TiRİlye ( Zeytinbağı ) : Üç ayrı öyküsü olan keyifli belde

                                              TİRİLYE.

Herzaman olduğu ve olmasının devam etmesini dilediğimiz cümleyle  başlıyoruz bu yazıya. "Yine bir  zaman aralığı ve  yine yollardayız , mutlu ve heyecanlı"  . Bu  kez  zamanımız bir ramazan bayramının 4 günlük tatili . Yolumuzu,  rotamızı Bursa'nın Mudanya ilçesine bağlı sevimli belde , eski adı Tirilye yeni adı Zeytinbağı' na çeviriyoruz..

Başlangıç  organizasyonunu , rezarvasyonları sevgili arkadaşlarımız Ogün ve Erdinç üstlendiler . Tabii Erdem gibi  hassas bir arkadaşın varlığını  es geçme gayretleri başarılı olamadı. Odalar, otel, yöre , yemek , kredi kartı, atm vb. gibi detaylar konusundaki bazı eksiklikler de  bu girişimle giderilmiş oldu . Yola  üç ( Tirilye öyküleri üç adet olunca ve üç köy , üç din görevlisi vb.. Sanırım en uygunu bizim de üç koldan gitmemiz olurdu.) grup halinde hareket ettik.

[ Tirilye isminin geçmişten gelen üç öyküsü ; 1. Cenevizliler zamanında, Sivzi, Trilye ve Kapanca'da üç köy vardi. O yılların korsanlari bu köylere sürekli saldırırlardı. Köy halkı dağınık kalırlarsa saldırganlarla baş edemeyeceklerini anlar ve üç köy şimdiki Tirilye'de toplanır ve Tirilye oluşur.

2. M.S 376'da Hristiyan din adamlari, İznik'te toplanmışlar. "İznik Konsülü"  diye tarihe geçen olayla din adamları arasında yorum farkları ortaya çıkmış. Aya Yani, Aya Yorgi ve Aya Satri adlarında üç papaz, başpiskoposla anlaşmazlığa düşünce afaroz edilmişler. Onlar da Tirilye'nin bulundugu yere gelmişler . Bu üç papazdan ötürü, " Tri: Üc; İlya: Papaz" buranin adı Tirilya olmus.

3. Bir başka rivayette ise Latince Trilye " kirmizi balik, barbunya " anlamına geliyor. Dere ağzında bol miktarda barbunya balığı bulunurmuş ve buradan Doğu Roma İmparatorlarına barbunya balığı götürülürmüş .

İki özel araç  ; Kenan , Günay, Sevgili Kızları minik maskotumuz Tomris , Sedat  ve Tomris'in yardımcsı Ayper hanım bir araçta, diğerinde  Erdinç , sevgili eşi Arzu, Ogün, Fatoş , Hampar ve bizler  Bostancı üzerinden deniz otobüsü ile  Geronimo, Desmina, Buyfuss (Erdem diye geçer  nüfus kayıtlarındaki ismi) , Nilhan, Ayça ( Nilhan'ın Ankara'dan gelen öğretmen arkadaşı).

İlk  iki grup sabah karayolundan  yola çıktı . Rezervasyonumuz beldenin yegane konaklama yeri ( Pansiyonlarda var , özellikle  yaz aylarında aktif.) olan Tirilye Otel'de (  Eski  Belediye Oteli olan bina daha sonra restore edilerek Mudanya'da ki  Montania Otel'in işletmesinin bağlantılı kuruluşu olarak açılmış) yapılmış. Ekip bizden önce varıp yerleşiyor hatta birde  meyhaneye oturup  keyfe bile dalıyorlar  . Bizim yolculuğumuz 17:15 'de Bostancı' dan başlıyor . Sonrasında denizotobüsü Yenikapı' ya uğruyor,  yolculuk uzun ve bayram üzeri olduğu için D.O oldukça kalabalık . 19:30 civarında Mudanya' ya  ulaşıyoruz. Otelimizin organizasyonu ile Montania önünden bir araç bizi alıp Tirilye' ye  götürüyor . Gece karanlık, adına layık zeytin bahçelerini  delercesine açılmış 10 km.'lik bir yolu aşarak  varıyoruz Tirilye'ye, oteldeki  personeli bizi karşılıyor  .. Otel iki katlı gayet temiz ve sevimli görünüyor , alt kattaki odalara  dışarıdan ulaşıyorsunuz , hemen önünde küçük bahçesi ve beldenin meydanı yer alıyor. Sabah uyandığınızda ,  dışarıya çıktığınızda meydandaki araçlar ve  şöförlerle karşı karşıyasınız. Şöför deyince  Tirilye'den Mudanya'ya 30 dk. da ve Bursa'ya da devam eden minübüsler çalışıyor . Tabii ki tersi istikamette de . Yani özel aracı olamayanların da rahatça gidebileceği bir belde Tirilye .  Sonradan bize katılan Levent ve Yasemin'in katılımlarıda Ayvalık üzerinden geldikleri için Bursa üzerinden bu araçlarla  oldu
.     . 
                 

