Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

9.8.
 
Telematik xizmatning taqsimlangan tuguni 
sifatidagi SOFTSWITCH uskunasi
 
Telematik xizmatning taqsimlangan tuguni sifatidagi Softswitch 
uskunasi yo’l beradi: 
-
internet ga kirish nuqtalarini yaratish; 
-
telefon tarmog’i numeratsiyasidan foydalanib ma’lumotlar uzatish 
tarmoqlari bo’yicha ovozli axborotni uzatish mahalliy va ichki 
mintaqaviy xizmatlarga ulanish imkonini berish; 
-
telefon tarmog’i numeratsiyasini ishlatmasdan ma’lumotlar 
uzatish tarmoqlari bo’yicha axborotni uzatish tashkil qilish 
(SIP- telefoniya); 
-
multimedia va hokazo xizmatlarini berish. 
Internet tarmog’iga kirish nuqtasi (POP) kommutatsiyalanadigan 
ulashni ma’lumotlar uzatish tarmog’iga terminatsiyasini ta’minlovchi 
shlyuzlarda amalga oshiriladi. Bu holda shlyuzlar vazifasi kanallar 
kommutatsiyasi bilan tarmoq bo’yicha kommutatsiyalanadigan ulash 
rejimida (dial-up) uzatiladigan axborotni IP paketlariga o’zgartirish 
hisoblanadi. Kirishni mualliflashtirish serveri (RAS) Softswitch uskuna 
tarkibiga kirishi mumkin yoki alohida uskuna sifatida amalga oshirilishi 
mumkin. 
Telefon tarmog’i numeratsiyasidan foydalanib ma’lumotlar uzatish 

---

241 
tarmoqlari bo’yicha ovozli axborotni uzatish mahalliy va ichki 
mintaqaviy xizmatlarga ulanish imkoni telefon kartalarini ishlatish bilan 
amalga oshirilishi 
mumkin. Bu holda Softswitch uskunasida 
chaqirilayotgan abonentni identifikatsiyasi uchun qo’llaniladigan 
qo’shimcha manzil axborotini bilib olish algoritmi amalga oshirilishi 
kerak. 
Telefon tarmog’i numeratsiyasini ishlatmasdan ma’lumotlar uzatish 
tar-moqlari bo’yicha axborotni uzatish xizmatlarini berish uchun (IP- 
telefoniya) 
foydalanuvchining 
nomlarini 
yoki 
manzillarini 
IP 
manzillariga o’zgartirishni ta’minlash kerak. Buning uchun URI (bir 
turdagi resurslar identifikatori) bo’yicha IP manzilini aniqlashga yo’l 
beruvchi ENUM (yagona kommunikatsion nomerlar tizimi) tizimi 
ishlatilishi mumkin. 
Multimedia xizmatlarini berish multimedia tarmoq terminallarini 
(SIP/H.323) ishlatuvchi foydalanuvchilarga mo’ljallangan. Xozirgi 
paytda 
multimedianing 
asosiy 
ilovalari 
bo’lib 
hisoblanadilar: 
multimediali konferensiyalar, audio va video so’rov bo’yicha xizmatlari, 
o’yinlar. Multimedia xizmatlarini berish paketlar kommutatsiyasi 
bazasidagi tarmoqda o’rnatiluvchi multimedia serverlarini ishlatish 
hisobiga amalga oshriladi. Softswitch bazasida telematik xizmatining 
taqsimlangan tuguni qurishda echimlarni ishlatishning asosiy afzalligi 
mavjud bo’lgan va istiqbolli telematik xizmatlarni berish uchun yagona 
tarmoq infrastrukturasini ishlatish imkoniyati hisoblanadi. Bunda 
quyidagilar ta’minlanadi: 
-
Parlay shlyuzlarida standart amaliy interfeyslarni mavjudligi 
hisobiga yangi qo’shimcha xizmatlarni egiluvchan kiritish 

---

242 
imkoniyati; 
- har xil tarmoqda, xizmatlar amalga oshiradigan, ilovalar serveri 
bilan o’rnatilgan, Parlay shlyuzlarini o’zarohamkorligi hisobiga, 
rouming xizmatlarini ta’minlash imkoniyati; 
-
egiluvchan tarif siyosati imkoniyati; 
-
tarif va statistik axborotni makazlashtirilgan yig’ish; 
-
ko’rsatilayotgan xizmatlar uchun 
nazorat 
nuqtasini 
makazlashtirish hisobiga, ekspluatatsion xarajarlarni kamaytirish. 
Bilgilash kerakki, ishlab chiqaruvchidan bog’liqlikda Softswitch 
uskunasi yuqorida keltirilgan qo’llanishlarning biriga yoki bir nechtasiga 
mo’ljallangan bo’lishi mumkin. Softswitch uskunasi bazasidagi 
tarmoqdan eng ko’p samara ovozli axborotni uzatishda kafolatlangan 
xizmat ko’rsatish sifatini ta’minlovchi, paketlar kommutatsiyasi bilan 
tarmoq faqat mavjudligida erishishi mumkin. Buda Softswitch uskunasi 
uni bir necha tarmoq ssenariyalarida ishlatishga yo’l berishi kerak, 
chunonchi, tranzit kommutatsiya stansiyasi va mahalliy oxirgi 
kommutatsiya stansiyasi sifatida va shuningdek qo’shimcha (intellektual 
va telematik) xizmatlar berish uchun platformasi sifatida.