‘
			IO‘
			IO‘

3.4-rasm. O‘qitishning tabaqalashtirish pog‘onalari.

Параллельные группы разных уровней

I.A

II.B

III.C

Внутри групповая (внутрипредметная) дифференциация

I.A

II.B

III.C

3.5-rasm. «Tabaqalashtirilgan o‘qitish» ning blok-sxemasi



3.6-rasm. Tabaqalashtirilgan o‘qitishning texnologik sxemasi
2. Individuallashtirilgan o‘qitish texnologiyasi

Talabaning mavjud shaxsiy imkoniyatlarni ro‘yobga chiqarishini ta’minlash,zamonaviy o‘quv jarayoniga qo‘yiladigan jadallashgan ilmiy-texnikaviy taraqqiyotining talabidir. Bunga individual va individuallashtirilgan o‘qitish orqali erishish mumkin.

Individual o‘qitish – bu o‘quv jarayonining tashkil etishning shakli bo‘lib, bunda pedagog talabalar bilan yakkama-yakka shug‘ullanadi, talaba o‘quv vositalari (kitoblar, kompyuter va h.k.) yordamida uzluksiz mustaqil ta’lim oladi.

Individual o‘qitishning afzalliklari: pedagogik jarayonning tala­ba qobiliyatlariga moslashuvchanligi imkoniyatidir. Bunda talabaning bilim olish darajasi doimiy monitoringini amalga oshirish va zaruriy tuzatishlar kiritish natijasida optimal pedagogik jarayonni tashkil etiladi

Individual yondashish – bu pedagogik tamoyilga ko‘ra, pedagogik jarayonda pedagogning talabalar bilan o‘zaro munosabati, ularning shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan holda quriladi va butun guruh hamda har bir alohida talabaning rivoji uchun psixologik-pedagogik muhit yaratiladi.

Individuallashtirilgan o‘qitish bunday o‘quv jarayonini tashkil etishda individual yondashish asosida o‘qitish yo‘llari, usullari, sur’ati tanlanadi va turli o‘quv-uslubiy psixologik-pedagogik hamda tashkiliy boshqaruv tadbirlari orqali ta’minlanadi (3.7-rasm).

Individuallashtirilgan o‘qitish texnologiyasi (3.8-rasm) – bunda o‘quv jarayonini tashkil etishda individual yondashish va o‘qitishning individual shakli ustivor hisoblanadi. O‘qitishning barcha shaxsga yo‘naltirilgan texnologiyalarida u yoki bu darajada individual yondashish qo‘llaniladi, ammo individuallashtirilgan o‘qitishda, individual­lashtirish, o‘quv maqsadlariga erishishning asosiy vositasi hisoblanadi. Individuallashtirilgan o‘qitishning asosi, talabaning individual-pedagogik xususiyatlarini o‘rnatish hisoblanadi. Olingan natijalar asosida, o‘qitish usuli tanlanadi. Qabul qilingan texnologiyalar, qoidalar va tamoyillarga ko‘ra o‘qitish jarayoni amalga oshiriladi.
Uzluksiz teskari aloqa va o‘quv maqsadlarga erishilganligini baholashni ta’minlash majburiy hisoblanadi.