Trilye Hotel   Trilye Belediye ve Parkı
Otele vardıktan sonra kendimizi hemen sokağa attık. Ekibi bulmaya çalışıyoruz , rakının o büyülü  tadını damağımda duyumsamak istiyorum . Hemen otelin arkasındaki Tirilye'nin en haraketli caddesinden sahile dek iniyoruz. Gözümüz karanlıkta da  olsa   beldeye özel yapılarda , küçük dar sokakları ve  arnavut kaldırımlarında . Rumlardan kalmış , kah restore edilmiş , kah yıpranmış ama içinde insanaların olduğu o sevimli evler .  Sahile ulaşıyoruz , Liman Restaurant , Şeker Ev ve Savarona isimli restaurantlar var. Erdinç ile telefonlaşıyoruz,  gelirken caddenin üzerinde beyaz tüllerle içerisinin gizlendiği , dikkatimizi çeken  ve  yöreye has  bu tarz yerlerin karakterestik özelliklerini taşıyan sevimli mekan " Mehmet Ali Restaurant" da olduklarını öğrenip geriye dönüyoruz , saat neredeyse 20:30 civarı . Küçük bir restaurant,  bizim ekip birinci 70'liğin sonuna gelmiş, büyük bir neşe  ve samimiyetle bizi karşılıyor . Bayrama ulaşmanın coşkusuyla  yöre  insanlarından oluşan diğer masalar ve bizim 13 kişilik grubumuzla mekan keyifleniyor . Atmosfer acayip sıcak ve sevimli. Menü hemen önümüze akıyor,  önce rakı ardından yöreye has  harika zeytinlerden ve yağından oluşan çeşitlemeler, bol zeytinyağlı salata , güveçte karidesin " Çızlama "  denilen biraz acılı süper lezzeti, sonrasında Lüfer servisi ( Pardon iştah kabartmak istemem ancak belkide Tirilye'nin en özgün taraflarından biri bizim için bu mekanda geçirdiğimiz saatler oldu, bu nedenle bu kısmı özellikle belirtmek gerek.).  Sedat 'ın " Burası acayip KIYAK biryer, tam bize göre "  deyişini hala hatırlıyorum ve tamamen katılıyorum. Mekanda bize servis yapan Vedat Ağbey çok keyifli bir insan , bayrama tez ulaşma gayretiyle biraz erken güzelleşmiş , keyifler gıcır. Sürekli Kenan'a  "baba"  deyip ( Her anlamda babalığa en layık görünenimiz O , hem gerçek baba, hemde sevimli cüssesiyle de öyle görünüyor.)  öpüyor , balığın torpilliside tabii ki bu vesile ile babaya gidiyor. Mehmet Ali' de ki bir başka dikkat çeken özellik servisin son derece hızlı ve güzel olması ( Önemli çünkü ertesi akşam tercih edeceğimiz Savarona Restaurant 'da bunun tam tersi ciddi bir servis sorunu yaşayacağız.)  ve de tv  de sürekli TRT 4 kanalının ortama ayrı bir hava katan yayınının  yüksek sesle açık olması. Eh  bu kadar keyifli bir ortamada bize düşende rakı şişesinde  bir balık olmaktı  herhalde . Kısacası Mehmet Ali Restaurant' da harika bir akşam geçiriyoruz. Tavsiye edebileceğimiz bir mekan ve fiyatlarıda oldukça makul. Sonrasında gece  huzurlu ve dingin bir uykuyla bizi sabaha taşıyor.
  .      .
                   Eski Kilise  , Şimdiki Camii      Bir Trilye Evi
Ertesi sabah  Tirilye içerisinde küçük bir gezintiye çıkıyoruz , önce  ortasından geçen, göreceli olmakla beraber büyük caddesiyle sahile doğru iniyoruz. Yol harika,  iki taraftaki tarihi  evler ve aralardan arnavut kaldırımlı dar sokaklar. Evlerin büyük bir çoğunluğu eski Rum evleri. ( Bu arada Tirilye aslında  eski  bir Rum yerleşimi : Asıl sahipleri, Kurtuluş Savaşı’ nı takip eden 24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Antlaşması şartları gereğince mübadele yoluyla Yunan adalarına göç eden Rumlar olan bu evlere yine o dönemde Yunan adalarından gelen Türkler yerleştirilmiş. 17/04/1999 Star Gazetesi bilgisi) Ancak  kaldırımlar,  parke taşları yerine hazır beton kalıplarla döşenmiş , herşeye rağmen temiz ve düzenli. Evlerin büyük bir çoğunluğu harap durumda. Bu kadar güzel , kültür  mirası niteliği taşıyan bina ve evlerin  bunca ilgisizliğe terk edilmesi gerçekten üzüntü verici. Bir kaç restore edilen bina da sanırım kişisel çabalarla gerçekleşmiş . Dar sokaklarda gezintimizi sürdürürken karşımıza  tarihi yapılar çıkıyor( Bu yapılar hakkında kısa bilgi : Tirilye tarihi kiliseleriyle ünlü. Bizans döneminden kalma Hagios Stephanos Kilisesi, Panagia Cemaat Kilisesi, Siyi Başmelekler Kilisesi bunlardan sadece birkaçı. 1661 yılından bu yana Fatih Camii olarak kullanılan Hagios Stephanos'un şadırvanı dikkat çekiyor. Panagia Cemaat Kilisesi ise 10. yüzyıl ortalarına ait Orta Bizans doneminin tipik yapısı. Artık sadece iki kat fresk bulunan yapının duvarları hala sağlam. Siyi Başmelekler Kilisesi de 780 yılına ait. Konstantin Porphyrogenetos tarafından yaptırılmış. Tirilye'nin bir başka ilginç yapısı 1909 yılında yapılmış ve 10 yıl öncesine kadar eğitime hizmet vermiş okulu. Okulun öğrencileri arasında eski Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Başpiskopos Makarios var   6-4-1999 Radikal ).  Herbiri  kültür mirasımızın  derinliklerinden fışkıran ve   ağlatacak derecede hasar görmüş özellikleri ile dikiliyorlar karşımızda.

Sahile inen cadde üzerinde Tirilye' nin birbaşka,  belkide en önemli  özelliği olan zeytin ve zeytin ürünlerinin satıldığı dükkanlar var ( Bknz: Resim aşağıda ). Buradan yapacağınız küçük pazarlıklarla uygun fiyatla taze üretilmiş,  temiz,  katkısız,  tuzlama , salamura, kırma, sele türü  zeytini ve yine belkide ülkenin en iyi zeytinyağını satın alabiliyorsunuz. Zeytin ürünlerinin buradaki oluşumunda hiçbir katkı olmadığı açık,  her biri yerli üreticilerin nefis lezzetli ürünleri . Yolculara imkanları ölçüsünde, en azından zeytinyağı ve zetyin almalarını öneriyorum. Bizler  dönüşte, Karacabey yolu üzerinde Trilye' nin 1 km. kadar dışındaki zeytinyağı fabrikasına kadar yürüyüp,  taze zeytinden sıkılmış  yağı alıp , ürünün zeytinden  yağa nasıl  dönüştüğüne de şahitlik etme şansı buluyoruz. Bir not  ; Taze yağ bulanık görünür , bekledikçe orjinal rengini alır.

  .     .
                 Trilye Bursaspor Kuaförü       Trilye Caddesi , sokakları ve zeytin satıcıları
Yine bu karizmatik cadde üzerinde  dikkatimizi en çok çeken yerlerden birisi de fanatik bir Bursaspor taraftarı olduğu anlaşılan berber ve dükkanı , köhne, eski görünümü ve onu süsleyen yeşil beyaz renklerle Tirilye' den farklı bir manzara doğrusu (Bknz. Resim yukarıda).

Sahildeki küçük kulubesi olan , işletmecisi Selanik göçmeni, son derece özenli ( Sanırım Bayram nedeniyle) giyinmiş yaşlı amcanın  çaybahçesinde  , Arzu'nun kendi elleriyle

hazırladığı türk kahvelerini yudumlarken  sahilin ve kahvenin tadını hepberaber çıkardık. Sonrasında grup  kah köyün içinde kah otelin bahçesinde gezinti yaparak ya da gezinin karekteristik oyunu king oynayarak zaman geçirdi . Biz Hampar dostumla   belde yerleşiminin neredeyse  tamamının çevresini dolaştık . Sayfadaki resimler Hampar dostumun dijital makinesi ile  tarafımızdan çekilmiştir.
 .       .
                          Trilye'nin Genel Görünümü, Kemerli Kilise
Kısaca  özetlemek gerekirse ; Gerek gidilecek mesafesinin özellikle İstanbul'a  yakınlığı,  gerek konaklanacak mekanın kalitesi ve sıcaklığı( Tirilye Hotel )  , gerek yemek imkanlarının  güzelliği ( Mehmet  Ali Restaurant.),  gerekse de doğal güzelliği ,  kültür mirası olan evleri, kiliseleri ve tarihi binaları ile Tirilye  mutlak gidilesi görülesi bir yer.

Bir akşam alternatif olsun diye gittiğimiz Savarona restaurant'ın ortamını  beğendik ancak, gerek servis,  gerekse de fiyat konusunda gösterdikleri olumsuz tavırları nedeniyle sizlere maalesef öneremeyeceğim . Belki hoş bir yaklaşım değil acak memnun kalmadık. Yine Mahur Restaurant'ın boş  mekanına  yemek yememek yüzünden bizleri kabul etmemesi de Trilye ve mekanları açısından başarısız bir işletmecilik anlayışı olarak eleştirilebilir. Liman Restaurant ve Şeker Ev için yorum yapma şansımız olmadı . Ancak diğer iki restaurantı tavsiye etmiyorum.

Geceleri Trilye Otel' in küçük lobisindeki uzun ve keyifli sohbetlerimiz , işletmeci Nusret beyin servisi ile  zeytin közü ile ızdırap haline gelen nargile patimiz ( Çekmekten gözlerimiz yerinden fırlayacak gibi oluyordu..) ve tabiiki  hep kaybeden ben olsamda  efsane king ( bir tür kart oyunu mesela pişti .) partilerimiz Trilye' den bize kalan tatlı anılar oldu. Üçüncü günümüzde  Trilye' nin iç bölgelerinde olduğunu öğrendiğimiz göletin bulunduğu yere yaptığımız  yolculuğumuzda  , 5 lt. lik kırmızı şarap ve sucuk partimizideki keyif , yağan yağmura ve ısrarlı yolculuğumuza rağmen gölete ulaşamayarak geri dönüşümüze  dek herşey güzel bir tat olarak kaldı belleklerimizde.          .
Dönüşümüzde Marmara Denizi' nde ki  fırtına nedeniyle yaşanan maceralı yolculuğu hiç saymıyorum . Eğer deniz yolu ile dönecekseniz sabah kalktığınızda denize bakın ve önceden işletmeyi sefer hakkında mutlaka arayınız.

Nasıl Gidilir :  Özel Araçlarınızla Bursa üzerinden Mudanya, oradan Tirilye' ye  ( Bursa - Tirilye arası araç bulunabiliyor)
Denizden : Deniz otobüsü ile Mudanya' ya oradan minübüs ile Tirilye' ye...

Nerede Kalınır: Tirilye Hotel ( Kaloriferli , gayet temiz ) 0 224 563 22 20-21

Nerede Yenir : Mehmet Ali Restaurant ( Referans verebiliriz) , Liman ve Şeker Ev Restaurantlar . Zeytin ürünleri  ve  balık tavsiye olunur.

Nereler Görülür : Belde içinde dolaşınca karşınıza çıkacak bir çok tarihi bina ve eski evler.

      .
Tirilye'den Bir Şiir :

1926 Yılında  Ömer Bedrettim Uşaklı isimli şairimizin
devlet resmi görevi nedeniyle Tirilye'de bulunduğu sırasında aşağıdaki şiirini  yazmış
( Tirilye Tanıtım kitabından alınmıştır.)

Deniz Serhoşları

Köpükten omuzları birbirine dayanmış.
Yüksek  mağrur başaları, akşam rengiyle yanmış,
sahile koşuyor bak
deniz serhoşları

Bazen yırtık yelkenli bir sandala çarparak
Bazen ufkun kıpkızıl şarabına takarak
gitgide coşuyor bak
deniz serhoşları.

Rüzgarın ıslığı en yakın yoldaşları
yıllarca dövünerek içi yanmış taşları,
bir anda parçalayıp doyacakmış
serhoşları.

Çılgın gönüllerde aşkın en büyük kini
yosunlu kayaların o yeşil gözlerini
deli aşıklar gibi oyacakmış
serhoşlar.

         Ömer Bedrettin UŞAKLI  (1926- Trilye)